Pokrywy to listki (podsadki) w podstawie całego baldacha złożonego.
| ||||||||||
· Liście całobrzegie.
· Baldaszki z szerokimi pokrywkami. Kwiaty żółte do zielonkawożółtych. · Endokarp miękki (podobnie jak u reszty rodziny selerowate (Apiaceae)). | ||||||||||
| ||||||||||
· Liście i podsadki niekolczaste, o niezgrubiałej blaszce.
· Kwiaty przynajmniej po części krótko lub długoszypułkowe. | ||||||||||
| ||||||||||
· Kwiaty białe lub różowe; pokrywki do 1 cm długości, całobrzegie, wąsko eliptyczne do równowąskich.
· Ogonki liści odziomkowych ponad 10 cm długości. | ||||||||||
· Pokrywy tak długie jak kwiaty lub dłuższe, białawe lub czerwonawe;
kwiaty w baldaszkach, zebranych w nieregularne grono na szczycie ulistnionej łodygi.
· Owoc pokryty pęcherzykowatymi łuskami. ▶ Astrantia major (jarzmianka większa)
syn. Astrantia maior · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
opis
Łodyga przeważnie bruzdowana, pusta, o wyraźnych węzłach. Ulistnienie skrętoległe.
Liście bez przylistków, prawie zawsze blaszka liściowa podzielona, u nasady liścia zwykle rozwinięta pochwa liściowa obejmująca łodygę (gatka).
Kwiatostanem w większości wypadków jest baldach złożony, rzadziej jest to prosty baldach lub główka. Listki (podsadki) podpierające baldach złożony to pokrywy, u nasady baldaszka w baldachu złożonym to pokrywki. U części gatunków listki te mogą nie być wykształcone.
Kwiaty najczęściej obupłciowe, zwykle o symetrii promienistej, która może być zaburzona w kwiatach na brzegu baldacha, pięciokrotne. Kielich zredukowany, niewidoczny lub w postaci pięciu drobnych ząbków lub listków — ponieważ słupek jest dolny, to ząbki kielicha znajdują się pod krążkiem miodnikowym. Płatków pięć, wolnych, często są rozcięte na dwa płaty lub ich wierzchołek jest wydłużony i wygięty w stronę środka kwiatu. Pręcików pięć międzyległych z płatkami, pylniki żółte, rzadko fioletowe.
Słupek dolny, z dwóch zrośniętych owocolistków, dwukomorowy, w każdej komorze jeden zalążek); dwie szyjki słupka umieszczone na krążku stylopodium spełniającym funkcję krążka miodnikowego, jest on poprzeczną bruzdą podzielony na dwie części.
Owocem jest rozłupnia (lat. schizocarpium) składająca się z dwóch stykających się płaską stroną owoców, zwykle przyczepionych na rozdwojonej ośce, wieszadełku (karpoforze). Stronę styku owoców określa się mianem brzusznej (stopa, lat. commissura), przeciwległa do niej to strona grzbietowa, jest ona ± wypukła i mniej lub bardziej wyraźnie widocznymi żebrami, skrajne żebra mogą być oskrzydlone. Pomiędzy żebrami, w bruzdach zwykle widoczne są smugi kanalików wydzielniczych (lepiej widoczne na suchych owocach), na stronie brzusznej takich smug jest zwykle para, na grzbietowej cztery. Po dojrzeniu owoców rozłupnia rozpadają się na dwa owocki (lat. merocarpium) tzw. rozłupki.
oznaczanie selerowatych
Dla oznaczenia gatunku ważna jest budowa liści poszczególnych pięter (odziomkowych, środkowych i górnych. Kształt przekroju poprzecznego ogonka liściowego, obecność gatki. Podział blaszki liściowej jest bardzo zróżnicowany w obrębie rodziny i istotny diagnostycznie.
Ważne cechy są związane z budową owoców - można pewnie oznaczyć gatunek na podstawie samych dojrzałych owoców i odwrotnie - bez wykształconych owoców pewne oznaczenie gatunku często jest bardzo trudne lub niemożliwe.
Wiele gatunków ma charakterystyczny zapach - określany na podstawie świeżych roztartych liści. Zapach jest trudny do słownego opisu, jednak jest na tyle swoisty i możliwy do zapamiętania, że po nabraniu wprawy na jego podstawie da się w terenie identyfikować wielu gatunków w stanie płonnym, przed kwitnienie i owocowaniem.
U niektórych gatunków ważny dla oznaczenia jest rodzaj organów podziemnych, przekrój kłącza.
Zobacz także ozdobne baldaszkowate.
pokrywy
pokrywki
Pokrywy to listki (podsadki) w podstawie całego baldacha złożonego.
Obecność pokryw i pokrywek to ważna cecha diagnostyczna w rodzinie selerowatych (Apiaceae). U poszczególnych rodzajów i gatunków mogą występować oba rodzaje listków kwiatostanowych, tylko jeden z nich lub może nie być ich wcale. Mogą występować sporadycznie, jedynie w części kwiatostanów lub być nietrwałe i szybko odpadać podczas rozwoju kwiatostanu.
użytkowanie
W przypadku kilku gatunków użytkowane są korzenie spichrzowe jako warzywo lub przyprawa. Są to np. marchew zwyczajna (Daucus carota), pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum), selery zwyczajne (Apium graveolens), pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa).
gatunki silnie trujące
Jeśli pozyskujemy dzikie rośliny jadalne należy dobrze je poznać oraz poznać cechy różnicujące je w stosunku do podobnych gatunków trujących.