liść

Liść to najczęściej płaski zielony organ wyrastający z łodygi (także z nasady łodygi lub z przekształconej podziemnej łodygi - kłącza);

Ze względu na umieszczenie liści na łodydze mówimy o: liściach odziomkowych, liściach dolnych (często małych, o silnie uproszczonej budowie, czasem łuskowatych), liściach właściwych - w pełni rozwiniętych liściach, liście właściwe niżej położone na łodydze mogą się różnić kształtem od wyżej położonych (zwykle mają bardziej uproszczony kształt) i o liściach przykwiatowych - (związanych z kwiatostanem i kwiatami).

Występują też różne modyfikacje liści np. łuski

Ogonek liściowy jest to początkowa wydłużona część typowego ogonkowego liścia, łącząca miejse wyrastania liścia z łodygi z blaszką liściową.

Odpowiednik ogonka w przypadku listka w liściu złożonym petiolulus to w tłumaczeniu ogoneczek — jednak to określenie w polskich tekstach jednak raczej nie jest używane.

Blaszka liściowa to zasadnicza część liścia, zwykle płaska (ale np. w rodzaju gt Allium> może być okrągła w przekroju).

Blaszka liściowa może być niepodzielona (całobrzega lub ze względnie płytkimi wcięciami) lub podzielona tj. z wcięciami przekraczającymi 1/5 jej szerokości.

Blaszka liściowa może ulec przekształceniu np. w wąs czepny; czasem jest zredukowana a jej funkcje asymilacyjną przejmuje liściak lub gałęziak.

Termin stosowany w odniesieniu do płatków korony oznacza rozszerzona część płatka (zwężona część to paznokieć).

Liść pojedynczy (liść prosty) ma jedną blaszką liściową; nie ma przy tym znaczenia stopień podzielenia blaszki, która może być nawet -sieczna tj. rozcięta aż do nerwu głównego. Niezależnie od stopnia porozcinania blaszki liściowej odpada od łodygi w całości.

Nasada liścia to miejsce w którym ogonek liściowy łączy się z łodygą, u liści siedzących (bezogonkowych) jest to podstawa liścia.

Podstawa liścia to u liści siedzących (bezogonkowych) miejsce przyczepu blaszki liściowej do łodygi.

Pochwa liściowa to silnie rozszerzona i obejmująca łodygę nasada liścia. Występuje np. u selerowate (Apiaceae) i wiechlinowate (Poaceae);

Pachwina (kąt) liścia to miejsce na łodydze bezpośrednio nad nasadą liścia lub podstawą liścia.

O liściu siedzącym mówimy gdy nie posiada ogonka liściowego, jego blaszka liściowa jest połączona z łodygą w miejscu określanym jako podstawa liścia.

Miejsce na łodydze po odpadnięciu od niego liścia, zasklepione korkiem. U wielu roślin zdrewniałych wyróżniające się na powierzchni gałązki i zachowuje przez dłuższy czas ślady wchodzących do ogonka liściowego wiązek przewodzących. W takim wypadku kształt blizny liściowej i układ śladów wiązek przewodzących jest pomocną cechą przy oznaczaniu drzew i krzewów w stanie bezlistnym.

Przylistki to drobne błoniaste lub listkowate parzyste twory występujące u części dwuliściennych, wyrastające z nasady liścia (ogonka liściowego lub blaszki liściowej u liści siedzących) np. u wyk (Vicia), fiołków (Viola).

Przylistki mogę być wolne lub zrośnięte z ogonkiem liściowym w pochewkę.

Łacińskie określenie stipellae odnosi się do tworów podobnych do przylistków w ścisłym ujęciu (lat. stipulae), z tym, że stipellae są to łatki u podstawy listków liści pierzastozłożonych. [71.1s146]

Gatka (tutka) jest walcowatą obejmującą łodygę pochwą liściową wykształconą najczęściej ze zrośniętych przylistków lub rozszerzonej nasady liścia. Początkowo często osłania ona młody szczyt pędu. Gatka jest szczególnie charakterystyczna dla roślin z rodziny rdestowate (Polygonaceae): rdest (Polygonum), szczaw (Rumex) i innych, występuje również u przedstawicieli np. selerowate (Apiaceae).

Liście mogą być przekształcone do formy niewielkiej błoniastej, mięsistej lub stwardniałej.

Łuski mogą spełniać funkcję osłony lub magazynu np. cebula jest zbudowana z łuskowato przekształconych liści.

Spłaszczony pęd przejmujący funkcję liścia, nieraz zupełnie go przypominający. Właściwe liście u takich roślin są zwykle silnie zredukowane do łusek lub cierni.

Przekształcony ogonek liściowy tak, że spełnia funkcję liścia - spłaszczony, zielony, czasem zupełnie podobny do blaszki liściowej która niekiedy jest zupełnie zredukowana lub przekształcona np. w wąs czepny.