flora i jej elementy

Flora to ogół gatunków roślin rosnących na danym terenie w określonym czasie. Terminu tego używa się też w zawężonym zakresie w odniesieniu do określonego biotopu (flora torfowisk), formacji roślinnej (flora lasów), grupy taksonomicznej (flora roślin naczyniowych) lub ekologicznej (flora synantropijna).

Można też mówić o taksonach wymarłych danej flory tj. niegdyś występujących na danym terenie a obecnie od długiego czasu nie stwierdzanych. Wymarłe taksony flory mogą ponownie wrócić do niej jeśli odnalezione zostaną nowe, nieznane stanowiska lub nastąpi ich napływ z terenów sąsiadujących dla danej flory.

Gatunki przynależne do flory można grupować na różne sposoby, inne niż ich przynależność taksonomiczna.

Stosownie do kryteriów podziału na grupy można mówić o:

• elementach genetycznych (pochodzeniowych, przynależności do pni rodowych; tj. podział wg wspólnych geograficznych ośrodków tworzenia się danej grupy gatunków, "centrów zmienności"); w skład flory Polski wchodzą gatunki z 4 pni rodowych: holarktyczno-trzeciorzędowego (z grupami: środkowoeuropejską, arktyczną, górską ałtajsko-himalajską, wschodnioazjatycką, północnoamerykańską), śródziemnomorskiego, irańsko(irano)-turańskiego i staroafrykańskiego.

• elementach migracyjnych flory - podział na grupy gatunków wg szlaku napływu w okresie ustępowania lodowców pokrywających północą i środkową Europę kilkanaście tysięcy lat temu,

• elementach ekologicznych flory - wynik grupowania wg wymagań klimatycznych (np. element oceaniczny lub kontynentalny).

Flora rodzima to gatunki flory za wyłączeniem antropofitów tj. bez gatunków obcego pochodzenia; innymi słowy to rośliny autochtoniczne.

Jeśli apofity są także na siedliskach synantropijnych i tam są trwale zadomowione określa się je mianem euapofitów.

Gatunki rodzime, a na siedliskach synantropijnych wchodzące tam jako zdziczałe z uprawy, określa się mianem oekofitów (termin praktycznie nieużywany).

Antropofit to gatunek obcego pochodzenia na danym terenie (gatunek alochtoniczny, w przeciwieństwie do flory rodzimej składającej się z gatunków autochtonicznych). Gatunki ten lokują się w siedliskach synantropijnych; z czasem mogą przenikać do siedlisk półnaturalnych i siedlisk naturalnych.

• metafity — gatunki obcego pochodzenia trwale zadomowione we florze tj. skutecznie rozmnażające się i przez to zdolne do trwałej obecności we florze danego terenu

Metafity to część gatunków obcego pochodzenia (antropofitów) która jest trwale zadomowione we florze tj. skutecznie rozmnaża się na terenie flory i przez to zdolna jest do trwałej w niej obecności.

Podział gatunków obcego pochodzenia (antropofitów) trwale zadomowionych (metafitów) wg kryterium czasu przybycia i obecności w siedliskach o różnym stopniu naturalności.

• archeofity — przybyłe przed 1500 rokiem, tj. w czasach prehistorycznych lub wczesnohistorycznych

Rok 1500 wybrano jako graniczny z uwagi na odkrycie Ameryk tj. zaczęcie intensywniejszej komunikacji pomiędzy Starym i Nowym Światem.

Kenofity (gatunki obce przybyłe po 1500r. n.e.) dzieli się, ze względu na rodzaj siedlisk w jakich występują, na:

• hemiagriofity — gatunki zadomowione w siedliskach półnaturalnych, wkraczające do nich,

Hemiagriofity i hologagriofity określa się też łącznie jako agriofity w opozycji do epekofitów tj. roślin siedlisk synantropijnych. Z tej grupy najczęściej wywodzą się inwazyjne gatunki obce.

Gatunki świadomie wprowadzone do uprawy na danym terenie (kraju) dzieli się na kategorie:

• ergazjolipofity — rośliny dawniej uprawiane, obecnie relikty dawnych kultur,

Diafity to część roślin obcego pochodzenia (antropofitów) która nie jest trwale zadomowiona na terenie flory. Tj. pojawiają się przejściowo np. z zawlekanych nasion, lecz w warunkach miejscowych nie są w stanie skutecznie rozmnażać się i propagować.

• efemerofity (agresto-efemerofity) — gatunki przejściowo zawlekane (np. z surowcami z innych rejonów geograficznych)

Ergaziofigofity to część diafitów, niezadomowionych trwale gatunków uprawianych, która przejściowo dziczeje z uprawy, ale nie jest jednak w stanie samodzielnie dłużej utrzymywać się w danym miejscu.

Efemerofity to część diafitów, niezadomowionych trwale gatunków zawleczonych, która jest przejściowo zawlekana. Efemerofity często zawlekane są w postaci nasion wraz ze sprowadzanymi surowcami pochodzenia roślinnego. Po skiełkowaniu utrzymują się krótkotrwale w danym miejscu gdyż nie zimują lub nie tworzą nasion, lub niedostatecznie rozmnażają się dla dłuższego utrzymania się.