Do 2014r. ochronie ścisłej podlegał cały rodzaj. Obecnie chronione gatunki są wyspecyfikowane w rozporządzeniu, przy czym część podlega ochronie ścisłej, inne częściowej.
W obrębie rodzaju znajduję się między innymi trzy stosunkowo pospolite gatunki łąkowe: kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis s.l.), kukułka plamista (Dactylorhiza maculata s.l.) i kukułka krwista typowa (Dactylorhiza incarnata ssp. incarnata).
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Ostroga dłuższa od zalążni, 12-15 mm długości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Dactylorhiza sambucina (kukułka bzowa)  stoplamek bzowy · storczyk bzowy ·
syn. Orchis sambucina · Orchis sambucinus · rodzimy takson flory Polski [491] Górskie łąki, luźne zarośla, na glebach świeżych, o odczynie kwaśnym do zasadowego, często na podłożu wapiennym. | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Ostroga krótsza od zalążni, do 12 mm długości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Łodyga pełna lub prawie pełna (światło <1/3 średnicy łodygi). · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Dactylorhiza traunsteineri agg. (kukułka Traunsteinera (agg.)) stoplamek Traunsteinera (agg.) Rozproszone stanowiska na terenie całego kraju. Podmokłe łąki i torfowiska, gleby umiarkowanie żyzne, o odczynie lekko kwaśnym do lekko zasadowego.
Tutaj też ujęte: kukułka lapońska (Dactylorhiza lapponica) i kukułka Russowa (Dactylorhiza russowii). | ||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Łodyga pełna. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Dactylorhiza maculata s.l. (kukułka plamista)  stoplamek plamisty · storczyk plamisty ·
syn. Orchis maculata · Orchis maculatus · rodzimy takson flory Polski [491] | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Ostroga do 8 mm długości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Dactylorhiza incarnata (kukułka krwista)  stoplamek krwisty · storczyk krwisty · rodzimy takson flory Polski [491] Podmokłe łąki i torfowiska nawapienne, na glebach żyznych, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym.
Tutaj też ujęte: stoplamek krwisty żółtawy (Dactylorhiza incarnata ssp. ochroleuca), Dactylorhiza cruenta. | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Ostroga ponad 8 mm długości. | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Warżka sercowata, najszersza u nasady, zwykle nie podzielona na łatki. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Dactylorhiza cordigera (kukułka sercowata) stoplamek sercowaty · storczyk sercowaty · takson wyłączony z flory Polski [prawdopodobnie mylnie podany] [491] Występuje na górskich i wysokogórskich halach w Karpatach Wschodnich.
Być może do znalezienia w Polsce. | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Warżka w obrysie poprzecznie owalna. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Rysunek na warżce wyraźny, ciemny, z plamami i liniami. ▶ Dactylorhiza majalis s.l. (kukułka szerokolistna)  stoplamek szerokolistny · storczyk szerokolistny ·
syn. Orchis latifolia · rodzimy takson flory Polski [491] Na terenie całego kraju. Łąki, na glebach żyznych, nawapiennych i na torfowiskach.
Tutaj też ujęte: kukułka bałtycka (Dactylorhiza baltica) i kukułka Ruthego (Dactylorhiza ruthei). | ||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Rysunek na warżce z drobnych plamek. ▶ Dactylorhiza praetermissa (kukułka zaniedbana) stoplamek zaniedbany · storczyk zaniedbany · takson wyłączony z flory Polski [nowy gatunek flory Polski podany w 1990 roku] [491] Gatunek z atlantyckiej części Europy. U nas na pojedynczym stanowisku.
Rośnie na żyznych, podmokłych łąkach nawapiennych. | ||||||||||
oznaczanie
Od podobnego rodzaju storczyk (Orchis) (do którego był wcześniej włączany) rodzaj kukułka (Dactylorhiza) różni się:
· przysadkami podobnymi do liści (u storczyków (Orchis) są one błoniaste),
· liśćmi umieszczonymi na łodydze (u storczyków (Orchis) zwykle są zebrane w rozecie u podstawy łodygi),
· bulwą palczasto podzieloną (stąd nazwa rodzajowa „o palczastym korzeniu”) — u storczyków (Orchis) bulwy są jajowate, niepodzielone; tej cechy z uwagi na to, że wiąże się ze zniszczeniem osobnika (wszystkie gatunki storczyków w Polsce są roślinami chronionymi i czasem rzadkimi) trudno w praktyce tę cechę określać,
· ponadto występuje różnica w liczbie chromosomów i mikoryzie.
Oznaczanie występujących w Polsce gatunków z rodzaju kukułka (Dactylorhiza) nie jest trywialnym zadaniem. Występuje kilka znacznie podobnych do siebie gatunków, dzielonych na podgatunki. Dodatkową trudność stwarzają liczne mieszańce w obrębie rodzaju. Znane są też mieszańce z gatunkami z innych rodzajów (z gółką długostrogową (Gymnadenia conopsea), gółką wonną (Gymnadenia odoratissima), gółkiem białawym (Pseudorchis albida))
· ogólny pokrój, proporcje długości liści do międzywęźli, kształt liści, stosunek długości do szerokości liści łodygowych, plamiste ciemne przebarwienia na liściach, łodydze i podsadkach, kąt odejścia liści od łodygi
· barwa kwiatów (uwaga! jest b. zmienna co do intensywności, są też formy albinotyczne), obecność i wyrazistość ciemniejszych plam, ewentualnie łączących się w rysunek linii i pętli,
· bardzo pomocną informacją jest siedlisko, czy podłoże torfowe/murszowe, czy gleba kwaśna czy zasadowa, oraz miejsce występowania (niektóre gatunki lub niższe taksony są zgrupowane tylko w pewnych regionach Polski),
właściwości i zastosowanie
Byliny kłączowe, stosunkowo rzadko uprawiane jako ozdobne, z uwagi na spore wymagania. Dla amatorów. W uprawie znajdują się wyselekcjonowane klony, także pochodzenia mieszańcowego oraz rodzime gatunki.
wymagania i uprawa
Stanowisko słoneczne lub częściowo ocienione. Gleba żyzna, próchniczna, o odczynie obojętnym, w okresie wiosennym i wegetacji wilgotna, w okresie jesienno-zimowego spoczynku nie podmokła, dobrze zdrenowana. Zimoodporność wystarczająca dla uprawy w Polsce.
🌱 Sadzenie, wysiew, rozmnażanie:
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#3) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
| ‘Dansker’ (Duńczyk) — kwiaty bladoróżowe z ciemniejszym rysunkiem; liście wyraźnie drobno, fioletowoczarno plamiste | |
| Duńczyk (‘Dansker’) — kwiaty bladoróżowe z ciemniejszym rysunkiem; liście wyraźnie drobno, fioletowoczarno plamiste | |
| ‘Foliorella’ — kłosy długie, do 80 cm, z bardzo licznymi kwiatami; kwiaty intensywnie fioletowopurpurowe; liście jednolicie zielone, nieplamiste; rośliny silnie rosnące, pełne wigoru | |
| ‘North Poland’ — kłosy długie; kwiaty intensywnie ciemnofioletowe; liście szerokie, wyraźnie nakrapiane; podobna do 'Foliorella' |