Galanthus nivalis L. [🔉 ga·lan·tus *]

Przebiśnieg kwitnie na przedwiośniu i w kilka tygodni po kwitnieniu części nadziemne zamierają. Śnieżyczki rosną zwykle w dużych grupach, kępowo.

Bylina cebulowa. Cebula kulista lub jajowata, z przyrośniętymi cebulkami przybyszowymi.

Liście zielone odziomkowe dwa, rzadziej więcej, szerokości ok. 6 mm i długości do 15 (20) cm; u nasady otulone pochwowatym liściem.

Pęd kwiatostanowy typu głąbik do 20 cm wysokości, z jednym szczytowym, zwisającym kwiatem. Poniżej kwiata pochwiasty liść podkwiatowy utworzony z dwóch zrośniętych podsadek, mniej więcej długości szypuły kwiatu przebiśniega.

Kwiat białe z zielonym wzorem na wewnętrznych płatkach korony, dzwonkowaty. Korona kwiatowa w dwóch okółkach po 3 płatki każdy. Zewnętrzne płatki dłuższe, do 25 mm, śnieżnobiałe. Wewnętrzne płatki okwiatu krótsze - długości nieco mniej niż połowy zewnętrznych, zakończone sercowatym wycięciem i z zieloną plamą w kształcie odwróconej litery V.

Pręcików 6, krótsze od szyjki słupka. Kwiaty owadopylne.

Owocem przebiśniega jest mięsista, żółtozielona torebka; pęka wzdłużnie po szwach komór.

Nasiona białawe, elipsoidalne, z elajosomami.

Kwitnienie przebiśniegów odbywa się w zależności od przebiegu pogody w okresie od stycznia do marca, zwykla jego początek zbiega się z roztapianiem pokrywy lodowej (co jest wyrażone w epitecie gatunku), i jest fenologicznym wyznacznikiem pory roku przedwiośnia.

Wszystkie części przebiśniegów są słabo trujące, mogą też powodować podrażnienie skóry.

Przebiśnieg jest gatunkiem charakterystycznym, kwitnącym jako jeden z pierwszych rodzimych kwiatów. Nieco później kwitnie śnieżyca wiosenna (Leucojum vernum). Jeśli jednak przypatrzymy się jej kwiatom, dostrzeżemy zasadniczą różnicę pomiędzy śnieżycą a śnieżyczką przebiśniegiem. Śnieżyca ma koronę kwiatową z pojedynczym okółkiem podczas gdy przebiśniegi mają podwójną, zewnętrzną podzieloną na trzy wąskie płatki. Różnią się także odcieniem liści - przebiśniegi mają szarozielone, śnieżyca o żywozielonej, ciemnozielonej barwie.

W uprawie ogrodowej znajduje się pochodząca z Azji Mniejszej śnieżyczka Elwesa (Galanthus elwesii), kwitnie ona nawet wcześniej od rodzimego przebiśniegu, ma znacznie szersze liście - 2-3 cm szerokości. Uprawiana jest także pełnokwiatowa forma ogrodowa przebiśniegów i inne odmiany różniące się stosunkowo niewiele od typu.

Uprawiany od kilkuset lat jako roślina ozdobna, w ogrodach i w parkach. Zadomowiony w wilgotnych lasach i zaroślach, zwłaszcza na południu Polski. Zwykle występuje łanowo lub w dużych grupach.

Preferuje wilgotne i bardzo wilgotne lasy łęgowe, grądy lub buczyny, gleby bogate w humus i o obojętnym odczynie.

Rodzima wiosenna bylina cebulowa, kwitną na przedwiośniu a liście zamierają u progu lata. Przebiśniegi są od kilkuset lat uprawiane w ogrodach i parkach. Z uprawy przeszły poza swoje naturalne stanowiska (które kończą się na południu Polski) i można je znaleźć zdziczałe w całej Polsce.

W ogrodach stosowane na rabatach bylinowych i jako efemeroidalna trwała bylina okrywowa, w płatach lub w grupach, w założeniach naturalistycznych, w miejscach półcienistych, na glebach dostatecznie wilgotnych, pod okapem drzew. Dobrze wyglądają zestawione w grupach z innymi wczesnowiosennymi bylinami cebulowymi o barwnych kwiatach. Z uwagi na wczesnowiosenny okres wegetacji należy sadzić współrzędowo z później rozwijającymi się bylinami np. konwalią majową (Convallaria majalis).

Cebulka trująca, liście i kwiaty słabo trujące. Czynnikiem toksycznym jest zespół alkaloidów. Działa drażniąco na przewód pokarmowy, u osób wrażliwych może powodować skórne reakcje alergiczne. W większych ilościach może działać depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.

Miejsce uprawy. Przebiśniegi to wczesnowiosenne byliny cebulowe. Najlepszym miejscem do wykorzystania w ogrodzie są przestrzenie pod drzewami, wysokimi krzewami i inne półcieniste latem. Gleba powinna być średnio zwięzła, wilgotna, próchniczna i żyzna.

Cebul nie trzeba wykopywać corocznie. Robi się to tylko w celu rozmnożenia lub w rzadkich przypadkach, w uprawie rabatowej, gdy po kilku latach kępa jest zbyt gęsta i kwitnienie słabnie, dominują liście. Czytaj dalej.

Rozmnażanie przebiśniegów. Nowe duże nasadzenie przebiśniegów uzyskuje się przez wysiew nasion. Najlepsze są wschody z nasion świeżo zebranych, w kwietniu, maju. Od wysiewu do pierwszych kwiatów może jednak minąć nawet kilka lat.

Szybciej ale mniej wydajnie jeśli chodzi o ilość, rozmnożymy przebiśniegi wykorzystując cebule główne i przybyszowe pozyskane przez wykopywanie i rozdzielanie większych kęp tych kwiatów. Zabieg ten należy wykonywać pod koniec wegetacji przebiśniegów, na początku lata, nie później jak do września, aby zdążyły ukorzenić się przed zimą. Cebuli nie wolno przesuszać i należy niezwłocznie je posadzić na nowe stanowisko, na głębokość 5-10 cm.

Pędzenie. W drugiej połowie zimy, po umieszczeniu doniczek z cebulami przebiśniegów w umiarkowanie chłodnym pomieszczeniu w domu, po około 3 tygodniach uzyskuje się kwitnące rośliny.