Większość uprawianych u nas krokusów kwitnie na przedwiośniu lub wiosną, po okresie chłodnego spoczynku zimowego. Dokładny termin kwitnienia zależy od przebiegu pogody w danym roku i danym miejscu. Wczesne krokusy mogą zakwitnąć już w lutym, najczęściej w marcu, przy chłodnym początku wegetacji dopiero w kwietniu.
Niektóre gatunki kwitną jesienią, po okresie spoczynku letniego (warunki suche i gorące), będąc w stanie bezlistnym (jak zimowity) lub nie, liście zwykle rozwijają dopiero na wiosnę. Są one niezbyt przystosowane do naszego klimatu, ale próbować można, najwyżej sadzone z bulwocebul jakiś czas wytrwają.
|
kwitnące jesienią; kwiaty liliowe, różowe lub fioletowawe, rzadko białe *kwitnące na przedwiośniu; kwiaty różnie zabarwione | ||||||||
|
liście pojawiają się pod koniec kwitnienia jesienią *liście pojawiają się po kwitnieniu, wiosną
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Trzy znamiona niepodzielone, czerwone, sięgające powyżej pylników. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Crocus sativus (krokus uprawny) krokus siewny · szafran uprawny · takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] | ||||||||
|
liście pojawiają się po kwitnieniu, wiosną *liście pojawiają się pod koniec kwitnienia jesienią
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Trzy znamiona dalej podzielone na nitkowate odcinki. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Crocus speciosus (krokus okazały) szafran okazały · takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] | ||||||||
|
kwitnące na przedwiośniu; kwiaty różnie zabarwione *kwitnące jesienią; kwiaty liliowe, różowe lub fioletowawe, rzadko białe | ||||||||
|
kwiaty żółte, w gardzieli nagie *kwiaty liliowe, fioletowe, różowe lub białe, w różnych odcieniach· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||
|
osłona bulwocebul szybko rozszczepia się na grube włókna tworzące grubą siateczkę *osłona bulwocebul nie siatkowato-włókienkowata
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście 1-1.5 mm szerokości, nagie. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Crocus angustifolius (krokus wąskolistny) szafran wąskolistny ·
syn. Crocus susianus · takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] | ||||||||
|
osłona bulwocebul nie siatkowato-włókienkowata *osłona bulwocebul szybko rozszczepia się na grube włókna tworzące grubą siateczkę· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście zazwyczaj z drobniutkim brodaweczkami na brzegu i spodzie nerwu głównego. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||
|
znamię koloru pylników; osłona bulwocebul rozpada się na równoległe włókienka *znamię pomarańczowe; łatki ostre; osłona bulwocebul odłamuje się wokół podstawy· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście 1.5-3 mm szerokości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||
|
znamię pomarańczowe; łatki ostre; osłona bulwocebul odłamuje się wokół podstawy *znamię koloru pylników; osłona bulwocebul rozpada się na równoległe włókienka· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście 1-2 mm szerokości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Crocus chrysanthus (krokus złocisty) szafran złocisty · takson uprawiany [491] | ||||||||
|
kwiaty liliowe, fioletowe, różowe lub białe, w różnych odcieniach *kwiaty żółte, w gardzieli nagie | ||||||||
|
pylniki przewyższają znamiona słupka; łatki okwiatu 1.8-3.5 cm długości *pylniki nie przewyższają znamion słupka; łatki okwiatu (3.5) 4-4.5 cm długości Gatunek występujący w górach południowej i środkowej Europy, od Pirenejów, przez Alpy po pogórzy czeskich. Flora Czech [71.8] podaje stanowiska (prawdopodobnie wtórne) z Karkonoszy.
Podobny: krokus Tomassiniego (Crocus tommasinianus) ma kwiaty duże, 4-5cm średnicy, blado niebieskofioletowe lub różowe, z białawą gardzielą bez bródki, znamię nie przewyższa pręcików, łatki ostre. [86.4] | ||||||||
|
pylniki nie przewyższają znamion słupka; łatki okwiatu (3.5) 4-4.5 cm długości *pylniki przewyższają znamiona słupka; łatki okwiatu 1.8-3.5 cm długości | ||||||||
|
łatki okwiatu białe, w różnych odcieniach fioletu lub często fioletowo prążkowane, w górze bez ciemniejszej plamy *łatki okwiatu fioletowe, w górze z ciemniejszą plamą, bardzo rzadko białe
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· W gardzieli, w pobliżu nasady pręcików jest bródka włosków. ▶ Crocus vernus (krokus wiosenny) szafran wiosenny · antropofit zadomowiony we florze Polski [491] Pochodzi z południowych Alp i północnych Apeninów. Uprawiany i zdziczały. | ||||||||
|
łatki okwiatu fioletowe, w górze z ciemniejszą plamą, bardzo rzadko białe *łatki okwiatu białe, w różnych odcieniach fioletu lub często fioletowo prążkowane, w górze bez ciemniejszej plamy
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· W gardzieli, w pobliżu nasady pręcików bez bródka włosków. ≡ Crocus heuffelianus Herbert
≡ Crocus banaticus Heuffel
≡ Crocus discolor G. Reuss
[71.8] | ||||||||
właściwości i zastosowanie
Bulwy krokusów w handlu są oferowane w okresie letnio-jesiennym tj. w okresie naturalnego spoczynku tych roślin. Należy je sadzić do gruntu w drugiej połowie września (gatunki kwitnące wiosną) lub w sierpniu (gatunki kwitnące jesienią).
Krokusy można uprawiać w pojemnikach; przy takiej uprawie należy zimować w sposób który zabezpieczy cebule przed większymi mrozami np. doniczki mogą być zadołowane i okryte lub zimowane w nieogrzewanym pomieszczeniu przylegającym do ogrzewanego budynku, w temperaturze nie przekraczającej (w górę) kilku stopni powyżej zera.
Krokusy to byliny z bulwami pędowymi. Kwiaty większości uprawianych u nas gatunków wyrastają po okresie chłodnego spoczynku zimowego, na przedwiośniu, przed liśćmi lub ±razem z nimi, często jeszcze pod śniegiem lub wkrótce po jego zejściu. Jest to jeden z pierwszych kwiatów po zimie; w zależności od przebiegu pogody w danym roku mogą kwitnąć od lutego do początku kwietnia.
Torebki nasienne dojrzewają pod ziemią i dopiero pod koniec lata wychodzą na jej powierzchnię. Czasem jednak (np. zbyt głębokie sadzenie) pozostają w ziemi - nasiona kiełkują tworząc gęstą kępkę bulwocebul, zwykle z powodu przegęszczenia nie kwitnącą.
Przy często stosowanej uprawie na trawniku najlepiej sadzić je w pola z wyciętą darnią. Przy koszeniu należy omijać ich liście, do czasu naturalnego zasychania, co następuje na początku lub pod koniec czerwca. Jeśli liście będą uszkadzane przy koszeniu lub gdy krokusy rosną w zwartej darni, to cudów nie będzie — z roku na rok bulwy będą coraz słabsze, kwiaty przez to mniejsze i w końcu trawnikowe krokusy zanikną.
wymagania i uprawa
Stanowisko słoneczne lub nieco ocienione. W zależności od pochodzenia poszczególne gatunki preferują stanowisko chłodne lub ciepłe.
Nawożenie umiarkowane. Jesienią nawozem wieloskładnikowym lub tylko fosforowym i potasowym (np "kwaśny" siarczan potasu). Wiosną można zastosować nawozy azotowe w niedużej dawce, pierwszy raz w okresie przed kwitnieniem, drugi raz po 2-3 tygodniach.
Większość uprawianych gatunków i odmian jest wystarczająco mrozoodporna, zwłaszcza przy zimach z pokrywą śnieżną. Można zastosować okrycie z torfu lub kory, z pozostawieniem jej wiosną jako ściółki zagłuszającej chwasty i zmniejszającej parowanie.
⇈ 🌱 🌸
cykl życiowy; cykl uprawy
Obok korzeni przybyszowych (licznie wyrastają u podstawy bulwy), występuje także kilka mięsistych korzeni kurczliwych. Przy przejściu w spoczynek letni kurczą się one i wciągają nową bulwę zastępczą na głębokość zastępowanej bulwy matecznej.
Cykl rozwojowy gatunków kwitnących jesienią zwykle wygląda tak, że kwitną jesienią w stanie bezlistnym, liście rozwijają się w pełni dopiero wiosną. Przemiany bulwy są takie samej jak u gatunków kwitnących wiosną.
Kwiaty wyrastają jakby spod ziemi. Bierze się oto stąd, że pęd jest silnie skrócony i ukryty pod ziemią, wraz z dolną częścią kwiatu tj. z zalążnią i dolnym odcinkiem rurki kwiatowe. Dopiero po zapłodnieniu, rozwijający się owoc jest wypychany na powierzchnię ziemi, przez wydłużającą się szypułę.
Organem przetrwalnikowym krokusów są bulwy, w zależności od gatunku nieco spłaszczone, kuliste lub gruszkowate, stosunkowo nieduże, 1-4 cm średnicy. Bulwa krokusa to zgrubiały dolny odcinek pędu, okryty cienkimi łuskami z nasadowej części liści okrywowych; podobnie jak ma to miejsce u należących do tej samej rodziny mieczyków (Gladiolus).
W trakcie kwitnienia lub wkrótce po nim krokusy w pełni rozwijają liście asymilacyjne. Liście te są przeważnie wąskie, rynienkowato zgięte; jest ich kilka. Wiosenny okres kiedy rośliny są ulistnione jest bardzo ważny - bo wtedy gromadzą energię a nad zamierającą bulwą matczyną tworzą się nowe bulwy potomne.
Pod koniec wiosny lub na początku lata liście zamierają i krokusy przechodzą okres spoczynku letniego. Nowe bulwy mają już wtedy zaczątki kiełków. Zawiązki kwiatów w ich wnętrzu różnicują się w okresie letniego spoczynku.
rozmnażanie wegetatywne; wykopywanie i sadzenie
Rozmnażanie przez nasiona stosuje się przy hodowli nowych odmian oraz dla rozmnażania gatunków botanicznych.
Generalnie dla stosunkowo drobnych cebul czy bulw, jak w przypadku krokusów, nie stosuje się reguły sadzenia na głębokość równą trzem rozmiarom bulwy, lecz sadzi się je znacznie głębiej.
Krokusy, a w szczególności odmiany ozdobne, rozmnaża się wegetatywnie, wykorzystując zwiększającą się z roku na rok liczbę bulw.
Do czasu sadzenia bulwy przechowuje się w ciepłym i suchym pomieszczeniu o temperaturze nie przekraczającej 20°C. Wyższe temperatury powodują tworzenie w przyszłym sezonie większej liczby, ale drobniejszych bulw potomnych.
Większość uprawianych krokusów kwitnie na przedwiośniu i tych nie należy sadzić zbyt wcześnie. Optymalny termin sadzenia to druga połowa września, w cieplejszych rejonach do początku października.
szafran
Druga polska nazwa krokusów, coraz rzadziej używana, to szafran. Szafran to także nazwa przyprawy i jednocześnie barwnika. Są to wysuszone znamiona słupka (zebrane z górnym odcinkiem szyjki słupka) jednego z kwitnących jesienią gatunków krokusa - krokusa uprawnego (Crocus sativus). Jest on uprawiany głównie na południu Europy i w Azji Mniejszej.