Hedera helix L. [🔉 he·de·ra he·liks]

Liście są wielopostaciowe. Na młodych egzemplarzach lub młodych pędach są charakterystycznie głęboko wcięte. Stare egzemplarze, zwłaszcza kwitnące i owocujące mają niepodzieloną blaszkę liściową.

Niegdyś, do 2001 roku tylko kwitnące egzemplarze bluszczu podlegały ochronie, potem, do 2014 roku ochronie podlegały wszystkie. Kwitnienie tego gatunku nie jest czymś wyjątkowym, jednak czynią to dopiero dojrzałe, kilkunastoletnie i starsze egzemplarze, których nie jest wiele. Roślina ta, jeśli obrasta budynki jest tępiona przez administrujących. Kwitnące egzemplarze można spotkać najczęściej w starych parkach, zapuszczonych cmentarzach i temu podobnych miejscach.

W uprawie znajdują się też liczne ozdobne odmiany tego gatunku.

Rodzime pnącze. Młode egzemplarze i rosnące w zacienieniu tworzą długie, wspinające się przy pomocy korzeni czepnych pędy, o charakterystycznie klapowanych liściach. Starsze egzemplarz, dobrze nasłonecznione, tworzą skrócone pędy generatywne z liśćmi całobrzegimi, jajowatymi lub rombowatymi. Kwitną późno w sezonie, we wrześniu i październiku. Owoce, czarne jednonasienne pestkowce z żywiczną owocnią, dojrzewają w kwietniu i maju kolejnego roku.

Dużą zaletą bluszczu jest znaczna cienioznośnoć. Cenne pnącze wieloletnie do pokrywania ścian budynków, skarp, murów od strony północnej (przy czym ściana nie może być gładka) oraz dla użycia jako trwała roślina okrywowa (płoży się gdy pozbawione podpory) w miejscach silnie zacienionych w ogrodach i parkach, pod drzewami.

Uprawiane także w licznych odmianach ozdobnych różniących się formą i barwą liści. Odmiany w większości niepewnie zimują, są przystosowane do klimatu atlantyckiego.

W medycynie stosuje się Hederae folium (liść bluszczu) — całe lub pocięte wysuszone liście. Liście, owoce i pozostałe części słabo trujące. Zatrucia są spowodowane substancjami silnie drażniącymi błony śluzowe przewodu pokarmowego, skórę i oczy, znajdującymi się w owocach i liściach. Zjedzenie kilku owoców wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Bez większych wymagań glebowych ale najlepiej rośnie na glebach dostatecznie wilgotnych, próchnicznych i zasadowych. Najlepiej rozwija się w mikroklimacie typu morskiego (wilgotne powietrze, nie nazbyt mroźne zimy). Znosi nawet silne zacienienie. Odmiany typu Variegata często są niedostatecznie mrozoodporne i ogólnie bardziej wrażliwe na niekorzystne warunki rozwoju. Lepiej stosować je jako okrywowe - przy ziemi są mniej narażone na wymarzanie.

Pnącze silnie rosnące. Cięcie ograniczające najlepiej wykonywać latem. U odmian typu Variegata często dochodzi do cofnięcia mutacji na niektórych pędach; należy je usuwać.

Rozmnaża się wegetatywnie przez odcinki pędów. Te łatwo ukorzeniają się o każdej porze roku.