Asparagus officinalis L. [🔉 * of·fi·ci·na·lis]

Element flory Polski naturalny lub trwale zadomowiony. Obecnie niemożliwe jest odróżnienie stanowisk naturalnych od zawleczonych. Często spotykany też jako zdziczały z upraw. Jest uprawiany jako warzywo wieloletnie.Element flory Polski naturalny lub trwale zadomowiony. Obecnie niemożliwe jest odróżnienie stanowisk naturalnych od zawleczonych. Często spotykany też jako zdziczały z upraw. Jest uprawiany jako warzywo wieloletnie.

Szparagi są pożądanym warzywem z uwagi wczesność, atrakcyjną formę i modę na ich spożywanie. Własnego smaku praktycznie nie mają.

Wartość energetyczna szparagów wynosi 17-18kcal/100 g. Zawartość białka 1.6-1.9g/100 g, tłuszczu 0.2g/100 g, węglowodanów 2.2g/100 g. Większa zawartość witamin jest w szparagach zielonych niż bielonych.Szparagi są pożądanym warzywem z uwagi wczesność, atrakcyjną formę i modę na ich spożywanie. Własnego smaku praktycznie nie mają.

Odmiany różnią się udziałem bardziej pożądanych roślin męskich, żywotnością i wczesnością plonowania, odpornością na choroby i cechami wyglądu wypustek.Odmiany różnią się udziałem bardziej pożądanych roślin męskich, żywotnością i wczesnością plonowania, odpornością na choroby i cechami wyglądu wypustek.

Wymagania cieplne szparaga są umiarkowane. Dobrze zimują, jedynie w przypadku silnych mrozów i braku okrywy śnieżnej może dochodzić do częściowego przemarznięcia karpy, co opóźnia ich rozwój i zmniejsza plon. Intensywny wzrost zaczyna się gdy temperatura gleby jest wyższa niż 9°C. Przymrozki poniżej -4°C niszczą części nadziemne.

Szparag ma system korzeniowy bardzo silny, głęboki i szeroko rozprzestrzeniony na boki. Morfologia części nadziemnej jest wyrazem przystosowania do braku wody. Szparag jest odporny na niedostatek wody. Jednak przy jej braku plon jest niższy i wypustki są gorszej jakości, drobniejsze, bardziej włókniste i mogą być gorzkie.

Optymalne są gleby lekkie ale dobrze uprawione, zatrzymujące wodę, szybko nagrzewające się. Nie nadają się gleby ciężkie, podmokłe i o wysokim poziomie wody gruntowej. Odczyn gleby powinien być obojętny do lekko zasadowego.

Silne wiatry mogą wyłamywać pędy, zwłaszcza gdy karpy są płytko sadzone.Wymagania cieplne szparaga są umiarkowane. Dobrze zimują, jedynie w przypadku silnych mrozów i braku okrywy śnieżnej może dochodzić do częściowego przemarznięcia karpy, co opóźnia ich rozwój i zmniejsza plon. Intensywny wzrost zaczyna się gdy temperatura gleby jest wyższa niż 9°C. Przymrozki poniżej -4°C niszczą części nadziemne.

Optymalne są gleby lekkie ale dobrze uprawione, zatrzymujące wodę, szybko nagrzewające się. Nie nadają się gleby ciężkie, podmokłe i o wysokim poziomie wody gruntowej. Odczyn gleby powinien być obojętny do lekko zasadowego.

Szparag jest wieloletnią byliną o zimującej karpie (silnie skrócone kłącze) z licznymi mięsistymi korzeniami spichrzowymi. Uprawę prowadzi się przez 15 i więcej lat. Rozmnaża się przez rozsadę pochodzącą z siewu nasion. Rozmnażanie wegetatywne przez podział karpy jest możliwe ale nie zalecane bo karpa źle znosi dzielenie.

Szparag jest rośliną dwupienną. Rośliny żeńskie mają wypustki grubsze ale jest ich mniej i krócej można je pozyskiwać. Z roślin męskich plon jest znacząco większy, choć jest spory udział wypustek cienkich.

Nasiona wysiewa się na rozsadniku gdy tylko pozwala na to pogoda, zwykle w początkach kwietnia. Sieje się w rzędy co 40-45 cm i w rzędzie co 4-5 cm. Nasiona kiełkują długo, do 6 tygodni. Należy systematycznie usuwać chwasty, bo rośliny początkowo są drobne i słabe.

Kolejnego roku, wczesną wiosną (początek kwietnia) można roczne karpy użyć do sadzenia na miejsce docelowe. Można też sadzić dwuletnie karpy - wtedy w drugim sezonie można odrzucić osobniki żeńskie, z których jest niższy i późniejszy plon. Wybiera się tylko dobrze rozwinięte karpy. Roczne powinny posiadać 15 długich, mięsistych korzeni, 5-6 silnych pąków i masę ponad 35 g. Rośliny wykopuje się widłami amerykańskimi i sadzi w rozstawie, dla szparagów bielonych 150-170 × 40-50 cm, dla zielonych gęściej 80-100 × 30-40 cm w rzędzie.

Sadzić należy ostrożnie aby nie uszkodzić korzeni. Karpy rozrastają się w jednym kierunku, przeciwległym do miejsca zamierania starych pędów wyglądającego jak wgłębienie w karpie. Karpy należy orientować pączkami w jedną stronę, wzdłuż rzędu. Na dnie dołka o głębokości 25-30 cm usypuje się kopczyk ok. 8 cm wysoki i na nim rozkłada korzenie karpy, obsypuje się ziemią 5-10 cm ponad najwyższym pąkiem, w ciągu sezonu szczątkowe zagłębienie zostanie wyrównane przy okazji prac pielęgnacyjnych. Należy liczyć się z pewnym procentem wypadów po posadzeniu dlatego należy mieć rezerwę karp do dosadzania. Bardzo ważne jest systematyczne odchwaszczanie.

Pod osłonami można przygotować rozsadę doniczkową lub w skrzynkach i sadzić ją latem lub jesienią tego samego roku. Szparag jest wieloletnią byliną o zimującej karpie (silnie skrócone kłącze) z licznymi mięsistymi korzeniami spichrzowymi. Uprawę prowadzi się przez 15 i więcej lat. Rozmnaża się przez rozsadę pochodzącą z siewu nasion. Rozmnażanie wegetatywne przez podział karpy jest możliwe ale nie zalecane bo karpa źle znosi dzielenie.

Nasiona wysiewa się na rozsadniku gdy tylko pozwala na to pogoda, zwykle w początkach kwietnia. Sieje się w rzędy co 40-45 cm i w rzędzie co 4-5 cm. Nasiona kiełkują długo, do 6 tygodni. Należy systematycznie usuwać chwasty, bo rośliny początkowo są drobne i słabe.

Sadzić należy ostrożnie aby nie uszkodzić korzeni. Karpy rozrastają się w jednym kierunku, przeciwległym do miejsca zamierania starych pędów wyglądającego jak wgłębienie w karpie. Karpy należy orientować pączkami w jedną stronę, wzdłuż rzędu. Na dnie dołka o głębokości 25-30 cm usypuje się kopczyk ok. 8 cm wysoki i na nim rozkłada korzenie karpy, obsypuje się ziemią 5-10 cm ponad najwyższym pąkiem, w ciągu sezonu szczątkowe zagłębienie zostanie wyrównane przy okazji prac pielęgnacyjnych. Należy liczyć się z pewnym procentem wypadów po posadzeniu dlatego należy mieć rezerwę karp do dosadzania. Bardzo ważne jest systematyczne odchwaszczanie.

Częścią jadalną są młode pędy. Mają one kształt grubych, mięsistych wypustek ze szczątkowymi liśćmi w postaci łusek. Można uzyskiwać dwa rodzaje wypustek: bielone - gdy są osłonięte przed światłem przez obsypanie karpy kopcem ziemi lub zielone gdy wyrastają na świetle.

Karpy szparagów eksploatuje się od trzeciego lub czwartego roku od założenia szparagarni. Jeśli szparagi mają być bielone. To wiosną, po ukazaniu się pierwszych wypustek przykrywa się je 20-35 cm warstwą ziemi. Po zakończeniu zbiorów musi być ona rozgarnięta. Można także osłaniać karpy nieprzeźroczystym materiałem, ewentualnie podwójnie złożonym. Wypustki wycina się wielokrotnie w miarę ich pojawiania się, starsze karpy można eksploatować do drugiej dekady czerwca. W przypadku szparagów bielonych w miejscach gdzie widać spękanie kopczyka rozgarnia się ziemie i wyłamuje wypustkę lub wycina 3 cm na karpą, ostrożnie aby nie uszkodzić sąsiednich pędów. Przy ciepłej pogodzie zbierać można kilka razy dziennie.

Szparagi zielone wycina się co 1-3 dni, odcinając wypustki kilka cm pod powierzchnią ziemi, gdy mają 15-20 cm długości. Są one mniej włókniste i mniej gorzkie niż wypustki bielone.

W temperaturze zbliżonej do zera i przy wysokiej wilgotności powietrza, można przechowywać zielone wypustki do tygodnia, bielone nieco dłużej (muszą być w ciemności). Częścią jadalną są młode pędy. Mają one kształt grubych, mięsistych wypustek ze szczątkowymi liśćmi w postaci łusek. Można uzyskiwać dwa rodzaje wypustek: bielone - gdy są osłonięte przed światłem przez obsypanie karpy kopcem ziemi lub zielone gdy wyrastają na świetle.

Szparagi zielone wycina się co 1-3 dni, odcinając wypustki kilka cm pod powierzchnią ziemi, gdy mają 15-20 cm długości. Są one mniej włókniste i mniej gorzkie niż wypustki bielone.