Sorbus aucuparia L. em. Hedl. [🔉 sor·bus *]

Krzew lub drzewo do 15 m wysokości.

Korona zaokrąglona lub jajowata, luźna.

Kora gładka, szara, jasna, z wiekiem pęka podłużnie.

Powierzchnia_młodych_gałązek silnie owłosiona, z wiekiem gałązki prawie nagie; szare lub czerwonawobrązowe.

Pączki &plumns: owłosione lub kutnerowate, rzadko nagie lub owłosione jedynie na szczycie.

Liście nieparzysto pierzaste z (4) 5-8 (9) parami siedzących listków, te lancetowato wydłużone, nieco niesymetryczne; szczytowy listek krótszy, jajowaty, na ogonku. Blaszki wszystkich listków ostro piłkowane z wyjątkiem okolic nasady listka. Stopień piłkowania brzegu listków jest zmienny, czasem zaczyna się od połowy listka, czasem listek jest piłowany jedynie na szczycie.

Powierzchnia_listków w młodości silnie owłosiona, z wierzchu szybko mniej lub bardziej łysieją, stają się ciemnozielone, spód listków dłużej owłosiony, szarozielony. Stopień owłosienia jest zmienny u tego gatunku. jarząb pospolity górski (Sorbus aucuparia ssp. glabrata) ma bardzo rzadkie, niekutnerowate owłosienie.

Ogonek i osadka liścia rynienkowata, owłosiona, z gruczołkami po górnej stronie miejsca przyczepienia listków

Kwiatostan typu podbaldach, szeroki, wzniesiony, licznokwiatowy; gałązki kwiatostanu pokryte ± gęstym kutnerem.

Korona kwiatowa o białych płatkach. Płatki okrągławe do szeroko jajowatych, z krótkim paznokciem; 2-5 mm długości, blisko swojej podstawy, na górnej stronie, owłosione.

Pręcików 20, prawie równej długości jak płatki.

Szyjki słupka 3, rzadziej 2 lub 5, wolne, w dole owłosione.

Owoce prawie kuliste, jaskrawoczerwone, 8-10 mm średnicy. W smaku owoc cierpki, niejadalny na surowo lub jadany w niewielkich ilościach po przemrożeniu, kiedy zanika cierpki smak. Użytkowane w formie przetworzonej jako dodatki do soków, dżemów, jako nalewki. Owoce u niektórych odmian uprawnych pozbawione cierpkości.

Wielkość kwiatów, owoców i barwa owoców jest zmienna u tego gatunku.

Nasiona po 3 w owocu, wydłużone, zaostrzone, czerwonawe.

Kwitnie w maju. Owoce wybarwiają się w lipcu, a dojrzewają od sierpnia do września i utrzymują się na drzewach do początku zimy.

Pospolicie na terenie całego kraju. Lasy, zarośla, miedze.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:

Gatunek wyróżniający (D.) dla:

Stosowany powszechnie w zieleni miejskiej i zadrzewieniach krajobrazowych. Dekoracyjne są owoce, utrzymujące się do początku zimy i jesienne przebarwienie liści w tonacjach pomarańczowo-brązowych. Owoce, zwłaszcza odmian mniej gorzkich, mogą być używane w przetworach.

W ziołolecznictwie (nie ma w farmakopei) używa się Sorbi flos (kwiat jarzębiny) jako środek moczopędny i rozwalniający oraz Sorbi fructus (owoc jarzębiny).

Ma niewielkie wymagania glebowe, rośnie na glebach suchych (nawet na piaskach - stosowany do ich utrwalania) jak i na wilgotnych, na kwaśnych i wapiennych. Znosi zacienienie, może być stosowany w podszycie. Odmiany takie jak: o "słodkich" owocach; o kolumnowej, wąskiej koronie "Fastigata"; o zwisających gałązkach i szerokiej, nieregularnej koronie "Pendula".