cechy charakterystyczne
Drzewo do 30(50) m wysokości. Pień prosty, strzała, widoczny wyraźnie do samego wierzchołka; korona stożkowata, bardzo regularna; boczne gałęzie w wyraźnych piętrach; w górze pnia wzniesione lub wznoszące się, w części środkowej poziome, w dole pochylone w dół; przy pełnym nasłonecznieniu zachowują się do podstawy, w zwarciu dolne gałęzie obumierają. Kora czerwonobrązowa do szarej, łuszczy się cienkimi płatkami. System korzeniowy płaski, bez korzenia palowego.
Igły ciemnozielone lub sinawe, zaostrzone, 10-25 mm długości, 1-1.5 mm szerokości; w przekroju poprzecznym czterokanciaste, często ±kwadratowe; zwykle bez wyraźnego nalotu woskowego, jedynie z niewyraźnymi paskami na każdej stronie (linie aparatów szparkowych), błyszczące. Na górnej stronie pędu ustawione wszechstronnie, na spodniej ±dwurzędowo.
Szyszki zwisające, długie, 10-15(18) cm długości i 3-4.5 cm szerokości; nasiona dojrzewają w końcu pierwszego roku; szyszki opadają w całości dopiero wiosną. Łuski nasienne bardzo zmiennego kształtu, w zarysie rombowate, mniej lub bardziej wydłużone na szczycie, grube, sztywne, tabakowo brązowe do ciemno brązowych. Nasiona ciemnobrązowe, 4 mm długości, skrzydełka żółtawe, 3×dłuższe od nasiona.
występowanie
Jedyny gatunek tego rodzaju naturalnie występujący w Polsce. Często spotykany w dwóch pasach: na południu w górach (świerczyny) i na pogórzu oraz na północy kraju. Preferuje gleby silnie wilgotne lub wilgotne, kwaśne, z duża ilością surowej próchnicy. W pasie środkowym Polski, z powodu zbyt niskich opadów, rzadko spotykany.
wybrane okazy · selected collections ⇈
leg. Marek Snowarski
/Park Grabiszyński, Wrocław/
leg. Jacek Soboń
/okolice Wlenia, Pogórze Kaczawskie/
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa/
leg. Barbara Łotocka
/Pieniny/
właściwości i zastosowanie
Cechuje się szybkim wzrostem. Nie powinien być sadzony na nieodpowiednich stanowiskach (na zbyt suchych glebach i w zbyt suchym i/lub zanieczyszczonym powietrzu) bo źle rośnie i może zamierać. Z tego względu miernie nadaje się do zieleni miejskiej, zwłaszcza na niżu Polski.
Może być użyty na żywopłoty formowane 1-2m wysokości. Ale jedynie w pełni nasłonecznione i zadbane (regularnie przystrzygane), inaczej ogałaca się od dołu. Karłowe odmiany stosuje się w obwódkach.
wymagania i uprawa
Wymaga gleb dostatecznie wilgotnych, nie przesychających; o odczynie lekko kwaśnym lub kwaśnym. Wymaga wilgotnego powietrza; nie toleruje zanieczyszczenia powietrza. Z tego względu źle rośnie w miastach.
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#58) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
A · Acrocona · Acrocona Nana · Anita's Golden Cloak · Aurea · Aurea Magnifica · B · Baisneri · Barryi · Bohemica Sorbet · Brabant · C · Cincinnata · Cobra · Cranstonii · Cupressina · Czadeczka · E · Echiniformis · Emsland · F · Falcato-viminalis · Fastigiata · Finedonensis · Formanek · Four Winds · Frohburg · G · Gold Drift · Golden Beskid · H · Henksgarden Beauty · I · Inversa · K · Końca · Krasickiana · L · Little Gem · Lombart's · Loreley · M · Maxwellii · N · Nana Compacta · Nidiformis · Norrkoping · P · Pendula · Pendula Major · Procumbens · Pumila · Pumila Glauca · Pumila Nigra · Pusch · Pygmaea · Pyramidata · R · Remontii · Riesengebirge · Roseospicata · Rothenhaus · Rydal · T · Tompa · V · Van Bemmel · Viminalis · Virgata · W · Waldbrund · Wild Strawberry · Will's Zwerg · Witches Broom · Z · Zagwiżdże
| ▫ | bez odmiany |
| ▫ | ‘Acrocona’ — niska, 2-4 (8) m wysokości, szerokostożkowata, obficie szyszkująca, końce licznych gałęzi w formie mostrualnych szyszek, poza tym na bocznych gałązkach ± normalne szyszki |
| ▫ | ‘Anita's Golden Cloak’ — przyrosty żółte, szyszki czerwone |
| ▫ | ‘Aurea’ — korona drzewiasta, do 13 m wysokości, z gałęziami poziomo odchodzącymi; roczne igły żółte lub żółtawe, początkowo błyszczące, jasnożółte, potem zielonawożółte, na słońcu nieco brunatniejące |
| ▫ | ‘Aurea Magnifica’ — jak 'Aurea' ale pokrój niższy i szerszy, często krzaczasty, bez wyraźnego przewodnika; igły wyraźniej jasno zielonkawożółte, zimą bardziej pomarańczowożółte |
| ▫ | ‘Baisneri’ |
| ▫ | ‘Barryi’ |
| ‘Bohemica Sorbet’ | |
| ‘Cincinnata’ | |
| ‘Cupressina’ | |
| ‘Czadeczka’ | |
| ‘Emsland’ | |
| ‘Falcato-viminalis’ | |
| ‘Fastigiata’ | |
| ▫ | ‘Finedonensis’ — korona drzewiasta, 10-15 m wysokości, wąskostożkowata, gałęzie i gałązki ± poziomo ustawione; młode pędy kremowożółte, potem brunatnawe |
| ○ | ‘Formanek’ — wolnorosnąca, o gałęziach szeroko rozpostartych, zwieszających się; igły długie |
| ‘Four Winds’ | |
| ▫ | ‘Frohburg’ — płacząca; gałęzie i gałązki silnie zwieszone, przylagające do przewodnika; igły 8-12 mm długości, szarozielone |
| ○ | ‘Gold Drift’ — forma płacząca; igły żółte |
| ▫ | ‘Golden Beskid’ — półkarłowa, przyrosty żółte |
| ○ | ‘Inversa’ — gałęzie i gałązki silnie zwieszone (płaczące), najniższe sięgające ziemi; pokrój kolumnowy, 5-10 m wysokości; igły grubawe, lśniące, zielone |
| ▫ | ‘Końca’ |
| ▫ | ‘Krasickiana’ — gałęzie przewisające; igły b. długie; dawna odmiana polska |
| ○ | ‘Lombart's’ |
| ▫ | ‘Loreley’ |
| ▫ | ‘Norrkoping’ — igły krótkie, złotożółte |
| ‘Pendula’ | |
| ▫ | ‘Pendula Major’ — płacząca; korona stożkowata; gałęzie poziomo odchodzące lub u starszych egzemplarzy w części zwieszające się; szyszki liczne; igły 2-3 cm długości |
| ▫ | ‘Pyramidata’ — korona drzewiasta, wąskostożkowata |
| ▫ | ‘Remontii’ |
| ○ | ‘Roseospicata’ — młode przyrosty różowe |
| ▫ | ‘Rothenhaus’ — forma płacząca, o wąskiej koronie; igły krótkie, w typie Picea orientalis |
| ▫ | ‘Rydal’ — niska, po 10 latach 2.5 m wysokości i 1.5 m szerokości; przyrosty wiosną ciemnoczerwone, zieleniejące |
| ‘Van Bemmel’ — odmiana typu "czarcia miotła", często oferowana szczepiona na pniu | |
| ‘Viminalis’ — formy płaczące, poza tym zbliżone do typu, korona szerokostożkowata, z długimi gałęziami, przewieszającymi się na końcach | |
| ▫ | ‘Waldbrund’ |
| ‘Wild Strawberry’ | |
| ▫ | ‘Witches Broom’ |
| ○ | Acrocona Nana (‘Pusch’) — karłowa, płasko-kopulasta; poza tym w typie 'Acrocona', szyszki początkowo czerwone, końce gałązek zakończone montrualnymi szyszkami |
| ▫ | ‘Brabant’ — karłowa, płaskokulista |
| ○ | ‘Echiniformis’ — karłowata, "jeżowata"; bardzo wolno rosnąca, korona półkulista do poduszkowate, po 30 latach 20-30 cm wysokości i 40-60 cm szerokości, zwarta, nieregularna |
| ▫ | ‘Henksgarden Beauty’ — karłowa, szerokostożkowata, wcześnie szyszkuje |
| ▫ | ‘Little Gem’ — karłowa; pokrój półkulisty lub poduszkowaty, typu 'Nidiformis', 30-50 cm wysokości i 60-100 cm szerokości; gałązki cienkie, gęsto upakowane; igły tylko 2-5 mm długości, bardzo cienkie, bardzo gęsto ułożone na gałązkach |
| ▫ | ‘Maxwellii’ — karłowa; płaskokulista do poduszkowatej, do 1-1.5 m wysokości i 2 m szerokości; w centrum z bardzo gęsto ułożonymi grubymi i krótkimi gałązkami |
| ▫ | ‘Nana Compacta’ — karłowa; pokrój spłaszczonostożkowaty, gęsty; igły 4-7 mm długości, gęsto, promieniście ułożone |
| ◔ | ‘Nidiformis’ — forma karłowa "gniazdowata", półkulista, spłaszczona, po 30 latach 60-100 cm wysokości i 1.8-2 m szerokości; gałązki bardzo liczne, silnie skrócone; igły 7-10 mm długości, odstające, jasnozielone |
| ▫ | ‘Procumbens’ — karłowa; wzrost rozpostarty, po 30-40 latach 60-100 cm wysokości i 3-5 m szerokości |
| ▫ | ‘Pumila’ — karłowa; korona szeroka, spłaszczona, nieregularna; po 30 latach 60-70 cm wysokości i 1.5-4 m szerokości, później do 1 m wysokości |
| ▫ | ‘Pumila Glauca’ — karłowa; pokrój jak 'Pumila', igły silnie owoszczone, z bardzo wyraźnymi liniami szparek |
| ▫ | ‘Pumila Nigra’ — karłowa; pokrój jak 'Pumila', igły 8-12 mm długości, bardzo gęsto ustawione, ciemnozielone, silnie owoszczone, z 2-4 bardzo drobnymi, wyraźnymi liniami szparek |
| ○ | ‘Pusch’ (Acrocona Nana) — karłowa, płasko-kopulasta; poza tym w typie 'Acrocona', szyszki początkowo czerwone, końce gałązek zakończone montrualnymi szyszkami |
| ▫ | ‘Pygmaea’ — karłowa; pokrój zwarty, półkulisty do szeroko stożkowatego, początkowo bardzo wolno rosnąca, do 50 cm wysokości, stare egzemplarze do 1-1.5 m wysokości; igły 5-8 mm długości, żywozielone |
| ▫ | ‘Riesengebirge’ — karłowa, kulista |
| ○ | ‘Tompa’ — karłowa; pokrój stożkowaty, potem szerokostożkowaty, gęsty, przypominajacy świerk biały (Picea glauca) 'Conica'; po 15 latach 60 cm wysokości; igły cienkie, jasnozielone |
| ○ | ‘Will's Zwerg’ — karłowa, gęsta, pokrój regularny, stożkowaty; po 30 latach do 2 m wysokości i 60-80 cm szerokości; igły na przyrostach świętojańskich znacznie jaśniejsze, poza tym ciemnozielone |
| ▫ | ‘Zagwiżdże’ — karłowa, ścieląca się; igły ciemnozielone |
| ▫ | ‘Cobra’ — pędy zwisłe do ziemi i płożące się |
| ○ | ‘Cranstonii’ — forma "wężowa", drzewiasta, szerokostożkowata, luźna, 10-15 m wysokości; gałęzie długie, grube, przeplatające się, słabo rozgałęziające się; igły do 30 mm długości, często nieco pofalowane, promieniście i odlegle ustawione |
| ‘Virgata’ — odmiany "wężowe" wielokrotnie pozyskiwane z naturalnych mutacji tego typu; z bardzo luźną koroną, 12-15 m wysokości, zbudowaną z gałęzi bardzo słabo rozgałęziających się, odchodzących nieregularnie w różnych kierunkach, górne przeważnie ku górze, dolne przeważnie zwisające, wyrastających pojedynczo lub w okółkach; igły do 25 mm długości, promieniście ustawione, grube, ostre, często wygięte ku górze |
Picea obovata
świerk syberyjski
Takson występujący na terenach Eurazji od Europy Północno-Wschodniej po Kamczatkę, zbliżony do świerka pospolitego (Picea abies) (na styku zasięgu występują formy przejściowe). Pędy bardziej, gęsto, owłosione. Szyszki mniejsze, 6-8cm długości, z zaokrąglonymi łuskami.
Picea abies tworzy mieszańca:
nomenklatura, etymologia ℹ️ ⇈
Epitet gatunku (abies) jest tożsamy z nazwą inne rodzaju Abies (jodła); w dawnych wiekach nie zawsze czyniono rozróżnienia pomiędzy świerkiem i jodłą; naukowa nazwa rodzaju (Picea) podkreśla żywiczność drewna świerkowego, w opozycji do prawie bezżywicznego jodłowego - "smolna jodła". Synonimiczny epitet excelsa podkreśla wysokość, monumentalny pokrój drzewa.
Polski epitet "pospolity" bo to jedyny gatunek świerka występujący w Polsce, do tego częsty.