Ledum palustre L.

Krzew zimozielony, wysokości (50)60-100(150) cm. Rośliny wydzielają silny, specyficzny, ostry nieprzyjemny zapach. Korzenie silne, zgrubiałe, często wrzeciowate.

Liście wąskolancetowate, 4-12× dłuższe niż szersze, (20)25-35(50) mm długości i 3-5 mm szerokości, skórzaste, brzegiem podwinięte, od spodu gęsto kutnerowato rdzawo owłosione, od góry nagie, ciemnozielone, lśniące. Ogonek liściowy 2-4(5) mm długości, rdzawo owłosiony. Ulistnienie skrętoległe.

Kwiaty 5-krotne, o pachnące aromatycznie. Działki kielicha drobne ±0.5 mm, szerokotrójkątne, długości, u podstawy zachodzące na siebie.

Pręcików (5)8-10(14), wystają ponad koronę, pylniki długości ok. 1 mm, bez wyrostków. Szyjka słupka prosta, 2-3(5) mm długości, znamię drobne główkowate.

Owoc torebka z przegrodami, jajowata, 4.5-5.5 mm długości, zwieszona, pokryta gruczołowatymi brodawkami; pęka do dołu na 5 klap i jej pozostałości długo pozostają na rośłinie — zwykle do następnego sezonu wegetacyjnego. Nasiona liczne, z nieprzylegającym skrzydlastym obłonieniem, ±2 mm długości, wydłużone, spiralnie skręcone.

Częsty na niżu w rejonach z właściwymi siedliskami, w górach rzadszy. Występuje w borach bagiennych i na torfowiskach wysokich oraz przejściowych.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:

Gatunek wyróżniający (D.) dla:

Praktycznie nie uprawiany, krótkowieczny krzew, w naturze rosnący na torfowiskach wysokich i w borach bagiennych. Roślina trująca, o duszącym zapachu. Wygląda dość efektownie w czasie kwitnienia ale trudno ją polecać. Chyba, że do specjalistycznych, "kwaśnych-torfowiskowych" oczek wodnych.

Pędy naturalnie pokładają się. Rozmnażać można przez odkłady w kwaśnym torfie.

Ziele bagna zwyczajnego zawiera lotne olejki eteryczne, nadające mu ostry, charakterystyczny zapach. Było wykorzystywane jako środek odstraszający mole. Substancje lotne mają toksyczne działanie na organizm ludzki, objawiające się początkowym pobudzeniem psychomotorycznym do drgawek włącznie a następnie paraliżem układu nerwowego co może prowadzić do problemów z oddychaniem i zgonu włącznie. Działanie odurzające może objawić się także przy wdychaniu, podczas przebywania w zaroślach tego krzewu.

W ubiegłych wiekach bagno było między innymi używane dla fałszowania piwa. Spełniało funkcję „dopalacza piwa” — można było sprzedawać rozcieńczony wodą napitek za pełnowartościowy, bo skutek działania był podobny. Wpomina o tym w Dykcjonarzu roślinnym (1805 r. T.2s77) ks. Krzysztof Kluk z Ciechanowa: „Ma smrodek bol głowy przynoszący. [...] Żydzi częstokroć tę roślinę kładą w Piwo, aby Piiaków prędzey upaiali”. Praktyka taka, z uwagi na toksyczność bagna zwyczajnego (zatrucie częściej niż w przypadku alkoholu kończyło się tragicznie), zabraniana była przez prawo, np. w 1723 w Dolnej Saksonii. [77]