Verbascum nigrum L. [🔉 wer·bas·kum ni·grum]

Kwiatostan na przedłużeniu łodygi; pojedynczy, wydłużony, groniasty, prawie kłosokształtny. Rzadko, u odmian, bogato wiechowato rozgałęziony, z gałązkami prostymi, wzniesionymi, żebrowanymi, znacznie krótszymi od pędu głównego.

Kwiatostan dość gęsty, jedynie w dole zwykle luźny, o rozsuniętych pęczkach; kwiaty w licznokwiatowych pęczkach.

Korona zwykle żółta, z brunatno plamistą gardzielą, przeświecająco punktowana; 18-25 mm śednicy; łatki korony okrągławo odwrotniejajowate; z zewnątrz stosunkowo gęsto omszona gwiazdkowatymi włoskami, od wewnętrz słabo owłosiona przynajmniej u nasady górnych łatek.

Kielich 3-4.5 mm długości; niemal do nasady rozcięty na prawie równowąskie lub wąsko-eliptyczne działki, ostro zakończone.

Nitki pręcików wszystkie purpurowofiołkowo owłosione, tylne (górne) pręciki owłosione po nasadę, przednie (dolne) pręciki na końcach nagie.

Pylniki wszystkie nerkowate, osadzone środkiem na nitce pylnika (nie zbiegające po nitce).

Szyjka słupka długości 5-7 mm, naga lub u nasady skąpo omszona, znamię ± półkuliste.

Szypułka kwiatu głównego 5-12 (15) mm długości, z maleńkimi podkwiatkami u nasady; podczas kwitnienia wszystkie szypułki są cienkie, grubieją podczas owocowania, wzniesione ukośnie ku górze. Podsadki szypułki i kielichy omszone krótkimi, rozgałęzionymi włoskami.

Podsadki prawie równowąskie, nie krótsze od szypułek.

Liście dolne jajowato-lancetowate lub eliptyczno-jajowate, do 30 cm długości; nasada liści wyraźnie sercowata; ogonek liściowy wąski, 5-20 cm długości; blaszka liściowa niezbyt ostro zakończona, przynajmniej w pobliżu nasady grubo podwójnie karbowana.

Liście środkowe z krótszymi ogonkami, ostro zakończone.

Liście w górze pędu prawie siedzące, ze słabo sercowatą nasadą lub ucięte, o brzegu karbowano-ząbkowanym.

Liście od góry ± skąpo gwiazdkowato owłosione, zielone; od spodu stosunkowo gęsto pokryte gałęzistymi włoskami; długość włosków jest mniejsza niż średnica ogonka liściowego; siateczka żyłek blaszki liściowej dość gęsta, od spodu żyłki nieco wystające.

Łodyga wzniesiona, zwykle 50-100 cm wysokości, grubo i płytko bruzdowano-żebrowana, u nasady niemal obła. Powierzchnia łodygi dość rzadko (u góry gęściej) pokryta drzewkowato rozgałęzionymi włoskami, w kwiatostanowej części łodygi (i na kielichu[3]) z domieszką bardzo drobnych włosków gruczołowatych; często czarniawoczerwono nabiegła.

Owoc to torebka szeroko elipsoidalno-jajowata, 4-5 mm długości, zakończona tępo, bez dzióbka, ± wystaje z kielicha; jej powierzchnia stosunkowo gęsto pokryta gwiazdkowatymi włoskami które utrzymują się u dojrzałych owoców; ścianki torebki grubawe.

Nasiona typowe dla rodzaju, 0.8 mm długości, grube, 6-8 zagłębieniach w poszczególnych szeregach podłużnych.

Korzeń pionowy, ± wrzecionowaty, czasem wyrasta z niego kilka pędów nadziemnych.

Roślina dwuletnia lub bylina.

Kwitnie w czerwcu i w lipcu (do września[3])

Tworzy mieszańce z wieloma innymi gatunkami z rodzaju dziewanna (Verbascum).

Pospolita za wyjątkiem wyższych położeń górskich. Miejsca ± suche i kamieniste, zręby, zarośla, murawy, przydroża, tereny kolejowe, zbocza, brzegi rzek i strumieni.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla: