Urtica dioica L. [🔉 ur·ti·ka di·o·i·ka]

Bylina o długich, podziemnych, pełzających, żółtawych rozłogach. Dwupienna. Cała mniej lub bardziej pokryta krótkimi zwykłymi włoskami i dłuższymi, odstającymi włoskami parzącymi, czasem niemal naga.

Blaszka liściowa szerokojajowata, jajowata do lancetowatej, rzadko kiedy wąskolancetowata, wierzchołek zaostrzony, nasada zwykle sercowata, brzeg grubo piłkowany, rzadziej gruboząbkowany; blaszka (1.5) 5 – 10 (20) cm długości, (0.5) 3 – 5 (12) cm szerokości, ogonek liściowy zwykle krótszy od połowy długości blaszki, 1.5 – 5 (7) cm długości, przylistki niezrośnięte, lancetowate do jajowatych, całobrzegie, 7 – 10 mm długości.

Górna powierzchnia blaszki liściowej owłosiona, rzadko wyłysiała, ciemno do szarozielona, matowa; dolna powierzchnia owłosiona, często na nerwach z silnymi włoskami parzącymi.

Kwiatostany zaczynają się od 7 – 14 węzła. Kwiatostan męski wzniesiony, wiechowaty, rzadki, 6 – 12 cm długości, zwykle dłuższy od ogonków liściowych. Pręciki 4. Kwiatostan żeński krótszy, kłosowaty lub groniasty, podczas kwitnienia wzniesiony, po kwitnieniu zwieszony, z długimi włoskami parzącymi (zwłaszcza na listkach okwiatu). Znamię słupka jedno, pędzelkowate.

Kwitnienie do czerwca do października.

Gatunek zmienny pod względem wielkości, rozgałęzień pędów, barwy, formy i wielkości liści oraz stopnia pokrycia włoskami parzącymi.

Gatunek pospolity na terenie całej Polski.

Roślina lecznicza. Młode liście po sparzeniu jadalne. Roślina włóknista niskiej jakości (włókna stosunkowo krótkie i grube).