| |||||
| |||||
|

Korona długo gładka, szara, z wiekiem ciemnoszara i łuszcząca się dużymi lub mniejszymi płatami (stąd łaciński epitet gatunku bo przypomina w tym platan zachodni (Platanus occidentalis)); młoda kora pod złuszczonymi płatami jest jasnoszara.
Pędy jednoroczne zielonawoszare, nagie. Pąki jajowate, 5-15 mm długości, końcowe większe od pachwinowych (te silnie odstające), o łuskach zielonych, ciemno, brązowo obrzeżonych, jasno orzęsionych. Przeciwległe blizny liściowe nie stykają się brzegami. Młode części rośliny bez soku mlecznego.
Liście stosunkowo sztywne, duże, 7-20 cm długości i szerokości; ogonek liściowy 6-18 cm długości. Blaszka liściowa w większość 5-klapowa o ostrych wcięciach zatok; nasada płytko sercowata; brzeg grubo, nieregularnie, tępo karbowano-piłkowany, wcięcia klap ostre; z wierzchu ciemnozielone, spód liścia sinozielony (u odmian ±purpurowy lub zaczerwieniony), początkowo krótko owłosiony, potem wyłysiały, wzdłuż i w kontach nerwów ±owłosiony.
Kwiatostany na szczycie tegorocznych pędów, wielokwiatowa wiecha silnie wydłużona, sprawiająca wrażenie grona, zwisająca, 6-16 cm długości i 6-8 cm średnicy.
Kwiaty funkcjonalnie rozdzielnopłciowe ale roślina jednopienna. Działki i płatki podobne do siebie, zielonkawożółte, 4-5 mm długości, ich wewnętrzna powierzchnia króciutko owłosiona, brzeg orzęsiony. Pręcików 8, na wewnętrznej stronie tarczki miodnikowej. Zalążnia krótko owłosiona. W kwiatach męskich pręciki 2-3× dłuższe od płatków, pylniki do 1.7 mm długości. W kwiatach żeńskich pręciki skarlałe, krótsze od szyjki słupka.
Owocem niełupki, skrzydlaki 3-6 cm długości i do 15 mm szerokości; z silnie półkuliście wypukłą komorą nasienną i skrzydełkiem stopniowo rozszerzającym się ku górze; w parze zwykle ±równoległe lub rozchylone pod ostrym kątem, rzadziej szeroko rozwarte, czasem wyrastają po trzy. Owocowanie od sierpnia do września.
Kwitnienie po rozwinięciu się liści, w maju.

W Polsce przebiega północno-wschodnia granica jego naturalnego zasięgu (jest wrażliwy na silne mrozy).
Na glebach świeżych, wilgotnych, żyznych, słabo kwaśnych do zasadowych, preferuje wilgotniejsze powietrze.
Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.
wybrane okazy · selected collections⇈

leg. Jerzy Majdan
/łęg nad Bobrem w okolicach Lwówka Śląskiego/ #4

leg. Jacek Soboń
/Góry Kaczawskie, okolice Wlenia/ #6

leg. Marek Snowarski
/Wrocław/ #5, 3.3D

leg. Barbara Łotocka #15

leg. Barbara Łotocka
/Bieszczady, Wołosate/ #1

leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Wilanów/ #1

leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Lasek Bielański/ #2

leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Grochów/ #8

leg. Barbara Łotocka
/Goraj/ #1

leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Ursynów/ #1

leg. Marek Snowarski
/dolina Bystrzycy, Ratyń-Galów k. Wrocławia/ #5, 6.3D

leg. Barbara Łotocka
/Warszawa/ #20
![znalezisko 20070513.1.wm - Acer pseudoplatanus (klon jawor); Dobczyce; Czasław [las mieszany]](/foto/icon/wm-01aaP513071075-icon.jpg)
leg. Waldemar i Maria Mazur, det. Waldemar Mazur
/Dobczyce; Czasław [las mieszany]/ #8
![znalezisko 20150702.1.wm - Acer pseudoplatanus (klon jawor); Kłaj; Skotnica [Puszcza Niepołomicka]](/foto/icon/wm-02abE702152207-icon.jpg)
leg. Waldemar i Maria Mazur, det. Waldemar Mazur
/Kłaj; Skotnica [Puszcza Niepołomicka]/ #16
![znalezisko 20160504.1.wm - Acer pseudoplatanus (klon jawor); Kraków; Prokocim [park Jerzmanowskiego]](/foto/icon/wm-04aaE504161562-icon.jpg)
leg. Waldemar i Maria Mazur, det. Waldemar Mazur
/Kraków; Prokocim [park Jerzmanowskiego]/ #2

leg. Antoni Mielnikow
/Hucisko k. Żywca/ #1

leg. Antoni Mielnikow
/Katowice/ #1
![znalezisko 20061015.1.wm - Acer pseudoplatanus (klon jawor); Miechów; Tunel [las bukowy]](/foto/icon/wm-04aaPA15067504-icon.jpg)
leg. Waldemar i Maria Mazur, det. Waldemar Mazur
/Miechów; Tunel [las bukowy]/ #7
Często sadzone w grupach lub pojedynczo w parkach, przy alejach i drogach. Atrakcyjne są w starszym wieku, dzięki grubym pniom z jasną, łuszczącą się dużymi płatami korą i nisko osadzonym koronom.
Efektowny z uwagi na wczesny rozwój liści i ich jesienne przebarwienie, na żółty do żółtopomarańczowego. Bardzo dobrze wygląda w swojej typowej postaci. U odmian „purpurowych” rozwijające się liście są początkowo zielone. Poza tym w uprawie odmiany o liściach początkowo żółtych i o pstrych liściach. Ponieważ kwitnie po rozwoju liści, to kwiatostany są mniej widoczne i przez to mniej dekoracyjne.
Drewno twarde, suche bardzo trwałe. Dobrze się barwi, daje się toczyć. Używane w meblarstwie, do produkcji intarsji, instrumentów muzycznych (pudła rezonansowe).
Stosunkowo słabo miododajny (słabiej niż klon pospolity (Acer platanoides)).
wymagania i uprawa
Podkładki tego gatunku są używane do szczepienie odmian innych gatunków (także spoza sekcji Acer).
⇈🌱🌸 opcje Bazaru
odmiany (form i odmian #25) analiza dostępności roślin
- ◔ ‘bez odmiany’ #3
- ▫ Spaethii → ‘Atropurpureum’ — dojrzałe liście spodem intensywnie czerwone; skrzydełka owoców także czerwone; korona w masie ciemna
- ○ Worleei → ‘Worley’ — liście początkowo ciemnopomarańczowe, potem złotożółte, w początku lata zielenieją (ewentualnie z żółtymi plamami) i żółte pozostają tylko w najsilniej nasłonecznionych partiach korony; ogonki liściowe zaczerwienione; wolno rosnąca #2
- ▫ ‘Atropurpureum’ (Spaethii) — dojrzałe liście spodem intensywnie czerwone; skrzydełka owoców także czerwone; korona w masie ciemna
- ▫ ‘Brilliantissimum’ — liście początkowo łososiowopomarańczowe
- ▫ ‘Corstorphinense’ — liście początkowo złotożółte, potem zielone
- ▫ ‘Elegantisima’
- ▫ ‘Erythrocarpum’ — wolnorosnąca; liście mniejsze, błyszczące; owoce przez całe lato intensywnie jasnoczerwone
- ○ ‘Esk Sunset’ — karłowy, do 2 m wysokości; liście białoróżowe, spodem czerwone #2
- ▫ ‘Foliis Atropurureis Argenteovariegatis’ — liście biało-kremowo plamiste; dawna odmiana Feliksa Różyckiego
- ▫ ‘Hermitage’ — korona zwarta; liście biało pstre
- ▫ ‘Leat's Cottage’ — powoli rosnąca; liście drobne, początkowo łososioworóżowe, później żółknące
- ◔ ‘Leopoldii’ — liście początkowo miedzianoróżowe do ceglastoróżowych, potem gęsto upstrzone plamiste jasno lub szaroszelonymi, kremowymi lub białymi, efekt ten szybko zanika; duże, spodem szarawozielone do sinozielonych; ogonki zaczerwienione; popularna dawna odmiana parkowa, wolnorosnąca i wrażliwa na przesuszanie #3
- ▫ ‘Nizetii’ — liście żółto plamiste, spód blaszki czerwone
- ▫ ‘Orlov’ — korona regularna
- ▫ ‘Prince Camille de Rohan’ — nasada blaszki czerwona, góra jasna, biało i żółto plamista
- ▫ ‘Prinz Handjery’ — liście początkowo łososioworóżowe, potem zielone
- ▫ ‘Pruhonice’ — liście złotożółte, duże
- ▫ ‘Puget Pink’ — liście początkowo różowe, potem żółtawe, drobne
- ‘Purpureum’ — liście początkowo brązowoczerwone, potem ciemnozielone, spodem fioletowopurpurowe, jesienne przebarwienie intensywne pomarańczowożółte i żółte; rozmnażana z nasion powtarza w dużym stopniu cechy
- ▫ ‘Regal Petticoat’ — liście spodem purpurowe, jesienią żółte i spodem łososiowe
- ‘Reymont’
- ▫ ‘Roterdam’
- ▫ ‘Simon-Louis Frères’ — powoli rośnie; liście biało plamiste, niewielkie, ogonki liściowe jaskrawo różowoczerwone
- ▫ ‘Sunshine’ — liście początkowo łososioworóżowe, potem żółtawe, drobne
- ‘Tricolor’ — liście typu Variegata, drobno, nieregularnie zielone-kremowe
- ○ ‘Worley’ (Worleei) — liście początkowo ciemnopomarańczowe, potem złotożółte, w początku lata zielenieją (ewentualnie z żółtymi plamami) i żółte pozostają tylko w najsilniej nasłonecznionych partiach korony; ogonki liściowe zaczerwienione; wolno rosnąca #2