| ||||||
| ||||||
| ||||||
opis
Kora pnia ciemnoszara, drobno, płytko, podłużnie spękana, nie łuszczy się w płatach; pąki czerwonobrązowe.
Gałązki nigdy nie tworzą listew korkowych.
Blaszka liściowa delikatna, duża, z 5-7 klapami wyciągniętymi w długie, ostre końce, brzegiem odlegle, ostro ząbkowane; wcięcia między klapami łukowate, zaokrąglone; spodem czysto zielona, lekko błyszcząca, z kępkami włosków w kątach żyłek. Młode ogonki liściowe z sokiem mlecznym.
Kwiatostany na końcu tegorocznych ulistnionych pędów, wzniesione baldachogrono. Kwitnie wcześnie, w kwietniu lub na początku maja, tuż przed listnieniem i w jego trakcie.
Kwiaty rozdzielnopłciowe na jednym okazie (roślina jednopienna). Kwiaty i szypułki nagie.
Skrzydlaki o płaskiej komorze nasiennej, ustawione pod kątem szeroko rozwartym, czasem prawie naprzeciwlegle.
Najczęstszy z gatunków rodzimych, występuje na terenie całego kraju do niższych położeń górskich.
Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:
Gatunek wyróżniający (D.) dla:
Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.
wybrane okazy · selected collections ⇈
#10 #7 3D
leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
#3
leg. Marek Snowarski
/Kołobrzeg, Park Zdrojowy/
#7
leg. Jacek Soboń
/okolice Wlenia, Pogórze Kaczawskie/
#1
leg. Michał Smoczyk, msmoczyk at wp pl
/Kudowa-Zdrój, Góra Parkowa/
#2
leg. Jacek Soboń
/Arboretum Wojsławice/
/cv. Lorbergii/
#13
leg. Barbara Łotocka
#1
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Lasek Bielański/
#1
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa Grochów/
#4
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, kampus SGGW/
#1
leg. Jarosław Makowski
/Sigmaringen Niemcy/
#9
leg. Waldemar i Maria Mazur, det. Waldemar Mazur
/Kraków; ul. Architektów [wodociągi]/
#6
leg. Waldemar i Maria Mazur, det. Waldemar Mazur
/Kraków; Kurdwanów [hałdy Solvaju]/
#11
leg. Waldemar i Maria Mazur, det. Waldemar Mazur
/Kraków; Bonarka [glinianki]/
#2
leg. Marek Snowarski
/Wrocław, Park Grabiszyński/
właściwości i zastosowanie
⇈
🌱
Gatunek rodzimy, okazałe drzewo liściaste o regularnej, szerokiej koronie; u okazów rosnących samotnie w otwartej przestrzeni, szeroka, kopulasta, nisko osadzona; u odmian uprawnych rozmaitej formy.
Kora na starszych pniach ciemnoszara, drobno, płytko, podłużnie spękana.
Kwitnie najwcześniej z krajowych klonów, tuż przed listnieniem i w jego trakcie, w kwietniu lub na początku maja; w tym okresie drzewa mają jasny, żółtozielony wygląd. Zaletą jest wczesny rozwój liści; w sezonie wegetacyjnym ozdobę stanowi bujne ulistnienie, jesienią przebarwiające się żółto, rzadziej pomarańczowo lub czerwono. W uprawie bardzo duża liczba odmian różniących się pokrojem korony, rosłością i siłą wzrostu, kształtem i barwą liści.
Bardzo często sadzone w zieleni miejskiej, w parkach, w zadrzewieniach przydrożnych.
wymagania i uprawa
Rośnie na glebach przeciętnie żyznych i umiarkowanie wilgotnych, tolerancyjny w stosunku do różnych, nie znosi podmokłych i bardzo suchych, nie znosi zasolenia. Dość dobrze toleruje częściowe ocienienie, młode egzemplarze mogą rosnąć pod koronami innych drzew.
Na liściach często występują dość duże, okrągłe plamy, początkowo żółte, potem czerniejące i żółto obrzeżone; są spowodowane przez grzyb Rhytisma acerinum.
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#43) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
B · Beskid · C · Charles Joly · Columnare · Crimson King · Crimson King Globe · Crimson Sentry · D · Deborah · Dissectum · Drummondii · F · Faassen's Black · Faassens Black · Fairview · Frisine · G · Globosum · Globosum Select · Golden Globe · Green Column · Gurba · L · Laciniatum · Lorbergii · M · Maculatum · Maltese Cross · Marit · Marylka · P · Pacific Sunset Warrenred · Paldiski · Palmatifidum · Palmatifidum · Prigo · Princeton Gold · Prof. Tadeusz Szczęsny · Purple Globe · Pyramidale Nanum · R · Reitenbachii · Rezek · Royal Red · Rubrum · Ruby's Joy · S · Schwedleri · Stollii · T · Tharandt · Tosia · U · Ulmer's Sensation · W · Walderseei · Warmia
Crimson King
Crimson Sentry
Dissectum
Drummondii
Faassens Black
Globosum
Golden Globe
Green Column
Lorbergii
Maltese Cross
Marit
Palmatifidum
Palmatifidum
Prigo
Princeton Gold
Rezek
Royal Red
Schwedleri
| ◔ | bez odmiany |
| ▫ | Beskid (‘Marylka’) — pokrój wyprostowany; liście poskręcane, karbowane |
| ▫ | ‘Charles Joly’ — liście czerwonawe, głęboko wcinane |
| ○ | ‘Columnare’ — szerokokolumnowa, gęsto ugałęziona; do 12 m wysokości i 8 m szerokości |
| ▫ | ‘Crimson King’ — liście rozwijające się czarnopurpurowe, potem ciemnoczerwone/ciemnopurpurowe przez cały okres wegetacji; odmiana podobna do "Faassen's Black"; wolno rosnąca |
| ▫ | ‘Crimson King Globe’ — kulista; liście ciemoczerwone |
| ◑ | ‘Crimson Sentry’ — kolumnowa, gęsta; liście ciemnopurpurowe, błyszczące |
| ▫ | ‘Deborah’ |
| ○ | ‘Dissectum’ — liście rozcięte do nasady blaszki, młode czerwone, potem zielone |
| ◑ | ‘Drummondii’ — rozwijające się liście na brzegu różowe, potem jasnozielone, szeroko kremowo-biało obrzeżone, z jasnozielonymi plamami; korona nieregularna, drzewo docelowo 10-12 m wysokości i 7-9 m szerokości; odmiana jest chimerą, należy usuwać gałęzie z normalnymi liśćmi aby nie zdominowały korony |
| ▫ | ‘Faassen's Black’ — liście początkowo matowe, brązowoczarne, potem trwale ciemnoczerwone/ciemnopurpurowe przez cały okres wegetacji, jesienią jaskrawoczerwone/jaskrawopurpurowe, sztywne, błyszczące, z silnie podniesionymi brzegami; kwiatostan i kwiaty ± czerwonopurpurowo nabiegłe; drzewo wolno rosnące, z szeroką, regularną koroną, docelowo do 30 m wysokości |
| ‘Faassens Black’ | |
| ▫ | ‘Fairview’ |
| ▫ | ‘Frisine’ — liście nieregularnie żółto obrzeżone |
| ◔ | ‘Globosum’ — odmiana kulista; z natury krzaczasta, zwykle oferowana w formie piennej, szczepiona na ok. 2 m; korona spłaszczona, bardzo gęsta, kulista, po kilku latach 3-4 m średnicy, docelowo 8 m wysokości i 10 m średnicy, szeroka i spłaszczona; młode liście czerwonawe lub oliwkowobrązowe, potem zielone; polecana do zadrzewień przy ulicach i na placach w mieście |
| ▫ | ‘Globosum Select’ — korona spłaszczona już u młodych egzemplarzy |
| ◔ | ‘Golden Globe’ — korona kulista, regularna; liście złotożółte |
| ‘Green Column’ | |
| ▫ | ‘Gurba’ — karłowa, gęsta kulista korona |
| ○ | ‘Laciniatum’ — liście głęboko powcinane, odcinki pozwijane |
| ▫ | ‘Lorbergii’ (Palmatifidum) — niskie, wolno rosnące drzewo, korona nieregularna, zaokrąglona; liście głęboko sieczne, prawie do nasady blaszki, klapy także silnie powcinane, zachodzące na siebie; imituje klon palmowy (Acer palmatum) |
| ▫ | ‘Maculatum’ — liście początkowo białożółte, później biało plamiste |
| ‘Maltese Cross’ | |
| ○ | ‘Marit’ — b. wolno rosnąca, krótkie międzywęźla, mało gałęzi bocznych; liście ciemnozielone, pomarszczone |
| ▫ | ‘Marylka’ (Beskid) — pokrój wyprostowany; liście poskręcane, karbowane |
| ‘Pacific Sunset Warrenred’ | |
| ◔ | ‘Paldiski’ — liście głęboko powcinane, klapy wydłużone i bardzo wąskie, blaszka "szponiasta" |
| ▫ | Palmatifidum (‘Lorbergii’) — niskie, wolno rosnące drzewo, korona nieregularna, zaokrąglona; liście głęboko sieczne, prawie do nasady blaszki, klapy także silnie powcinane, zachodzące na siebie; imituje klon palmowy (Acer palmatum) |
| ‘Palmatifidum’ | |
| ◔ | Prigo (‘Princeton Gold’) — korona owalna, 10-12 m; liście początkowo złotożółte, zielonkawocytrynowe |
| ◔ | ‘Princeton Gold’ (Prigo) — korona owalna, 10-12 m; liście początkowo złotożółte, zielonkawocytrynowe |
| ‘Prof. Tadeusz Szczęsny’ — liście początkowo żółte; odmiana podobna do klon jawor (Acer pseudoplatanus) 'Worley' | |
| ▫ | ‘Purple Globe’ — pokrój kulisty; liście purpurowoczerwone |
| ▫ | ‘Pyramidale Nanum’ — niskie drzewko o wyprostowanym pokroju, 4-5 m wysokości |
| ‘Reitenbachii’ — rozwijające się liście brązowoczerwone, czerwono plamiste; latem zielone z zaczerwionymi ogonkami i głównymi żyłkami, jesienią stopniowo i nierówno na górnej stronie czarniawopurpurowe i z brzegiem uniesionym ku górze; kwiaty żółtawe, tylko łopatkowate liście u nasady krótkopędu kwiatowego czerwone; rozmnażana z nasion, duży procent siewek powtarza cechę | |
| ▫ | ‘Rezek’ — silnie karłowa, kolumnowy pokrój; liście karbowane |
| ◑ | ‘Royal Red’ — liście ciemnoczerwone, prawie czarne; drzewo do 20m |
| ○ | ‘Rubrum’ — liście jesienią czerwone |
| ▫ | ‘Ruby's Joy’ — zwarta |
| ‘Schwedleri’ — kwiaty czerwonawe; liście i duże muszelkowate przylistki początkowo intensywnie czerwone, później brunatnawe i latem zielone z czerwonymi ogonkami liściowymi i głównymi żyłkami, blaszka liściowa wtedy o brzegu podwiniętym w dół; polecana jako efektowna, dla zadrzewień parkowych i osiedlowych; rozmnażana z nasion, duży procent siewek powtarza cechę | |
| ○ | ‘Stollii’ — blaszka liściowa zdeformowana, czasem skrajne klapy zrośnięte w kieszeń |
| ▫ | ‘Tharandt’ — liście z zaokrąglonymi, obłymi klapami lub liście okrągłe, bez klap |
| ▫ | ‘Tosia’ — korona kulista, zwarta |
| ▫ | ‘Ulmer's Sensation’ — liście biało obrzeżone, rzadko dochodzi do rewersji tej cechy |
| ▫ | ‘Walderseei’ — liście początkowo kremowożółte, potem zielone |
| ▫ | ‘Warmia’ — korona wąskokolumnowa, regularna |
nomenklatura, etymologia ℹ️ ⇈
poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Acer platanoides [🔉 a·cero·i·des] • (pl) klon pospolity · klon zwyczajny
Acer, -is
(lat., subst., n)
— starorzymska nazwa klonu
-form-(is,is,e); -oid-e-(us,a,um); -morphus
(suff.)
— przyrostki nadające znaczenie -postaciowy, -kształtny;
· końcówka -form- (lat. forma - kształt, postać), a dla wyrazów z greki końcówka -oid- (gr. eidos ειδος - rodzaj, postać), dodawana do rdzenia rzeczowników tworzy przymiotnik oznaczający "posiadanie podobnej formy, kształtu, wyglądu, charakteru" np. fili‑form-is (nitkowaty), pyri-form-is (gruszowaty), disc-oid-eus (dyskowaty);
· tego rodzaju znaczenie daje też grecki przyrostek -morf- z gr. μορφη (wygląd, kształt, postać)
· daje ten sam efekt słowotwórczy co człon ‑at‑, np. pectin-at-us, czasem obie cząstki słowotwórcze są łączone w jednym wyrazie, np. pectin‑at‑i‑form-is (grzebieniasty, grzebieniokształtny); to samo lub podobne znaczenie przymiotników uzyskuje się końcówkami -(al/ar/os/at/ic)-
· np. jajowaty - ovatus = ovalis = oviformis = ovoideus
· końcówka -form- (lat. forma - kształt, postać), a dla wyrazów z greki końcówka -oid- (gr. eidos ειδος - rodzaj, postać), dodawana do rdzenia rzeczowników tworzy przymiotnik oznaczający "posiadanie podobnej formy, kształtu, wyglądu, charakteru" np. fili‑form-is (nitkowaty), pyri-form-is (gruszowaty), disc-oid-eus (dyskowaty);
· tego rodzaju znaczenie daje też grecki przyrostek -morf- z gr. μορφη (wygląd, kształt, postać)
· daje ten sam efekt słowotwórczy co człon ‑at‑, np. pectin-at-us, czasem obie cząstki słowotwórcze są łączone w jednym wyrazie, np. pectin‑at‑i‑form-is (grzebieniasty, grzebieniokształtny); to samo lub podobne znaczenie przymiotników uzyskuje się końcówkami -(al/ar/os/at/ic)-
· np. jajowaty - ovatus = ovalis = oviformis = ovoideus
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji