Taxus baccata L. [🔉 ta·ksus *]

Drzewo w Polskich warunkach do 15 m wysokości, z długo utrzymującymi się dolnymi gałęziami; z uwagi na zdarzające się przemarzania często ma formę krzewiastą ze ścielącymi się gałęziami. Korona początkowo luźna, stożkowata, potem gęsta i szerokokulista do kopulastej. Drzewo dwupienne, czasami na jednym egzemplarzu występują gałęzie różniące się płcią. Drewno bez żywicy.

Igły spłaszczone, lekko wygięte i stopniowo zaostrzone; na cienkim, krótkim ogonku; górą ciemnozielone, błyszczące, z wypukłym nerwem; dołem zdecydowanie jaśniejsze zielone lub żółtawe; bez przewodów żywicznych; roztarte bez zapachu. Na pędach ±poziomych igły są ułożone dwustronnie, grzebieniasto, na pędach wzniesionych są ułożone skrętolegle dookoła.

W Polsce przebiega wschodnia granica zasięgu. Rzadko w spotykany lasach głównie na zachodzie i północy Polski.

Rośnie bardzo powoli, po 10-15 cm rocznie, po kilkudziesięciu - stu latach wzrost na wysokość niemal ustaje. Wyjątkowo długowieczny (ponad 1000 lat).

Świetnie nadaje się na żywopłoty które prowadzone w tym gatunku są bardzo gęste. Odmiany kolumnowe stosować na żywopłoty nieformowane (1-3m wysokości), krzaczaste są doskonałe na żywopłoty formowane (0.5-2m wysokości). Bardzo dobrze reaguje na strzyżenie, zagęszcza się po takich zabiegach. Można z niego formować strzyżone figury i bryły geometryczne. Najwłaściwsza pora przycinania to przedwiośnie, przed ruszeniem wegetacji lub latem po zakończeniu wzrostu.

Poszczególne odmiany znacznie różnią się pokrojem, który może być od (typowego dla gatunku) stożkowatego, przez kulisty do mniej lub bardziej rozesłanego bez wyraźnego przewodnika. Igły mogą być u odmian rozmieszczone równomiernie wokół gałązek (np. cv. Fastigata). Odmiany o igłach żółtych (grupa Aurea) wymagają dla dobrego wybarwienia nasłonecznionego stanowiska (ale osłoniętego od wiatrów, aby nie wymarzały w surowsze zimy).

Wymaga gleb nie przesuszających się (nie mogą być ani suche, ani podmokłe), żyznych, głębokich, lekko kwaśnych do zasadowych, dobrze rośnie na wapiennych.

Najlepiej rośnie w klimacie morskim — duża liczba opadów, mała amplituda temperatur pomiędzy zimą a latem, wysoka wilgotność powietrza — stąd najlepiej wybierać stanowiska osłonięte przed wysuszającym wiatrem (powoduje zimą straty przez suszę fizjologiczną). We wschodniej Polsce w surowe zimy częściowo przemarza. Dobrze, lecz powoli, regeneruje straty mrozowe. Najlepiej rosną na Pomorzu Zachodnim i w Polsce zachodniej. Dobrze rosną też przy zbiornikach wodnych.

Dają się przesadzać duże, starsze okazy. Pozwala na to gęsty i zwarty system korzeniowy trzymający razem dużą bryłę korzeniową.

Odmiany rozmnaża się z sadzonek, mają one przeważnie krzaczasty pokrój. Sadzonki ukorzeniają się dobrze. Sadzonkuje się wczesną wiosną lub w końcu lata, a optymalna temperatura dla ukorzeniania to 15-20°C.