Salix alba L. [🔉 sa·liks *]

Potężne drzewo wysokości 15-30 (35) m; pień prosty, 20-60 (100) cm średnicy, korona gęsta, miotlasta, gałęzie cienkie odchodzące pod ostrym kątem. Kora długo gładka (na pędach do 15 średnicy), późno staje sie podłużnie bruzdowana, ciemnoszara.

Pędy jednoroczne cienkie, niezbyt gęsto, przylegająco owłosione, brązowożółte do czerwonobrązowych, rzadziej żółte, pomarańczowe lub czerwone.

Pąki przylegająco owłosione, brązowozielone, jajowate-stożkowate, tępe, 3-5 mm długości, liściowe i kwiatowe takie same.

Przylistki równowąskolancetowate (lancetowato szydlaste ^[86.5]), drobne, szybko opadają.

Ulistnienie z niebieskawym odcieniem. Ogonek liściowy 4-7 (10) mm długości, u nasady blaszki z gruczołkami. Blaszka liściowa lancetowata do wąskolancetowatej, duża, (6) 7-11 (14) cm długości i (10) 12-16 (20) mm szerokości; nasad klinowata, koniec długokończysty; brzegiem ostro piłkowana i z gruczołkami; z obu stron jedwabiście przylegająco owłosiona; górna powierzchnia ciemnozielona, rzadko owłosiona; spód z białawym, woskowatym nalotem, szarozielony, gęsto owłosiony włoskami przylegającymi, szarobiałymi, ustawionymi równoległe do głównej żyłki.

Kwiatostany na długich (10-20 mm), szypułkach z kilkoma liściowymi całobrzegimi podsadkami. Kotki wąskocylindryczne, (4) 5-6 cm długości i (5) 6-8 mm szerokości. Przysadki nietrwałe, elipsoidalne, żółtozielone, w dole gęsto owłosione, w górze wyłysiałe, dominują włoski powyginane.

W kwiatach męskich dwa pręciki, ich nitki w nasadzie owłosione. Gruczołki miodnikowe dwa, przyosiowy dłuższy walcowaty, odosiowy (tylny) jajowaty.

W kwiatach żeńskich słupek prawie siedzący; zalążnia naga; szyjka krótka, znamię rozchylone, dwukrotnie podzielone. Gruczoł miodnikowy jeden, krótki, szerokojajowaty.

Torebki nagie, pęka głęboko a płaty silnie wywijają się, na każdym płacie po 6-8 zawiązków nasion.

Kwitnienie w kwietniu-maju, równocześnie z listnieniem. Żyje do 80-100 lat, dojrzewa w 8-10 roku od skiełkowania.

Gatunek zmienny w barwie jednorocznych pędów i gęstości owłosienia liści.

Wyróżnia się takie odmiany jak var. vitellina (cv. Vitellina) o zdecydowanie żółtych jednorocznych gałązkach, var. britzensis (cv. Britzensis, Chermesina) o jednorocznych gałązkach żywo czerwonych lub pomarańczowoczerwonych, var. sericea, var. splendens o liściach obustronnie gęsto owłosionych i var. caerulea o liściach łysiejących, dojrzałych niemal nagich. W uprawie spotyka się wierzbę płaczącą ze zwieszonymi pędami wierzba biała odm. zwisająca (Salix alba ‘Tristis’) (uprawiany klon osobników żeńskich), jednak rzadziej niż podobną wierzba żałobna (Salix ×sepulcralis) (uprawiany klon osobników męskich).

Przy oznaczaniu sprawia kłopot powszechne występowanie mieszańców z wierzbą białą (Salix alba) ≡ wierzba wyniosła (Salix ×rubens) o różnym stopniu wyrażenia cech pośrednich między gatunkami rodzicielskimi.

Pospolita na niżu, rzadko na pogórzu, w górach brak.

W lasach łęgowych i w przybrzeżnych zadrzewieniach większych rzek. Na glebach żyznych, głębokich; ciepłolubna. Znosi bardzo długie zalania (nawet do 60 dni).

Uprawiana w odmianach „Tristis” (o żółtych pędach zwisających) i „Vitellina” (o pędach żółtych, nie zwisających).

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:

Drzewo 8-15 (20) m, pień krótki, krzywy, do 50 cm średnicy, pierwsze gałęzie nisko, korona rozłożysta, rzadka, o grubych, krzywych gałęziach. Kora gruba, wcześnie podłużnie bruzdowana (już na 4-letnich gałązkach), u starszych głęboko spękana. Pędy jednoroczne zupełnie nagie, jasne oliwkowożółte, szarozielonożółtawe, bardzo łatwo wyłamują się u nasady (także starsze pędy).

Przylistki lancetowate (na silnych pędach zakrzywiono półsercowate). Ulistnienie ogólnie żółtawozielone. Liście z obu stron nagie (także młode liście).

Przysadki żółtozielone z prostymi włoskami. Torebki nagie, na każdym płacie zwykle cztery zawiązki nasion.

Kwitnienie w kwietniu-maju, zwykle równocześnie z listnieniem.

Pospolita na niżu, na pogórzu i w niższych położeniach górskich, w przybrzeżnych zadrzewieniach i zaroślach przy potokach i rzekach, na glebach przepuszczalnych, także kamienistych, wilgotnych.

Nazwa Salix alba cv. Tristis w polskiej czekliście ^[15] i u Senety ^[12] jest utożsamiana z wierzbą żałobną (Salix ×sepulcralis). Takie ujęcie nie daje czytelnego rozróżnienia pomiędzy odmianą wierzby białej o żółtej korze i ze zwieszonymi gałęźmi a mieszańcem tejże z wierzbą babilońską (Salix babylonica).

W tym atlasie, za Florą Słowacji i Czech ^{[84.5.3][71.2]} stosuje się nazwę wierzba biała odm. zwisająca (Salix alba ‘Tristis’) w węższym zakresie, tylko dla odmiany wierzby białej. Nazwę wierzba żałobna (Salix ×sepulcralis) stosuje się dla mieszańca wierzby białej odm. zwisającej (Salix alba ‘Tristis’) z wierzbą babilońską (Salix babylonica). Różnice pomiędzy wierzbą białą odm. zwisającą (Salix alba ‘Tristis’) a wierzbą żałobną (Salix ×sepulcralis) są podane w kluczu na stronie: Salix duze. W szczególności:

Jednoroczne gałązki żółte, przylistki równowąskolancetowate do szydlastych, o płaskim brzegu, nietrwałe.

Gałązki słabiej zwieszające się niż u wierzby żałobnej (Salix ×sepulcralis), skośnie odchodzące.

Liście spodem jedwabiście owłosione także gdy dojrzałe, opadają w normalnej porze, jesienią.

W uprawie wyłącznie egzemplarze żeńskie.

Jednoroczne gałązki żółte, przylistki równowąskolancetowate do szydlastych, o płaskim brzegu, nietrwałe.

Gałązki bardzo długie, zwieszone, często sięgające aż ziemi.

Liście spodem początkowo owłosione, powoli łysiejące, opadają późną jesienią po pierwszych mrozach.

Najczęściej uprawiana tzw. wierzba płacząca. W uprawie znajdują się wyłącznie egzemplarze męskie.