Narcissus (narcyz)

Przynajmniej dwa gatunki narcyzów potrafią przez dziesięciolecia trwać w miejscach po dawnej uprawie: narcyz trąbkowy (Narcissus pseudonarcissus) i narcyz biały (Narcissus poeticus ssp. poeticus).

u

Narcis. pseudonarcis.
narcyz trąbkowy

u

Narci. poeticus poeti.
narcyz biały

u

Narciss. cyclamineu.
narc. cyklamenowat.

u

Narcissus jonquilla
narcyz żonkil

ef

Narcissus radiiflorus
narc. promienistokw.

u

Narcissus tazetta
narcy. wielokwiatowy

u

Narcissus triandrus
narcyz trzypręcikowy

u/1

Narcissu. bulbocodiu.
narcyz łuskowaty

u

Narcissus cantabricus

u

Narcissus bulbocodium var. minor

u

Narcissus flavus

u

Narcissus hispanicus
żonkil hiszpański

Narcissus minor
narcyz drobny

objaśnienie skrótów

w kluczu:⇈poeticus ssp. poeticus pseudonarcissus ⇊

⇑ kl 6847 "kwiaty duże, listki okwiatu w dolnej 1/2-2/3 zrośnięte, u ujścia rurki znajduje się przykoronek" w "Amaryllidaceae (amarylkowate)"

nazwa pozycji klucza *alternatywy dla tej pozycji · do pozycji w szablonie klucza: (z) · powrót z szablonu klucza: (p)

		kwiaty białe, przykoronek krótszy od ząbków korony kwiaty żółte, przykoronek długości ząbków korony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Narcissus poeticus* L. ssp. poeticus (narcyz biały) narcyz wonny · syn. Narcissus poeticus L. ssp. recurvus (Haw.) P.D. Sell · takson uprawiany ^[491] Często uprawiany, czasem dziczejący.

		kwiaty żółte, przykoronek długości ząbków korony kwiaty białe, przykoronek krótszy od ząbków korony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Narcissus pseudonarcissus* L. (narcyz trąbkowy) takson uprawiany ^[491] Często uprawiany, rzadko dziczejący.

żonkil i narcyz

Żonkile to w potocznej polszczyźnie nazwa synonimiczna dla narcyza, obejmująca odmiany z pojedynczym dużym żółtym kwiatem o żółtym trąbkowatym przykoronku (np. narcyz trąbkowy (Narcissus pseudonarcissus)). W potocznej polszczyźnie nazwa narcyz odnosi się do odmian o białej koronie zewnętrznej (np. Narcissus poeticus) i rozmaicie zabarwionym przykoronku.

W precyzyjnej terminologii botanicznej określenie żonkil odnosi się do praktycznie nieuprawianego w Polsce gatunku narcyz żonkil (Narcissus jonquilla).

space

Odmiany z tej grupy są stosunkowo słabo mrozoodporne i praktycznie nie spotykane w Polsce.

właściwości i zastosowanie

Uwaga! Cebule są trujące a sok drażniący dla skóry.

⇈ 🌱

Narcyzy to byliny cebulowe uprawiane w tysiącach odmian jako ozdobne, wieloletnie kwiaty ogrodowe. W zależności od odmiany mają od 15 do 80 cm wysokości.

space

Narcyzy uprawia się jako wczesnowiosenne kwiaty na rabatach bylinowych, przy krzewach i drzewach. Najlepiej wyglądają w większych grupach lub na większej powierzchni. Można użytkować na kwiat cięty. Nie wpływa to istotnie na pogorszenie kondycji tych roślin. Wiele odmian i gatunków to kolekcjonerskie, niewysokie rośliny do ogrodów skalnych. Można je uprawiać w pojemnikach; przy takiej uprawie należy zimować w sposób który zabezpieczy cebule przed mrozami np. doniczki mogą być zadołowane i okryte lub zimowane w nieogrzewanym pomieszczeniu ale w temperaturze nieco powyżej 0°C, nie nazbyt wysokiej.

Narcyzy kwitną wczesną wiosną, w kwietniu lub na początku maja. W okresie letnim liście zamierają a cebule przechodzą okres spoczynku. Ponowny rozwój zaczyna się jesienią (tworzenie korzeni, przygotowanie do wiosennego kwitnienia). Cykl rozwojowy narcyzów jest więc analogiczny do takich uprawianych bylin cebulowych jak tulipan (Tulipa) i lilia (Lilium). W cieplejszym klimacie, z łagodniejszą zimą, niektóre gatunki i odmiany narcyzów kwitną jesienią, pomiędzy wrześniem a grudniem.

wymagania i uprawa

Cebula jest wieloletnia, osłonięta suchymi łuskami (są to najstarsze, zewnętrzne łuski liczące 2-4 lata). Pomiędzy wewnętrznymi, mięsistymi łuskami cebuli tworzą się każdego roku po 2-3 cebulki przybyszowe.

Jest możliwe przyśpieszanie kwitnienia cebul narcyzów. W grudniu lub późniejszym terminie przenosi się doniczki z zasadzonymi cebulami narcyzów do ciepłego i możliwie jasnego pomieszczenia.

Narcissus pseudonarcissus — kultywar z grupy 4 (narcyzy pełnokwiatowe)

Stanowisko słoneczne lub nieco ocienione. Korzenie narcyzów są grube i mięsiste, 15-20 cm długości, liczne, wyrasta ich do 50 szt. Z uwagi na to, że same cebule są dość zagłębione (ok. 15 cm od powierzchni ziemi), to zasadnicza masa korzeni znajduje się do głębokości 35 cm — wynika stąd konieczność głębokiej uprawy gleby i nie może być ona podmokła. Narcyzy nie są zbyt wymagające co do żyzności i typu gleby. Odczyn gleby lekko kwaśny lub obojętny.

space

W okresie wegetacji wiosną, w razie suszy, wymagają solidnego podlania, tj. w dawce ponad 25 litrów na m²; podlewa się nieczęsto, za to obficie. Garść ziemi, pobrana z głębokości 25-30 cm po ściśnięciu w dłoni, musi być wilgotna, zbyt sucha rozsypie się po ściśnięciu w dłoni, wilgotna rozpadnie na kilka dużych brył. Nie podlewa się od końca maja, aby nie przeszkadzać w zakończeniu wegetacji. Podlanie jest korzystne, w razie suszy, także w końcu sierpnia. Jest to okres kiedy po spoczynku letnim cebule zaczynają się ukorzeniać.

space

Kwitnienie uprawianych u nas narcyzów ma miejsce wiosną, zależnie od odmiany i pogody, w kwietniu do początku maja. Cięcie na kwiat nie wpływa znacząco na kondycję cebul. Jeśli kwiaty nie są cięte, to po kwitnieniu warto obciąć same kwiaty (z pozostawieniem pędu kwiatostanowego), wpływa to korzystnie na kondycję cebul.

space

Okres spoczynku letniego trwa od zaniku liści do drugiej połowy sierpnia, gdy zaczynają się rozwijać nowe korzenie.

Większość odmian jest niepewnie mrozoodporna. W razie wątpliwości wskazane jest solidne okrycie na zimę. Należy robić je późno, gdy gleba już przemarzła i wcześnie na przedwiośniu zdejmować, aby nie sprowokować jesiennego lub zbyt wczesnego wiosennego wzrostu liści ponad powierzchnię gleby

space

⇈ 🌱 🌸

odmiany uprawne (#78) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

A · Acropolis · Actaea · Angels Whisper · Apple Pie · Arctic Gold · Avalon · B · Barrett Browning · Bell Song · British Gamble · C · Carlton · Cassata · Cheerfulness · Crystal Blanc · D · Delnashaugh · Dick Wilden · Dickcissel · Dutch Master · E · Eastern Dawn · F · February Gold · Flower Record · Flyer · Fortissimo · Frosty Show · Full House · G · Geranium · Golden Echo · Golden Harvest · H · Hawera · Heart Throb · Holiday-Inn International · I · Ice Baby · Ice Follies · Ice King · Indian Ruler · Irene Copeland · Iwona · J · Jetfire · K · Katie Heath · Kedron · King Alfred · L · Las Vegas · M · Magic Maiden · Manly · Mary Copeland · Minnow · Moonlight Sensation · Mount Hood · O · Obdam · Orangery · P · Papillon Blanc · Parisienne · Pick Up · Pink Charm · Pink Glacier · Pink Silk · Pink Valentine · Poppeye · Pueblo · Q · Queen of Bicolors · R · Recurvus · Relentless · Ringo · Rip van Winkle · S · Salome · Scarlet Gem · Slim Whitman · Sophie's Choice · Sweetness · T · Tahiti · Taurus · Tete-a-Tete · Thalia · Topolino · Tricolet · V · Verger · W · W.P. Milner · White Lion · Y · Yellow Sun

	‘Acropolis’
	‘Actaea’ — kwiaty pachnące
	‘Angels Whisper’
	‘Apple Pie’
	‘Barrett Browning’
	‘British Gamble’
	‘Delnashaugh’
	‘Dick Wilden’
	‘Frosty Show’
	‘Hawera’
	‘Ice Baby’
	‘Iwona’
	‘Moonlight Sensation’
	‘Queen of Bicolors’ — płatki białe, przykoronek żółty
	‘Recurvus’
	‘Slim Whitman’
	‘Sophie's Choice’
	‘Topolino’
	‘Verger’ — płatki białe, przykoronek czerwony
	‘Yellow Sun’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 1. Trumpet Daffodil Cultivars — narcyzy trąbkowe — pędy z jednym kwiatem; przykoronek równy lub dłuższy niż płatki korony

	‘Arctic Gold’
	‘Dutch Master’
	‘Golden Harvest’ — kwiaty b. duże, ciemnożółte
	‘King Alfred’
	‘Las Vegas’
	‘Mount Hood’ — przykoronki b. duże, listki okwiatu białe
	‘Pink Silk’
	‘Relentless’
	‘W.P. Milner’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 2. Large-cupped Daffodil Cultivars — narcyzy wielkoprzykoronkowe — pędy z jednym kwiatem; długość przykoronka dłuższa niż 1/3 długości listów korony ale nie dłuższa od nich

	‘Avalon’
	‘Carlton’ — żółte
	‘Crystal Blanc’
	‘Eastern Dawn’
	‘Flower Record’ — płatki białe, przykoronek pomarańczowy
	‘Fortissimo’
	‘Heart Throb’
▫	‘Ice Follies’ — korona biała, przykoronek jasnożółty
	‘Indian Ruler’
	‘Katie Heath’
	‘Magic Maiden’
	‘Pink Charm’
	‘Pueblo’
	‘Ringo’
	‘Salome’
	‘Thalia’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 3. Small-cupped Daffodil Cultivars — narcyzy drobnoprzykoronkowe — pędy z jednym kwiatem; długość przykoronka nie większa jak 1/3 długości listów korony

idxGrupa 4. Double Daffodil Cultivars — narcyzy pełnokwiatowe — pędy z jednym lub wieloma kwiatami; podwojone okółki korony i/lub przykoronka

	‘Cheerfulness’
	‘Full House’
▫	‘Ice King’ — kwiaty kremowo-żółte
▫	‘Irene Copeland’ — kwiaty biało-jasnożółte
▫	‘Manly’ — kwiaty kremowo-jasnopomarańczowe
	‘Mary Copeland’
	‘Obdam’
	‘Pink Valentine’
	‘Poppeye’
	‘Rip van Winkle’
	‘Tahiti’
	‘White Lion’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 5. Triandrus Daffodil Cultivars — mieszańce triandrus — nawiązujące cechami do narcyza trójpręcikowego (Narcissus triandrus) — zwykle pęd z dwoma lub większą liczbą zwieszających się kwiatów; listki okwiatu odgięte do góry

idxGrupa 6. Cyclamineus Daffodil Cultivars — mieszańce cyclamineus — nawiązujące cechami do narcyza cyklamenowego (Narcissus cyclamineus) — pęd z jednym kwiatem; listki okwiatu wyraźnie odgięte, przykoronek zwykle długi i wąski; kwiat na bardzo krótkiej szypułce (odcinek powyżej podsadki) i pod ostrym kątem do pędu

February Gold

Jetfire

	‘February Gold’
	‘Jetfire’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 7. Jonquilla and Apodanthus Daffodil Cultivars — mieszańce jonquilla — nawiązujące cechami do gatunków z sekcji Jonquilla lub Apodanthi. Pędy z 1 – 5 (8) kwiatami; listki okwiatu ±odgięte lub rozpostarte; przykoronek zwykle szerszy niż dłuższy; kubkowaty, lejkowaty lub cylindryczny ale w górze nagle rozszerzający się; kwiaty przeważnie pachnące. Grupa dzielona jest na podgrupy: a) długoprzykoronkowa, przykoronek dłuższy jak 2/3 listka okwiatu; b) krótkoprzykoronkowa, przykoronek krótszy niż 2/3 listka okwiatu

	‘Bell Song’
	‘Dickcissel’
	‘Golden Echo’
	‘Kedron’
	‘Sweetness’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 8. Tazetta Daffodil Cultivars — mieszańce tazetta — nawiązujące cechami do narcyza wielkokwiatowego (Narcissus tazetta) i innych z sekcji Tazettae — kwiatostan w formie baldacha z 3 – 12 kwiatami na silnym, skróconym pędzie; listki okwiatu rozpostarte, nie podwinięte; kwiaty zwykle pachnące, białe, drobne lub duże

Geranium

Scarlet Gem

	‘Geranium’
▫	‘Minnow’ — kwiaty kremowożółte
	‘Scarlet Gem’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 9. Poeticus Daffodil Cultivars — mieszańce poeticus — nawiązujące cechami do narcyza białego (Narcissus poeticus) — pęd zwykle z jednym dużym kwiatem; listki okwiatu czystobiałe; przykoronek bardzo krótki, talerzykowaty, zwykle z zielonożółtym centrum i czerwonym brzegiem, czasem jednokolorowy; kwiaty zwykle silnie pachnące

idxGrupa 10. Bulbocodium Daffodil Cultivars — mieszańce bulbocodium — nawiązujące cechami do gatunków z sekcji Bulbocodium — pęd zwykle z jednym kwiatem; listki okwiatu niepozorne (w porównaniu z przykoronkiem); pylniki połączone ±centralnie z nitką pręcikową; słupek zwykle zakrzywiony

idxGrupa 11. Split-Corona Daffodil Cultivars — narcyzy z rozszczepionym przykoronkiem — przykoronek ±podzielony, zwykle dalej niż do połowy; podgrupy: Collar Daffodils — działki przykoronka nadległe do listków korony; zwykle w dwóch lub trzech okółkach po 3 odcinki w każdym, i Papillon Daffodils — działki przykoronka międzyległe względem listków korony, w jednym okółku

	‘Cassata’
▫	‘Flyer’ — kwiaty żółte
	‘Holiday-Inn International’
	‘Orangery’
	‘Papillon Blanc’
	‘Parisienne’
	‘Pick Up’
	‘Pink Glacier’
	‘Taurus’
	‘Tricolet’

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 12. Other Daffodil Cultivars — inne mieszańce — odmiany mieszańcowe nie klasyfikowane w powyższych grupach

Tete-a-Tete

‘Tete-a-Tete’ — miniaturowy mieszaniec; ← 'Cyclataz' × ? ← 'Soleil d'Or' × narcyz cyklamenowaty (Narcissus cyclamineus)

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

idxGrupa 13. Daffodils Distinguished Solely by Botanical Name — czyste gatunki botaniczne — są podzielone na dziesięć sekcji z gatunkami botanicznymi i ich naturalnymi odmianami

spoczynek letni, wykopywanie i sadzenie

Po 2-3 latach rozwoju cebul przybyszowych, wraz ze wzrostem cebuli matecznej, przesuwają się na zewnątrz, budując klon cebul.

W uprawie amatorskiej, rośliny uprawia się przez kilka lat bez wykopywania. Jeśli jest potrzeba pozyskania cebul lub odnowienia nasadzenia, cebule wykopuje się na początku lata, gdy liście żółkną a korzenie zamierają. Zwykle jest to koniec czerwca lub początek lipca.

space

Cebule narcyzów powinny być sadzone wcześnie, najlepiej w drugiej połowie sierpnia.

space

rozmnażanie

Z nasion rozmnaża się gatunki botaniczne oraz wykorzystuje się rozmnażanie generatywne w pracy hodowlanej. Nasiona wysiewa się zaraz po zbiorze a siewki uprawia przez dwa sezony w tym samym miejscu. Kwitną w 3-4 roku uprawy.

Rozmnażanie narcyzów prowadzi się na drodze wegetatywnej, przez podział klona cebul lub oddzielanie dojrzałych, słabo zrośniętych cebul przybyszowych. Rozwój cebul przybyszowych, od założenia pomiędzy mięsistymi łuskami, do pojawienia się na zewnątrz trwa 2-3 lata; w korzystnych warunkach tworzą się dość duże i liczne.

space

Jest możliwe (acz kłopotliwe w warunkach amatorskich) rozmnażanie z sadzonek łuskowych, systemem podobnego rodzaju jak w przypadku lilii (Lilium).

żonkile i narcyzy

W precyzyjnej terminologii botanicznej określenie żonkil odnosi się do praktycznie nieuprawianego w Polsce gatunku narcyza żonkila (Narcissus jonquilla).

Żonkile to w potocznej polszczyźnie nazwa synonimiczna dla narcyza, obejmująca odmiany z pojedynczym dużym żółtym kwiatem o żółtym trąbkowatym przykoronku (np. narcyz trąbkowy (Narcissus pseudonarcissus)). W potocznej polszczyźnie nazwa narcyz odnosi się do odmian o białej koronie zewnętrznej (np. Narcissus poeticus) i rozmaicie zabarwionym przykoronku.

W precyzyjnej terminologii ogrodniczej (rzadko używanej) żonkile to grup odmian uprawnych (tzw. "mieszańce jonquilla); charakteryzujących się między innymi obecnością jednego lub kilku, 2-5(8), kwiatów na pędzie. Kwiaty zwykle są pachnące, mają ±odgięte listki okwiatu i szeroki, stosunkowo płaski przykoronek. Liście są bardzo wąskie, prawie wałeczkowate. Odmiany z tej grupy są stosunkowo słabo mrozoodporne i praktycznie nie spotykane w Polsce.

podział odmian na grupy wg RHS

Kryterium podziału to budowa kwiatu - rozmiar przykoronka w stosunku do listków okwiatu (mierzonych u dojrzałych kwiatów, od szczytu płatka do nasady przykoronka) i jego kształtu oraz ustawieniu i liczby kwiatów w kwiatostanie.

Grupy 1-3 mają cztery podgrupy: a) okwiat i przykoronek barwne; przykoronek nie jest jaśniejszy od listków okwiatu; b) okwiat biały; przykoronek barwny; c) okwiat i przykoronek białe; przykoronek nie jest jaśniejszy od okwiatu; d) inny układ barw

Przy odmianie może być podany dodatkowy kod literowy określający kolorystykę kwiatu; W - biały lub białawy, G - zielony, Y - żółty, P - różowy, O - pomarańczowy, R - czerwony.

np. W-Y, YYW-YYR, Y-Y/O; część przed myślnikiem to barwa okwiatu, za myślnikiem to przykoronek; jeśli jest kilka liter to oznaczają one części: dla listka okwiatu zewnętrzną, środkową i nasadową, dla przykoronka nasadę, środek i brzeg; zapis z / oznacza nieregularne zabarwienie, przy czym pierwsza litera to kolor dominujący

Ze względu na wysokość rozróżnia się następujące klasy: karłowate (poniżej 32.5 cm), normalne, wysokie (powyżej 67.5 cm).

Ze względu na porę kwitnienia wyróżnia się kwitnące jesienią oraz kwitnące wiosną bardzo wczesne, wczesna, typowe, późne oraz bardzo późne.

W uprawie znajduje się ponad 10 tysięcy form i odmian narcyzów. Ze względów praktycznych podzielone są na kilkanaście grup:

space

2 · Large-cupped Daffodil Cultivars — narcyzy wielkoprzykoronkowe — pędy z jednym kwiatem; długość przykoronka dłuższa niż 1/3 długości listów korony ale nie dłuższa od nich

space

4 · Double Daffodil Cultivars — narcyzy pełnokwiatowe — pędy z jednym lub wieloma kwiatami; podwojone okółki korony i/lub przykoronka

space

6 · Cyclamineus Daffodil Cultivars — mieszańce cyclamineus — nawiązujące cechami do narcyza cyklamenowego (Narcissus cyclamineus) — pęd z jednym kwiatem; listki okwiatu wyraźnie odgięte, przykoronek zwykle długi i wąski; kwiat na bardzo krótkiej szypułce (odcinek powyżej podsadki) i pod ostrym kątem do pędu

7 · Jonquilla and Apodanthus Daffodil Cultivars — mieszańce jonquilla — nawiązujące cechami do gatunków z sekcji Jonquilla lub Apodanthi. Pędy z 1-5(8) kwiatami; listki okwiatu ±odgięte lub rozpostarte; przykoronek zwykle szerszy niż dłuższy; kubkowaty, lejkowaty lub cylindryczny ale w górze nagle rozszerzający się; kwiaty przeważnie pachnące. Grupa dzielona jest na podgrupy: a) długoprzykoronkowa, przykoronek dłuższy jak 2/3 listka okwiatu; b) krótkoprzykoronkowa, przykoronek krótszy niż 2/3 listka okwiatu

space