cechy charakterystyczne
Bylina z silnym wzniesionym, zwykle jednogłowym kłączem do 20(25)cm długości.
Ogonek gruby, niełamliwy, osiąga 1/4-1/2 długości blaszki liściowej, z (4-)6-8(-10) wiązkami przewodzącymi. Oś liścia w dole gęsto, wyżej z rozproszonymi łuskami, te jasnobrązowe do brązowych, raczej matowe, do 2cm długości,, długo zaostrzone.
Kupki w dwóch rzędach, po (3-)4-6 na każdym listku lub odcinku drugiego rzędu, ok. 1.5mm średnicy. Zawijki długo się utrzymują, bez gruczołków, sztywne, płaskie lub nieco podgięte ale nie mają brzegów podwiniętych pod kupki. Zarodniki dojrzewają w okresie lipiec-wrzesień.
Pospolita, często dominuje w runie. Wilgotne lasy liściaste i iglaste, zarośla, zbocza; głównie w miejscach zacienionych; na glebach różnego typu za wyjątkiem silnie podmokłych.
- klasa 3: 2-15m dla 50-99% diaspor · efektywny sposób rozsiewu: anemochoria
- nasiona bardzo drobne (jak pył) · średnia wysokość rośliny: 69cm · preferuje leśne siedliska
wybrane okazy · selected collections ⇈
leg. Jacek Soboń
/Pogórze Kaczawskie, okolice Wlenia/
leg. Michał Smoczyk, msmoczyk at wp pl
/Góry Bystrzyckie, Wójtowice/
leg. Błażej Gierczyk
/Las Marceliński, Poznań/
właściwości i zastosowanie
W ziołolecznictwie (nie ma w farmakopei) stosowano Rhizoma Filicis (kłącze narecznicy samczej) jako środek przeciwko tasiemcom.
Kłącze i nasada liści trujące. Czynnikiem toksycznym są pochodne floroglucyny. Działają drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego i depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy oraz uszkadza narządy miąższowe.
Krajowa paproć; kosmopolityczna, rośnie w strefie umiarkowanej całej półkuli północnej. Efektowne ulistnienie w formie lejkowatej rozety. Jesienią żółte. Stosowana na rabatach i jako cenna, trwała bylina okrywowa. Także w ogrodach deszczowych w miejscach zacienionych.
wymagania i uprawa
Bylina o szerokim spektrum ekologicznym. W ogrodzie optymalne warunki dla niej to półcień, gleba próchniczna, dostatecznie wilgotna i żyzna. Rośnie dobrze i w pełnym słońcu, na glebach słabych, przesuszających się.
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#6) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
| ◕ | bez odmiany |
| ▫ | ‘Barnesii’ — rosła, 100-120 cm; liście wąskolancetowate, 15 cm szerokości, wzniesione, pierzaste i pierzastowrębne, odcinki pierwszego rzędu gęsto skupione |
| ◑ | ‘Crispa Cristata’ — niska 30-40 (60) cm; liście skręcone, jasnozielone; końce odcinków nieco grzebieniaste |
| ▫ | ‘Furcans’ — 90 cm |
| ‘Linearis’ — 70-90 cm; liście ciemnozielone, podwójnie pierzaste, końcowe odcinki bardzo wąskie, skórzaste | |
| ◑ | ‘Linearis Polidactyla’ — 75 cm; blaszki liściowe delikatne; grzebieniasta - wierzchołki odcinków pierwszego rzędu kilkukrotnie rozwidlone w jednej płaszczyźnie |