cechy charakterystyczne
Gatunek o dużej zmienności kształtu i owłosienia liści, formy kwiatostanu i wielkości kwiatów. Wyróżnia się podgatunki (patrz klucz niżej).
Bylina. Kłącze cylindryczne, zgrubiałe, skośne, drewniejące. Rośliny krótko, niekłująco, kędzierzawo owłosione aż filcowato (nie sztywno, odstająco), czasem łysiejące.
Liście odziomkowe i najniższe długoogonkowe, z blaszką jajowato lancetowatą lub jajowato podługowatą, w nasadzie sercowatą, uciętą lub zaokrągloną. Wyższe liście krótkoogonkowe, w nasadzie sercowate lub zaokrąglone, najwyższe siedzące lub częściowo obejmujące łodygę.
Działki wydłużone trójkątne, długo zaostrzone, 1/4-1/3 długości korony, rozpostarte do wygiętych na zewnątrz Korona lejkowato dzwonkowata, 25-35mm długości, zwykle intensywnie niebieskofioletowa, naga lub omszona, na brzegu orzęsiona. Szyjka słupka ±długości korony, znamię 3-ramienne.
Kwitnienie od czerwca do września.
występowanie
Częsty gatunek. Miejsca nasłonecznione, ciepłe, skały, siedliska o charakterze stepowym, murawy, widne lasy, zarośla i ich skraje. Na glebach suchych, zasobnych w wapń.
|
rośliny gęsto, króciutko, szaro owłosione, stanowiska kserotermiczne *umiarkowanie owłosione lub nagie· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście (zwłaszcza górne) spodem gęsto, szaro, bardzo krótko, filcowato owłosione; stosunkowo nieduże, szerokie. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ssp. farinosa (Rochel) Kirschl.
Wzgórza, zbocza, murawy na niżu, stanowiska ciepłe, kserotermiczne. | ||||
|
umiarkowanie owłosione lub nagie *rośliny gęsto, króciutko, szaro owłosione, stanowiska kserotermiczne | ||||
|
rośliny okazałe; miernie owłosione; pospolicie *nagie lub skąpo, sztywno owłosione; (prawie) tylko szczytowa główka; wyższe położenia górskie· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście spodem omszone lub niezbyt gęsto owłosione dłuższymi włoskami, czasem wyłysiałe; wszystkie ± płaskie, proste. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ssp. glomerata
Pospolicie na niżu i w niższych położeniach górskich; łąki, murawy, prześwietlenia w lasach. | ||||
|
nagie lub skąpo, sztywno owłosione; (prawie) tylko szczytowa główka; wyższe położenia górskie *rośliny okazałe; miernie owłosione; pospolicie· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty zebrane w licznokwiatową szczytową główkę, poza tym wyjątkowo 1-2 kwiaty oddalone, poniżej główki. Korona duża, 30-40 mm długości. ssp. elliptica (Kit. ex Schultes) O. Schwartz
Wyższe partie Karpat Wschodnich. | ||||
wybrane okazy · selected collections ⇈
leg. Michał Smoczyk, msmoczyk at wp pl
/Małe Pieniny, Szafranówka/
leg. Marek Snowarski
/ogród, Wrocław/
leg. Antoni Mielnikow
/Tatry/
leg. Błażej Gierczyk
/rezerwat Łąka Sulistrowicka, masyw Ślęży/
leg. Piotr Kobierski
/skarpa nad rowem w Górzynie, gm. Lubsko, woj. lubuskie/
leg. Konrad Kaczmarek
/woj. świętokrzyskie, pow. ostrowiecki, gmina Bodrzechów, rezerwat Krzemionki Opatowskie/
/ssp. glomerata/
leg. Jacek Soboń
/Arboretum Wojsławice/
/var. dahurica/
leg. Konrad Kaczmarek
/woj. łódzkie, pow. sieradzki, Sieradz/
właściwości i zastosowanie
Rodzima bylina z krótkim, zgrubiałym ukośnym kłączem przechodzącym w korzeń i kilkoma, zwykle nierozgałęzionymi pędami.
wymagania i uprawa
Bylina bardzo łatwa w uprawie. Bez większych wymagań glebowych o ile nie jest ona nadmiernie wilgotna.
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#16) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
| ▫ | bez odmiany — mix |
| ◔ | bez odmiany |
| ◑ | ‘Acaulis’ — karłowa, kwiatostany niewiele wyższe od liści odziomkowych, 20-25 cm; liście szerokolancetowate, szorstkie; kwiaty ciemnofioletowe, lipiec-sierpień; w uprawie do XVII wieku |
| ▫ | ‘Acaulis Weiss’ — karłowa; kwiaty białe |
| ◼ | ‘Alba’ — kwiaty białe, lipiec-sierpień; 50 cm |
| ‘Blondynka’ | |
| ▫ | ‘Caroline’ — kwiaty ciemnoróżowe, szczyty płatków ciemniejsze |
| ○ | ‘ciemnofioletowoniebieski’ |
| ▫ | ‘Compacta Alba’ — karłowa, 20 cm wysokości; kwiaty białe |
| ○ | ‘Dahurica’ (Speciosa) — kwiaty ciemnofioletowe, większe i liczniejsze niż u typu; 60 cm |
| ○ | Dahurica Superba (‘Superba’) — kwiaty ciemne niebieskofioletowe, maj-lipiec; 60 cm; przy odnawianiu z nasion niestabilna odmiana, dokonywać selekcji najlepszych |
| ▫ | ‘Emerald’ |
| ‘Joan Elliott’ — kwiaty duże, ciemnofioletowe; 40 cm | |
| ‘Odessa’ — kwiaty purpurowe; 60-80 cm | |
| ‘Schneekrone’ — kwiaty śnieżnobiałe; 50 cm | |
| ○ | Speciosa (‘Dahurica’) — kwiaty ciemnofioletowe, większe i liczniejsze niż u typu; 60 cm |
| ○ | ‘Superba’ (Dahurica Superba) — kwiaty ciemne niebieskofioletowe, maj-lipiec; 60 cm; przy odnawianiu z nasion niestabilna odmiana, dokonywać selekcji najlepszych |
| ▫ | ‘Superba Strain’ |