Quercus (dąb)

w kluczu:⇈cerris coccinea frainetto macranthera macrocarpa palustris petraea pubescens robur rubra ⇊

⇑ kl 6702 "pączki z wieloma łuskami" w "Fagaceae (bukowate)"

⇑ kl 3196 "zatoki klap zaokrąglone, klapy zwykle zaokrąglone, całobrzegie (rzadziej zaostrzone, z nielicznymi, długo wyciągniętymi ząbkami)" w "drzewiaste - liście skrętoległe, pojedyncze, podzielone"

nazwa pozycji klucza *alternatywy dla tej pozycji · do pozycji w szablonie klucza: (z) · powrót z szablonu klucza: (p)

zęby i klapy ± długo zaostrzone

(z) *zęby i klapy bez wyciągniętego ostkowatego zakończenia

· Klapy i zęby liścia ± długo zaostrzone, wyciągnięte w dłuższe lub krótkie ostki lub podobne twory. Klapy wąskie, wcięcia głębokie, znacznie większa jak do połowy szerokości blaszki.
· Endokarp (wewnętrzna strona łupiny nasiona) filcowato owłosiony.
· Gatunki obce. Owoce dojrzewają w drugim roku.

pączki w górze owłosione

(z) *pączki nagie

· Pączki w górnej połowie krótko białawo omszone.
· Liście spodem jasnozielone, zupełnie nagie lub z niewyraźnymi kępkami włosków w kątach żyłek; klap 3 (4) pary, górna krawędź klapy odchodzi o osia liścia po kątem ostrym.
· Drzewo o dobrze oczyszczającej się koronie.

▶ Quercus coccinea Moench (dąb szkarłatny)

syn. Quercus ×richteri Baen. · takson uprawiany ^[491]

pączki nagie

(z) *pączki w górze owłosione

· Pączki nagie.
· Liście spodem z wyraźnymi kępkami włosków w kątach żyłek.

pędy cienkie, zwisłe

(z) *pędy grubsze, nie zwisłe

· Pędy cienkie, zwisłe; podobnie końce gałęzi.
· Gałęzie i pnie z licznymi krótkimi ulistnionymi pędami; drzewo słabo oczyszcza się z suchych gałęzi.
· Liście 8-12 cm długości; obustronnie czysto zielone z 2-4 parami klap, ich górna krawędź odstaje od osi liścia ± pod kątem prostym.

▶ Quercus palustris Muenchh. (dąb błotny)

takson uprawiany ^[491]

pędy grubsze, nie zwisłe

(z) *pędy cienkie, zwisłe

· Pędy grubsze, nie zwisłe.
· Drzewo dobrze oczyszczające się z gałęzi.
· Liście 12-25 cm długości z 3-6 parami klap; z wierzchu ciemnozielone, spodem jaśniejsze bardziej żółtawe.

▶ Quercus rubra L. (dąb czerwony)

wystepowanie - Quercus rubra (dąb czerwony)

syn. Quercus borealis F. Michx. · antropofit zadomowiony we florze Polski ^[491]

Często sadzone drzewo.

zęby i klapy bez wyciągniętego ostkowatego zakończenia

(z) *zęby i klapy ± długo zaostrzone

· Zęby i klapy tępe lub ostre ale bez wyciągniętego ostkowatego zakończenia (może być jakby nasadzona ostka — dąb burgundzki (Quercus cerris)).

ząbki i klapy z nasadzoną ostką

(z) *ząbki i klapy bez nasadzonej ostki

· Ząbki i klapy po części tępe ale zakończone krótką, jakby nasadzoną, ostką.
· Miseczki z kędzierzawo odstającymi równowąskimi łuskami.
· Przylistki trwałe, obejmują pączki.

▶ Quercus cerris L. (dąb burgundzki)

wystepowanie - Quercus cerris (dąb burgundzki)

dąb frędzelkowaty · antropofit zadomowiony we florze Polski ^[491]

ząbki i klapy bez nasadzonej ostki

(z) *ząbki i klapy z nasadzoną ostką

· Ząbki i klapy tępe lub zaostrzone ale nie wyciągnięte ostkowato i bez nasadzonej ostki.
· Miseczki z drobnymi łuskami, przylegającymi lub nieco odstającymi, lub tylko najwyższe łuski silnie wydłużone (dąb wielkoowocowy (Quercus macrocarpa)).

przylistki trwałe, filcowato owłosione

(z) *przylistki nietrwałe

· Przylistki przy górnych i bocznych pączkach trwałe, gęsto filcowato owłosione.

liście płytko wcinane

(z) *liście głębiej wcinane

· Liście płytko wcinane.
· Okwiat kwiatów męskich podzielony dalej niż do połowy na szeroko jajowate odcinki.

▶ Quercus macranthera Fisch. et C.A. Mey. ex Hohen. (dąb kaukaski)

takson uprawiany ^[491]

liście głębiej wcinane

(z) *liście płytko wcinane

· Liście głębiej wcinane.
· Okwiat kwiatów męskich podzielony do nasady na wąsko lancetowate odcinki.

▶ Quercus frainetto Ten. (dąb węgierski)

syn. Quercus conferta Kit. · takson uprawiany ^[491]

przylistki nietrwałe

(z) *przylistki trwałe, filcowato owłosione

· Przylistki nietrwałe, jeśli pozostają przy górnych pączkach to nie są filcowato owłosione.

Tutaj między innymi gatunki rodzime o żołędziach dojrzewających w pierwszym roku.

liście na krótkich ogonkach, nasada sercowato uszkowata

(z) *liście z dłuższymi ogonkami, nasada klinowata lub zaokrąglona

· Ogonki liściowe krótkie, ok. 5 mm długości lub liście prawie siedzące; nasada blaszki sercowata, z uszkami po bokach ogonka liściowego.
· Szypułki owocostanów długie.

▶ Quercus robur L. (dąb szypułkowy)

wystepowanie - Quercus robur (dąb szypułkowy)

syn. Quercus pedunculata Ehrh. · rodzimy takson flory Polski ^[491]

Lasy, zarośla, sadzony.

liście z dłuższymi ogonkami, nasada klinowata lub zaokrąglona

(z) *liście na krótkich ogonkach, nasada sercowato uszkowata

· Ogonki liściowe ponad 1 cm długości; nasada blaszki liściowej klinowata lub zaokrąglona.

pędy i pączki gęsto filcowato owłosione

(z) *pędy i pączki nagie lub skąpo owłosione

liście duże

(z) *liście mniejsze

· Liście 15-30 cm długości.
· Górne łuski miseczki silnie wydłużone, wystają poza jej brzeg.
· Żołędzie do 5 cm długości.

▶ Quercus macrocarpa Michx. (dąb wielkoowocowy)

takson uprawiany ^[491]

liście mniejsze

(z) *liście duże

· Liście do ok. 10 cm długości.
· Wszystkie łuski na miseczce krótkie, przylegające.
· Żołędzie mniejsze.

▶ Quercus pubescens Willd. (dąb omszony)

wystepowanie - Quercus pubescens (dąb omszony)

antropofit zadomowiony we florze Polski ^[491]

W rezerwacie Bielinek nad Odrą oraz sadzony.

pędy i pączki nagie lub skąpo owłosione

(z) *pędy i pączki gęsto filcowato owłosione

· Pędy i pączki nagie lub skąpo owłosione.
· Szypułki owocostanów krótkie, tak że żołędzie niemal siedzące.

▶ Quercus petraea (Matt.) Liebl. (dąb bezszypułkowy)

wystepowanie - Quercus petraea (dąb bezszypułkowy)

syn. Quercus sessiliflora Salisb. · Quercus sessilis Ehrh. · rodzimy takson flory Polski ^[491]

Lasy, brak na północnym-wschodzie Polski.

po zalogowniu, w pełnej wersji atlasu, jest tu dodatkowa, zwarta, wersja klucza - wygodna w użyciu gdy chcemy szybko zorientować się w jego strukturze lub znamy już klucz i chcemy szybciej dojść do celu; przycisk logowania jest w prawym górnym rogu strony

właściwości i zastosowanie

⇈ 🌱

Rodzaj obfitujący w gatunki, liczy ich kilkaset. Z nich tylko kilkanaście, głównie północnoamerykańskich, nadaje się do uprawy w naszym klimacie.

Walorem ozdobnym jest przede wszystkim silny pokrój, najlepiej eksponowany u drzew rosnących samotnie. Nadają się też do tworzenie dużych grup z innymi liściastymi. Wzrost powolny ale drzewa długowieczne.

Do czasu wprowadzenia na szeroką skalę uprawy ziemniaków, lasy i nasadzenia dębowe były w Europie powszechnie użytkowane jako pastwiska dla świń. W wyniku takiej eksploatacji tworzyły się charakterystyczne świetliste dąbrowy.

⁂ pojedynczo lub po kilka w grupie (soliter)

🌳 drzewa liściaste • krzewy liściaste • liście sezonowe • o znaczeniu produkcyjnym

wymagania i uprawa

⇈ 🌸

🔆 miejsce: ☀ słoneczne

💧 woda: gleba przeciętnie wilgotna (świeża) • gleba dostatecznie wilgotna • gleba stale wilgotna do podmokłej

Wzrost powolny. Wymagania wodne różne w zależności od gatunku, od znoszących suche stanowiska do rosnących na glebach podmokłych.

Głównie rozmnażane z nasion. Te należy wysiewać jesienią po zbiorze lub wiosną przechowywane w wilgotnym piasku, tak aby nie przeschły (przeschnięte tracą siłę kiełkowania). Wysiewy należy zabezpieczyć przed gryzoniami i ptakami. Wysiewa się na głębokość ok. 3.5 cm. Dla otrzymania rozbudowanego systemu korzeniowego (z natury jest on palowy, rozbudowany ułatwia przesadzanie) zaleca się kilkukrotne przesadzanie siewek lub podcinanie korzeni.

Odmiany i rzadkie gatunki szczepi się na silnych 2-3-letnich siewkach gatunków z tego samego podrodzaju. Zwykle podkładkami są: dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb bezszypułkowy (Quercus petraea), dąb czerwony (Quercus rubra). Szczepienie wykonuje się tuż nad szyjką korzeniową

🌱 Sadzenie, wysiew, rozmnażanie (główna/preferowana metoda):

z nasion [jesienią lub (przechowywane tak aby nie przesuszyły się) wiosną]

przez szczepienie [(koniec zimy i początek wiosny) odmiany i rzadkie gatunki na silnych siewkach dębu szypułkowego (Quercus robur)]

⇈ 🌱 🌸

odmiany uprawne (#3) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

▫	‘Crimson Spire’ — kolumnowa; jesienią liście czerwone; USDA 5a
▫	‘Mme Aimée Camus (Q. ×hickelii)’ — korona regularna szerokostożkowata, zwarta; liście duże, regularnie klapowane; USDA 5b
○	‘Monument’ — szerokokolumnowa odmiana polska w typie 'Fastigiata'; liście duże, nieco skórzaste, owłosione, błyszczące, spodem jaśniejsze; pędy sztywniejsze, ± owłosione; odporna na mączniaka; USDA 5b; prawdopodobnie mieszaniec dębu szypułkowego (Quercus robur) 'Fastigiata' i dębu kaukaskiego (Quercus macranthera)

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

skorowidz tabel	Quercus robur (dąb szypułkowy) Quercus pedunculata Ehrh. · rodzimy takson flory Polski^[491]	Quercus petraea (dąb bezszypułkowy) Quercus sessiliflora Salisb. · Quercus sessilis Ehrh. · rodzimy takson flory Polski^[491]
liście	Liście siedzące lub na bardzo krótkim ogonku. Nasada blaszki liściowej sercowata do uszkowatej. Żyłki boczne zwykle dochodzą do końca klap i do wcięć między nimi. Wcześniejszy wiosenny rozwój liści.	XL liście Liście z wyraźnym ogonkiem, ponad 1cm długim. Nasada blaszki liściowej klinowata lub zaokrąglona. Żyłki boczne zwykle dochodzą jedynie do końca klap (do wcięć nie dochodzą). Późniejszy wiosenny rozwój liści.
szypułki owocostanów	XL owoce Szypułko owocostanów 3-7cm długości. Młode z ciemnymi pręgami.	żołędzie Żołędzie niemal siedzące na gałązkach, po (1-)3(-5) w kątach liści. Młode bez prążków.
miseczka	Łuski na czapeczce rzadkie.	Łuski na czapeczce gęste.
występowanie	Częstszy; występuje na terenie całego kraju. Dość szerokie spektrum ekologiczne, z preferencją dla gleb żyznych, wilgotniejszych i kwaśnych.	Rzadszy; na pn-wsch. kraju niemal nie występuje. Z preferencją dla gleb suchszych, słabszych, obojętnych i zasadowych.

Quercus [🔉 kwer·kus]

właściwości i zastosowanie

wymagania i uprawa

⇈ 🌱 🌸

odmiany uprawne (#3) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

nomenklatura, etymologia ℹ️ ⇈