Crataegus monogyna Jacq. [🔉 kra·te·gus *]

Wysoki krzew lub niewysokie drzewo (do 10 – 12 m wysokości) o szerokiej, gęstej koronie. Pędy z licznymi krótkimi cierniami do 2 cm długości.

Liście dość sztywne, głęboko podzielone, z 3 – 7 klapami, ±pierzastodzielne do pierzastosiecznych; nasada klinowata; dwubarwne, góra ciemnozielona, spód ±szary. Para nerwów idąca do najniższych łatek wyraźnie łukowato przegięta ku nasadzie blaszki liściowej (łuk wypukły ku szczytowi blaszki), dociera do szczytu łatki. Klapy całobrzegie lub jedynie w pobliżu wierzchołka górnych klap z kilkoma (1 – 5) grubymi ząbkami. Wcięcia pomiędzy łatkami ±szerokie i tępe.

Przylistki liści krótkopędów kwiatowych ±całobrzegie, brzegiem bez gruczołków.

Prawie wszystkie kwiaty z jedną szyjką słupka. Działki kielicha krótkie, 1 – 2 mm długości, , ±tak długie jak szerokie lub tylko nieco dłuższe, ściśle przylegające do owocu.

Owoce krótko elipsoidalne lub ±kuliste, 6 – 10 mm długości; zawsze z jednym orzeszkiem. Pestka kulista, 7 mm średnicy.

Kwitnie w końcu maja i na początku czerwca, zwykle nieco później niż głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata).

Częste mieszańce z innymi krajowymi głogami: głóg pośredni (Crataegus ×media) (z głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata)) i głóg nierównoząbkowy (Crataegus ×subsphaericea) (z głóg odgiętodziałkowy (Crataegus rhipidophylla)).

Pospolity na niżu i pogórzu; także sadzony wysoki krzew lub drzewko ozdobne i używany na żywopłoty.

Zarośla, widne lasy, przydroża, ugory. Preferuje gleby dostatecznie wilgotne, umiarkowanie suche lub okresowo wysychające, o odczynie obojętnym lub zasadowym. Gatunek ciepłolubny i światłolubny.

Stosowany na żywopłoty formowane (tanie rozwiązanie!) 1.5 – 3 m wysokości i szpalery; jako główna podkładka do okulizacji szlachetnych odmian ozdobnych głogów.

Stosunkowo słaby pożytek pszczeli, rzędu 15 kg/ha.

Odmiany ozdobne: ‘Rosea’ (odm. różowa) — stara odmiana o kwiatach o płatkach w górze ciemnoróżowych i z białą nasadą; ‘Stricta’ (odm. wyprostowana) niewysoka (do kilku metrów) o gałęziach ostro wzniesionych i początkowo wąskiej, kolumnowej koronie; ‘Compacta’ — karłowata o bardzo powolnym wzroście, często oferowany w formie szczepionej na wysokim pniu gdzie tworzy kulistą koronę średnicy poniżej 1 m.

Owoce są jadalne. Wysuszone kwiatostany z przylegającymi liśćmi i wysuszone owoce są surowcem medycznym (więcej na stronie rodzaju głóg (Crataegus).

Wymaga gleb żyźniejszych, wilgotniejszych i zwięźlejszych niż głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata). Często atakowany przez choroby i szkodniki drzew z rodziny różowatych. Pozostałe zalecenia uprawowe zobacz na stronie rodzaju głóg (Crataegus).