Salix purpurea L. [🔉 sa·liks *]

Krzew 2-5 (8-10) m wysokości o gęstych, wzniesionych, cienkich gałęziach, pieńki u podstawy 15 cm średnicy. Kora gładka, szara. Młode gałązki elastyczne i niełamliwe (wiklina) używane w koszykarstwie.

Gałązki jednoroczne czerwonawe, żółtawe, nagie, czasem jakby z woskowatym nalotem, miazga pod korą wyraźnie jasnożółta, cytrynowożółta, odsłonięte drewno nie ciemnieje na powietrzu. Młoda kora i liście bardzo gorzkie.

Pączki wąskostożkowate, spłaszczone, czerwonawe, żółtawe, nagie, liściowe drobne, 2-3 mm długości, kwiatowe do 7 mm długości.

Przylistków brak. Ulistnienie na pędach jednorocznych po części przeciwległe lub prawie przeciwległe (przynajmniej w ich nasadzie), poza tym skrętoległe. Ogonek liściowy 2-4 mm długości, nagi. Blaszka liściowa odwrotnielancetowata, 5-8 (10) cm długości i 8-12 (15) mm szerokości; w górnej połowie brzegiem piłkowana, w dolnej całobrzega; górna powierzchnia zielona, naga; dolna szara, sinozielona, naga, u więdnących liści niebieskawoczarna, z silnie zaznaczonym nerwem głównym.

Kotki wzniesione, nieco wygięte, cylindryczne, 2-3 cm długości i 4-5(-8) mm średnicy; niemal siedzące, u nasady z kilkoma nietrwałymi podsadkami łuskowatymi i liściowymi.

Przysadki ciemnobrązowe, skąpo, kędzierzawo, długo owłosione, szeroko odwrotniejajowate, przytępione, w kwiatach żeńskich nietrwałe. Gruczoł nektarnikowy jeden, walcowaty.

Kwiaty męskie pozornie z jednym pręcikiem — nitki obu pręcików są na całej długości zrośnięte ze sobą, w nasadzie owłosione; pylniki przed kwitnieniem są czerwonawe, potem żółte, po okwitnięciu czernieją.

Słupek niemal siedzący, zalążnia krępa, krótkojajowata, gęsto, jedwabiście owłosiona, szyjka słupka prawie niezaznaczona, znamię krótkie, główkowate, płytko wcięte.

Torebka jajowata, gęsto owłosiona, klapy lekko rozchylone, na każdym płacie po 3 zawiązki nasion. Nasiona brudnoszare, włoski lotne białe, długie, sztywne.

Kwitnienie w (marcu)kwietniu-maju, przed rozwojem liści, owoce dojrzewają w maju-czerwcu. Żyje do 40 lat.

Gatunek o niewielkiej zmienności. Dotyczy ona głównie wielkości liści i typu ulistnienia.

Egzemplarze o dominacji ulistnienia (na nowych pędach) przeciwległego, o całej blaszce brzegiem ząbkowanej i bardzo krótkim ogonku liściowym, są ujmowane w ramach odmiany lub podgatunku lambertiana.

Częsta na terenie całego kraju, na nizinach i w górach do 1100-1200 m n.p.m.

Brzegi i kamieniste inicjalne terasy górskich potoków, rowy melioracyjne, brzegi mokradeł, nasypy. Na zasobnych glebach szkieletowych o różnym odczynie, znosi zalewanie.

Wysoki krzew (2-3 m), rzadziej niskie drzewo; należy do krajowej flory; w naturze rośnie na terenach podmokłych, zalewanych, na glebach szkieletowych, przy potokach, w nadrzecznych zaroślach itp.

Pędy bardzo elastyczne, cienkie, młode czerwonawe, zimą zielone, błyszczące - stąd efektowne także w stanie bezlistnym. Kwitnie na przedwiośniu, przed listnieniem.

Karłowa odmiana 'Nana' polecana jest na niskie żywopłoty formowane, 50-100 cm wysokości. Można ją też użyć w ogrodzie deszczowym.

Podstawowy gatunek wikliniarski-koszykarski (zarówno odmiany gatunku, jak i jego mieszańce). Odmiana niska jest polecana na niskie żywopłoty, także strzyżone w zaokrąglone formy, niskie i gęste szpalery. Gatunek stosowany jest do umacniania brzegów rzek i potoków, do budowy faszyny. Dobra do rekultywacji terenów suchych i kamienistych. Z uwagi na wysoką zawartość garbników nie jest niszczona przez zwierzynę.

Zbliżona jest odmiana Hakuro-nishiki wierzby skupionej (Salix integra) o biało-różowych młodych przyrostach pędów i liści.

Niskie wymagania w stosunku do żyzności i wilgotności gleby.