Fagus sylvatica L.

Drzewo 30 (50) m wysokości; korona gęsta, szeroka, kopulasta, nisko osadzona na pniu u drzew rosnących swobodnie i rozdzielona na potężne konary. Pień z gładką, jasnoszarą korą.

Liście jajowate do eliptycznych, 5 – 10 cm długości, prawie całobrzegie do odlegle falisto ząbkowanych. Początkowo wraz z ogonkiem jedwabiście owłosione, dojrzałe wyłysiałe z długimi włoskami tylko na nerwach spodniej strony liścia; wierzchem ciemnozielone, błyszczące, spodem jaśniejsze, matowe. Przylistki długie i wąskie, odpadają na samym początku rozwoju liści.

W Polsce przebiega północno-wschodnia granica zasięgu tego gatunku. Poza tym częsty, zwłaszcza na południu kraju i na Pomorzu. W centralnej Polsce występowanie buka ograniczają niskie opady.

Drzewa bardzo dobrze prezentują się sadzone pojedynczo lub w luźnych grupach na odkrytej przestrzeni. Rosną szybko i są długowieczne. Efektowny jest pokrój (szeroka, nisko osadzona gęsta korona) i jasna kora pnia i gałęzi; wiosną wcześnie rozwijają się liście; jesienne wybarwienie liści przechodzi od żółtych, przez pomarańcze w ciepłe brązy. Gęste ulistnienie zapewnia głęboki cień pod koroną drzewa.

W uprawie dość często znajdują się szczególnie atrakcyjne odmiany czerwone, ciemnopurpurowym, brązowoczerwonym letnim zabarwieniu liści (różne odmiany 'Purpurea'). Oprócz tego mamy odmiany o pędach zwisających (różne cv. Pendula), o liściach wiosną złocistożółtych (cv. Zlata), o liściach w różnym stopniu wycinanych (głęboko — cv. Asplenifolia, płytko — cv. Laciniata), o odmiennej formie korony (wydłużona, wąskostożkowata — grupa Fastigata, dodatkowo z pogiętymi gałęźmi — cv. Dawyck).

Ma wysokie wymagania glebowe. Dobrze rośnie na glebach żyznych, gliniastych lub gliniasto-piaszczystych, o odczynie obojętnym, słabo kwaśnym lub zasadowym, także na glebach wapiennych. Gleba nie może przesychać, możliwie z równym poziomem wód gruntowych (rzędu 1 – 2 m), źle znosi wahania poziomu wód gruntowych, stanowisko nie może też być podmokłe. Lepiej rozwija się w rejonach Polski z większą sumą opadów.

Młode liście i pędy mogą być niszczone przez późne, majowe przymrozki, jednak szybko następuje regeneracja. Większy problem mogą być oparzenia kory wystawionej na bezpośrednie światło słoneczne, pozostają trwałe zeszpecenia a nawet zgorzele prowadzące do zamarcia drzewa — problem ten dotyczy roślin młodych lub starych nagle odsłoniętych po wycięciu sąsiadujących drzew.