Za Ignatov (2004) — Flora mchow srjedniej czasti jewropiejskoj Rassij T.2 [369], nieznacznie zmodyfikowany (patrz pozostała literatura w stopce).
nazwa pozycji klucza
*alternatywy dla tej pozycji
· do pozycji w szablonie klucza:
(z)
· powrót z szablonu klucza:
(p)
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
szczyt liścia szeroko zaokrąglony (z) *szczyt liścia długo zaostrzony (rzadziej krótko zaostrzony i/lub z tępawym końcem) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pędy płasko ulistnione; w nasadowej części pni drzew (z) *pędy wszechstronnie ulistnione; mchy bagienne, na brzegach wód i w innych wilgotnych miejscach
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pędy wszechstronnie ulistnione; mchy bagienne, na brzegach wód i w innych wilgotnych miejscach (z) *pędy płasko ulistnione; w nasadowej części pni drzew | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
szczyt liścia długo zaostrzony (rzadziej krótko zaostrzony i/lub z tępawym końcem) (z) *szczyt liścia szeroko zaokrąglony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komórki liścia z brodawką/-ami nad światłem komórki (z) *komórki liścia gładkie lub z brodawką w górnych kątach komórki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
łodyżka 2-3-krotnie regularnie pierzasto rozgałęziona (z) *łodyżka pojedynczno pierzasto rozgałęziona lub nieregularnie rozgałęziona▶ Thuidium (tujowiec) mszaki [360] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
łodyżka pojedynczno pierzasto rozgałęziona lub nieregularnie rozgałęziona (z) *łodyżka 2-3-krotnie regularnie pierzasto rozgałęziona | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komórki liścia gładkie lub z brodawką w górnych kątach komórki (z) *komórki liścia z brodawką/-ami nad światłem komórki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
żebro pojedyncze, proste, przynajmniej 0.35 długości liścia, wyżej może być widlaste (z) *żebra podwójne, brak LUB pojedyncze krótkie· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· LUB widlaste, z niepodzieloną częścią >0.35 długości liścia (ale w niektórych liściach może być widlaste niemal od nasady). | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki jednocześnie poprzecznie pomarszczone i podłużnie fałdowane (z) *listki nie bywają jednocześnie podłużnie i poprzecznie fałdowane; komórki prawie zawsze gładkie
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Komórki listków z brodawkowato wystającymi kątami komórek. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki nie bywają jednocześnie podłużnie i poprzecznie fałdowane; komórki prawie zawsze gładkie (z) *listki jednocześnie poprzecznie pomarszczone i podłużnie fałdowane | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki łodyżkowe ku górze szeroko zaokrąglone i następnie ściągnięte w równowąski włoskowaty szczyt (z) *listki łodyżkowe stopniowo lub umiarkowanie zaostrzone, bez ostro odciętej włoskowatej końcówki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki łodyżkowe stopniowo lub umiarkowanie zaostrzone, bez ostro odciętej włoskowatej końcówki (z) *listki łodyżkowe ku górze szeroko zaokrąglone i następnie ściągnięte w równowąski włoskowaty szczyt | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki ± krótko zaostrzone; łodyżka bez wiązki środkowej; na torfowiskach minerotroficznych (z) *listki długo zaostrzone z przekręconym i zagiętym szczytem▶ Hamatocaulis vernicosus (haczykowiec błyszczący) sierpowiec błyszczący ·
syn. Drepanocladus vernicosus · mszaki [360] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki długo zaostrzone z przekręconym i zagiętym szczytem (z) *listki ± krótko zaostrzone; łodyżka bez wiązki środkowej; na torfowiskach minerotroficznych
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Łodyżka z wiązką środkową i hyalodermą. Zwykle na pniach żywych i martwych drzew. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mchy gęsto pokryte wojłokiem ryzoidów, umieszczonych na łodyżce i grzbietowej stronie żebra (z) *ryzoidy zwykle tylko na odcinkach pędów i liściach stykających się z podłożem; nigdy na żebrzeże· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki długi i wąskie, z głębokimi, podłużnymi zakładkami. Torfowiska i torfiaste łąki. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ryzoidy zwykle tylko na odcinkach pędów i liściach stykających się z podłożem; nigdy na żebrzeże (z) *mchy gęsto pokryte wojłokiem ryzoidów, umieszczonych na łodyżce i grzbietowej stronie żebra | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
duże mchy, z szeroko trójkątno-jajowatymi listkami >1 mm szerokości (z) *mchy małe do dużych; listki ± przylegające do prosto odstających· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki szeroko trójkątno-jajowate, >1 mm szerokości, od nasady daleko odstające. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mchy małe do dużych; listki ± przylegające do prosto odstających (z) *duże mchy, z szeroko trójkątno-jajowatymi listkami >1 mm szerokości | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komórki wzdłuż całej nasady listka nieprzeźroczyste, drobne, z silnie zgrubiałymi ścianami; listki silnie fałdowane (z) *komórki w nasadzie listka ± przeźroczyste, ± duże, ich ściany nie lub słabo zgrubiałe; silnie lub umiarkowanie fałdowane | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komórki w nasadzie listka ± przeźroczyste, ± duże, ich ściany nie lub słabo zgrubiałe; silnie lub umiarkowanie fałdowane (z) *komórki wzdłuż całej nasady listka nieprzeźroczyste, drobne, z silnie zgrubiałymi ścianami; listki silnie fałdowane | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki z ± przylegającej nasady odstająco odgięte lub silnie odstające (z) *listki nie daleko odstające | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki przeważnie daleko odstające lub odstająco odgięte. ▶ Campylium polygamum (złocieniec mieszanopłciowy)
syn. Drepanocladus polygamus · mszaki [360] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
listki nie daleko odstające (z) *listki z ± przylegającej nasady odstająco odgięte lub silnie odstające | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mchy wodne; ulistnienie trójrzędowe; listki z kilem (z) *różne siedliska; ulistnienie nie trójrzędowe; listki bez kila· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Żebro kończy się w szczycie listka. ▶ Dichelyma (moczara) mszaki [360] Mchy wodne; w wodach płynących, czasem w starorzeczach. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
różne siedliska; ulistnienie nie trójrzędowe; listki bez kila (z) *mchy wodne; ulistnienie trójrzędowe; listki z kilem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
żebra podwójne, brak LUB pojedyncze krótkie (z) *żebro pojedyncze, proste, przynajmniej 0.35 długości liścia, wyżej może być widlaste· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· LUB brak żebra · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mchy wodne bez tendencji do tworzenia pędów wzniesionych (z) *mchy lądowe (jeśli wodne to pędami wzniesionymi)· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Ulistnienie trójrzędowe; liście zupełnie bez żebra, ± sztywne, z kilem lub rowkowane. ▶ Fontinalis (zdrojek) mszaki [360] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mchy lądowe (jeśli wodne to pędami wzniesionymi) (z) *mchy wodne bez tendencji do tworzenia pędów wzniesionych· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Żebro podwójne, przynajmniej w niektórych liściach; rzadziej bez żebra. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ± Duże mchy rosnące na korze drzew lub na kamieniach i skałach. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liście podłużnie fałdowane, ± jajowate, ± długo zaostrzone, całobrzegie, bez żebra (z) *liście poprzecznie pofalowane, nie fałdowane, ± podługowate, ± krótko zaostrzone, w górnej połowie tępo piłkowane | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liście poprzecznie pofalowane, nie fałdowane, ± podługowate, ± krótko zaostrzone, w górnej połowie tępo piłkowane (z) *liście podłużnie fałdowane, ± jajowate, ± długo zaostrzone, całobrzegie, bez żebra▶ Neckera (miechera) mszaki [360] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Mchy różnej wielkości, rosnące na różnych podłożach. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
duży mech bagienny; czarny za wyjątkiem młodych końców pędów (z) *inne; podwójne żebro kończy się powyżej środka blaszki liściowej**inne; żebro kończy się poniżej środka blaszki liściowej· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Rośliny czarne za wyjątkiem młodych końców pędów. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
inne; podwójne żebro kończy się powyżej środka blaszki liściowej (z) *duży mech bagienny; czarny za wyjątkiem młodych końców pędów**inne; żebro kończy się poniżej środka blaszki liściowej· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Komórki liścia z silnie brodawkowato wystającymi kątami. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
inne; żebro kończy się poniżej środka blaszki liściowej (z) *duży mech bagienny; czarny za wyjątkiem młodych końców pędów**inne; podwójne żebro kończy się powyżej środka blaszki liściowej· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Komórki liścia gładkie, rzadko z silnie brodawkowato wystającymi kątami. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komórki liścia linearne, z dużą okrągłą brodawką w górnym rogu (z) *komórki liścia gładkie; zwykle brak rozmnóżek lub gdy są to zielone· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Zwykle z brunatnymi, 2-4-komórkowymi rozmnóżkami. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komórki liścia gładkie; zwykle brak rozmnóżek lub gdy są to zielone (z) *komórki liścia linearne, z dużą okrągłą brodawką w górnym rogu· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pędy często spłaszczono ulistnione, słabo rozgałęziające się (z) *pędy wszechstronnie ulistnione, rzadziej spłaszczono ulistnione, ± rozgałęziające się· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście ± silnie, rzadziej słabo asymetryczne, przeważnie skośnie przyrośnięte i ze zbiegającą nasadą w postaci ± długiego pasa komórek często odrywającego się razem z liściem. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pędy wszechstronnie ulistnione, rzadziej spłaszczono ulistnione, ± rozgałęziające się (z) *pędy często spłaszczono ulistnione, słabo rozgałęziające się· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście symetryczne lub sierpowato wygięte, przeważnie poprzecznie przyrośnięte i słabo zbiegające nasadą (zbiegająca część nie odrywa się wraz z liściem). · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liście w górze krótko zaostrzone, tępe (z) *liście długo, rzadziej krótko zaostrzone, z ostrym szczytem· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Żebro podwójne lub rozdwojone. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Hygrohypnum ochraceum (moczarnik jasnobrązowy)
syn. Hygrohypnella ochracea · mszaki [360] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liście długo, rzadziej krótko zaostrzone, z ostrym szczytem (z) *liście w górze krótko zaostrzone, tępe· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Żebro prawie zawsze podwójne. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Hypnum pratense (rokiet łąkowy)
syn. Breidleria pratensis · mszaki [360] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rośliny drobniutkie, liście <0.3 mm szerokości; komórki najczęściej 2-5:1 (z) *rośliny dość małe do dużych; JEŚLI liście <0.3 mm szerokości TO komórki dłuższe, (4) 6-8 (10):1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rośliny dość małe do dużych; JEŚLI liście <0.3 mm szerokości TO komórki dłuższe, (4) 6-8 (10):1 (z) *rośliny drobniutkie, liście <0.3 mm szerokości; komórki najczęściej 2-5:1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liście ± silnie piłkowane w górnej części blaszki (z) *liście całobrzegie lub słabo piłkowane w górnej części blaszki· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Mchy przeważnie średniej wielkości. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c.d.n. (z) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
liście całobrzegie lub słabo piłkowane w górnej części blaszki (z) *liście ± silnie piłkowane w górnej części blaszki· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· LUB słabo piłkowane w górnej części blaszki i na większej części blaszki całobrzegie. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
brzeg liścia w środkowej części wąsko podwinięty; są liczne gałązkowate rozmnóżki (z) *brzeg liścia w środkowej części płaski lub szerokim łukiem
zagięty
, bez gałązkowatych rozmnóżek· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· W kątach liści w pobliżu szczytu pędu zwykle znajdują się pączkowato skupione gałązkowate rozmnóżki. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
brzeg liścia w środkowej części płaski lub szerokim łukiem zagięty, bez gałązkowatych rozmnóżek (z) *brzeg liścia w środkowej części wąsko
podwinięty
; są liczne gałązkowate rozmnóżki· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Bez gałązkowatych rozmnóżek. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komórki kątów nasady liścia cienkościenne, w silnie wyróżniającej się grupie (z) *ściany komórek kątów nasady tej samej grubości co pozostałe LUB grubsze Częsty gatunek rosnący na martwym drewnie i na korze drzew. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ściany komórek kątów nasady tej samej grubości co pozostałe LUB grubsze (z) *komórki kątów nasady liścia cienkościenne, w silnie wyróżniającej się grupie | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
chwytniki w pachwinach liści; często obecne pachwinowe rozmnóżki (z) *chwytniki poniżej nasady liścia; brak rozmnóżek | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
chwytniki poniżej nasady liścia; brak rozmnóżek (z) *chwytniki w pachwinach liści; często obecne pachwinowe rozmnóżki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
puszka zgięta; liście 0.2-0.4 mm szerokości; komórki przeważnie 3-7:1; na kamieniach (z) *puszka prosta; liście 0.4-0.6 mm szerokości; komórki przeważnie 10:1; na pniach, martwym drewnie, rzadziej na kamieniach | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
puszka prosta; liście 0.4-0.6 mm szerokości; komórki przeważnie 10:1; na pniach, martwym drewnie, rzadziej na kamieniach (z) *puszka zgięta; liście 0.2-0.4 mm szerokości; komórki przeważnie 3-7:1; na kamieniach | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
po zalogowniu, w pełnej wersji atlasu, jest tu dodatkowa, zwarta, wersja klucza - wygodna w użyciu gdy chcemy szybko zorientować się w jego strukturze lub znamy już klucz i chcemy szybciej dojść do celu; przycisk logowania jest w prawym górnym rogu strony
bocznozarodniowe (mchy)
plagiotropowe (mchy)
Grupa mchów charakteryzujących się następującymi cechami (definicja zasadniczo za [368]):
- Łodyżki przeważnie ścielące się do podnoszących się, rzadko wzniesione (drabik drzewkowaty (Climacium dendroides));
- ZWYKLE regularnie pierzasto rozgałęziające się, rzadziej nieregularnie rozgałęziające się; zwykle o symetrii dwubocznej, często grzbietobrzusznej. Zwykle łatwo można wyróżnić łodygę główną o nieograniczonym wzroście i gałązki (rozgałęzienia drugiego rzędu o ograniczonym wzroście), te drugie mają zwykle nieco inne i drobniejsze liście.
- Chwytniki przeważnie tworzą się na łodydze poniżej miejsca wyrastania liścia;
- rzadziej chwytniki tworzą się w innych miejscach: u nasady liścia na grzbietowej stronie żebra (dwustronek (Plagiothecium)), w pachwinach liści (np. skrzydlanka (Isopterygiopsis), miedziówka (Orthothecium)), bezładnie w różnych miejscach łodygi (np. mokradłosz (Calliergon), warnstorfia (Warnstorfia)).
- Pilśniowa warstwa chwytników tworzy się tylko wyjątkowo (u błyszcza włoskowatego (Tomentypnum nitens) i tworzą się na grzbietowej stronie żebra).
- Zaczątki gałązek przeważnie są otoczone drobnymi listkowatymi tworami lub pseudonibylistkami, rzadko są nagie (np. dwustronek (Plagiothecium), skrzydlanka (Isopterygiopsis)).
- Komórki górnej części liścia u większości gatunków silnie wydłużone 4-8(15):1, rzadziej krótkie (takie zwykle u gatunków ±kserofitycznych.
- Żebro pojedyncze lub dość często podwójne i krótkie, bardzo rzadko żebro wypełnia szczyt liścia i nigdy nie wychodzi poza blaszkę i nie tworzy hialinowego włoska.
- Rodnie i następnie sporofity znajdują się na końcach króciutkich gałązek i przez to sprawiają wrażenie bocznych.