właściwości i zastosowanie

W uprawie znajdują się tysiące odmian ozdobnych różniących się między innymi rozmiarami roślin („dalia karłowa” ma ledwo 15-20 cm do wysokich, sięgających 150 cm, ale przede wszystkim wielkością, formą i barwą koszyczków kwiatowych. Drobniejsze odmiany kwitną od czerwca/lipca, większe od sierpnia do końca sezonu wegetacji. Koszyczki kwiatowe wielce zróżnicowane, podobnie a nawet bardziej, jak u równie popularnych chryzantem. W odmianach koszyczki różnego rozmiaru (2-30 cm średnicy), formy (proste, półpełne, pełne o rozmaitym układzie i kształcie kwiatów w koszyczku) i barwy. Opis podziału odmian na grupy znajduje się niżej na tej stronie.
Doskonały kwiat rabatowy i do stosowania w grupach na kobierce kwiatowe oraz obwódki. Odmiany niskie lub karłowe dobre do ogrodów skalnych i do uprawy w pojemnikach. Wysokie odmiany sprawdzają się w funkcji osłon lub kwiatowych, letnich żywopłotów. Dobry kwiat cięty.
Bulwy korzeniowe dalii wysadza się do gruntu w okolicy połowy maja lub później, tak aby pędy wyrosły dopiero po ostatnich wiosennych przymrozkach, jest na nie bardzo wrażliwa. Rozstawa zależy od wielkości odmiany, jest to od 30 do 80 (100) cm.
Karpy sadzi się w dołkach, tak aby bulwy były przykryte 5-10 cm warstwą ziemi ale nie głębiej. Korzenie powinny być staranie rozłożone — w tym celu w środku dołka usypuje się kopczyk na którym rozkłada się korzenie; podobnie jak przy sadzeniu drzewek. Sadzonki sadzi się na taką samą głębokość jak były w doniczce. Głębsze sadzenie może może prowadzić do wypadnięcia rośliny.
Dalie kwitną przy długim dniu (>12 godzin) a zaczynają intensywnie tworzyć bulwy przy skracaniu się dnia poniżej 12 godzin. W czasie kwitnienia należy usuwać przekwitłe kwiaty, zwłaszcza w początkowym okresie; zabieg ten znacznie wydłuża okres kwitnienia. Na bieżąco trzeba usuwać chwasty.
Problemem przy uprawie mogą być różne choroby grzybowe atakujące pędy lub bulwy oraz mszyce.
⇈
🌱
🌸 opcje Bazaru
A · Apache · · C · Color Spectacle · · Creme de Cassis · D · Diablo · · Dwarf Colloratte Dandy · F · Franz Kafka · · H · Honka Fragile · · I · Irene Red Orange · · ( · (kołnierzykowa mix) · · M · Mignon · · ( · (mix pełna i półpełna) · · M · Myrtles Folly · · ( · (pomponowa mix) · · S · Sights of Summer · · T · Tsuki Yori No Shisha · · U · Unwins mix · · V · Verrones Obsidian · · W · White Perfection · · Y · Yellow Star · odmiany (form i odmian #19) analiza dostępności nasion analiza dostępności roślin
- ▫ ‘Diablo’ — (mix barw) karłowe, 40-50 cm wysokości; półpełne; liście i pędy brązowe
- ▫ ‘Honka Fragile’ — płatki białe, lilioworóżowe na brzegu, tarczka pomarańczowożółta
- ‘Irene Red Orange’
- ◔ ‘(mix pełna i półpełna)’ #3
- ○ ‘Dwarf Colloratte Dandy’ — kołnierzykowa #2
- ○ ‘(kołnierzykowa mix)’ #2
- ◑ ‘Mignon’ — mix #4
- ▫ ‘Creme de Cassis’ — liliowe
- ▫ ‘Sights of Summer’ — żółto-łososioworóżowe
- ▫ ‘White Perfection’ — białe; płatki wydłużone, na końcu zwinięte w ostry koniec
- ▫ ‘Franz Kafka’ — kwiaty różowoliliowe
- ◔ ‘(pomponowa mix)’ #3
- ◔ ‘Unwins mix’ — karłowa #3
- ▫ ‘Apache’ — ciemnoczerwona
- ▫ ‘Color Spectacle’ — kwiaty żółto-łososiowe
- ▫ ‘Tsuki Yori No Shisha’ — białe
- ▫ ‘Yellow Star’ — żółte
- ▫ ‘Myrtles Folly’ — kwiaty żółtawo-różowo-czerwonopurpurowe
- ▫ ‘Verrones Obsidian’ — kwiaty języczkowe ciemne, czarnofioletowe; tarczka żółta
wykopywanie bulw i przechowywanie przez zimę
Po wykopaniu karp, pędy przycina się na wysokości ok. 10 cm, a bulwy przez kilka dni dosusza. Potem doczyszcza z ziemi. Przed składowaniem skraca się szyjkę korzeniową do 3-5 cm długości.
Karpy z bulwami przechowuje przez zimę, w nieco wilgotnym torfie lub piasku, w temperaturze kilku °C powyżej zera, jeśli pomieszczenie jest wilgotne, to można przechowywać bez przesypki lub z suchą przesypką; bulwy nie powinny więdnąć. W okresie zimy należy co jakiś czas przeglądać bulwy i usuwać uszkodzone lub gnijące. Temperatura w przechowalni nie może spaść poniżej 0°C i nie powinna wzrosnąć powyżej 10°C.
rozmnażanie wegetatywne
Technika masowego rozmnożenia wegetatywnego polega na wykorzystaniu sadzonek pędowych z piętką. Dla ich uzyskania rozpoczyna się wegetację dalii w lutym lub marcu, w warunkach szklarniowych, w temperaturze ok. 15°C, w umiarkowanie wilgotnym podłożu, z obnażoną szyjką korzeniową. Wyrastające młode pędy długości ok. 10 cm, z 2-3 parami liści, najlepiej wyłamywać razem z kawałkiem tkanek szyjki korzeniowej (z piętką). Można także wycinać żyletką pędy tuż pod węzłem (unika się uszkadzania szyjki korzeniowe), usuwa się dolne liście, a liście kolejnej pary ścina się do połowy — tak uzyskane pędy ukorzeniają się nieco trudniej. Pomaga ukorzeniacz (B2). Ukorzenia się 2-3 tygodnie, w temperaturze ok. 20°C, przy wysokiej wilgotności powietrza. Z jednej bulwy można pozyskać kilkadziesiąt sadzonek.
Sadzonki dalej uprawia w doniczkach, przed wysadzeniem do gruntu można skrócić pędy do 2-3 międzywęźli (górne odcinki można też ukorzeniać) i trzeba sadzonki zahartować. Wysadza się do gruntu w drugiej połowie maja, po ostatnich wiosennych przymrozkach, na które dalia jest bardzo wrażliwa. Najsilniejsze, tak uzyskane sadzonki, będą kwitły w końcu lata i jesienią jeszcze tego samego roku.
Latem, na przełomie lipca/sierpnia można wycinać z karpy częściowo ukorzenione pędy i po skróceniu od góry do 15-20 cm ukorzeniać w doniczkach. Do jesieni wytworzą obfite bulwy.
Nasiona są stosunkowo duże (100-200 szt./g) ale przeważnie kiełkuje mniej niż połowa. Wysiewa się w marcu. W temperaturze ok. 20°C kiełkują w ciągu tygodnia, siewki pikuje się do doniczek. Do gruntu sadzi się po minięciu majowych przymrozków.
Rozmnażanie z nasion jest to o tyle wygodne, że odpada konieczność przechowywania bulw. Trudno jednak w przypadku dalii zestawiać wysiew i uprawie z bulw. Po prostu w tym drugim przypadku repertuar oszałamiających, różnorodnych odmian jest olbrzymi. W przypadku nasion mamy dość nieliczne, niskie odmiany dalii o co prawda ładnych ale i niezbyt wymyślnych kwiatach.
Nic nie stoi na przeszkodzie aby bulwy najładniejszych egzemplarzy uzyskanych z siewu przechować sobie do kolejnego roku.
szczepienie dalii
W okresie wiosennym można szczepić pędy dalii na mocnych, pojedynczych bulwach korzeniowych innych odmian. Bulwę-podkładkę należy tak posadzić aby jej górne 3-4 cm wystawały z podłoża. Gdy zostanie zainicjowany wzrost podkładki (widać nowe korzenie) ścina się szyjkę korzeniową i szczepi pęd zraza, na klin, w naciętą lub wyciętą z boku bulwy szparę. Nie jest wymagane obwiązywanie ale korzystne jest trzymanie zaszczepionego egzemplarza w wilgotnej atmosferze, aż do czasu pełnego zrośnięcia zraza i podkladki.
Po zrośnięciu zraza i podkładki wskazane jest głębsze sadzenie takiego egzemplarza, aby pęd w miejscu zrośnięcia nie został wyłamany przez wiatr.
grupy odmian wg NDS

1. dalie pojedyncze zwykłe (single-flowered dahlias) — koszyczki z jednym okółkiem brzeżnych kwiatów języczkowatych (ich płatki mogą zachodzić na siebie) i stosunkowo niedużą tarczką kwiatów rurkowych. Półpełne modyfikacje koszyczków:
2. dalie anemonowe (anemone-flowered dahlias) — koszyczki imitują kwiaty zawilców (Anemone); brzeżne kwiaty języczkowe w jednym lub kilku okółkach (często skąpe, nie zachodzące na siebie), centrum koszyczka z barwnych przejściowych do silnie zredukowanych, zwiniętych trąbkowato kwiatów języczkowych, imituje pręcikowie zawilca.
3. dalie kołnierzykowe (kryzowane) (collerette dahlias) — kwiaty brzeżne języczkowe o szerokich, ± płaskich, nieco zachodzących na siebie płatkach, tarczka z normalnymi kwiatami rurkowymi, na jej obwodzie pierścień z krótkich zredukowanych kwiatów języczkowych, pośrednich do rurkowych.
4. dalie peoniowe (paeony/peony dahlias) — kwiaty języczkowe w kilku okółkach, ich płatki płaskie do nieco zawiniętych u nasady i płaskich lub podwiniętych na końcu; tarczka normalna, z kwiatami rurkowatymi
Dalie o koszyczkach pełnych (zwyczajowo u nas tę grupę odmian nazywa się georginiami):
5. dalie dekoracyjne (formal decorative dahlias) — koszyczek pełny, zwykle duży (nawet do 20-30 cm średnicy); języczki zawinięte do płaskich i zakończone ostro, ucięte lub wcięte na końcu.
15. nieklasyczne dalie dekoracyjne (informal flowered decorative dahlias) — koszyczek pełny, języczki płaskie lub nieco podwinięte u nasady i wywinięte lub skręcone-wywinięte na szczycie; sprawiają wrażenie mniej uporządkowanych, niż poprzednia grupa
6. dalie kuliste (ball dahlias) — koszyczek pełny; w zarysie kuliste lub nieco spłaszczone; języczki łyżeczkowate - zawinięte, na końcu zaokrąglone; układają się w koszyczku spiralnie; dość podobne do grupy 5 (dalie dekoracyjne) ale przeważnie mniejsze (typowo w okolicy 10 cm średnicy)
7. dalie pomponowe (pompon dahlias) — koszyczki pełne, podobne do poprzednich ale drobne (≤52 mm), w zarysie kulisto-spłaszczone, z szerokimi rynienkowatymi języczkami, zawinięte łyżeczkowato na swoim biegu; tworzącymi w masie strukturę „ala plaster miodu”.
16. wielkie dalie pomponowe (large pompon dahlias) — jak poprzednie ale koszyczki większe 2-3 cale średnicy (52-83 mm)
8. dalie kaktusowe (cactus dahlias) — koszyki pełne; języczki zwykle zaostrzone i zwinięte w wąski stożek przynajmniej na połowie swojej długości, proste lub wygięte, imitujące „kolce” kaktusa.
9. dalie półkaktusowe (semi-cactus dahlias) — koszyczki pełne; mają języczki zwykle zaostrzone i zwinięte w stożek przynajmniej w końcowej 1/4 swojej długości, ku nasadzie szerokie, proste lub wygięte.
11. dalie strzępiaste (fimbriated dahlias) — końce ± wszystkich języczków równo podzielone lub rozdwojone, tak że cały koszyczek wygląda jak postrzępiony; poza tym forma płatków jest dowolna
12. dalie storczykowe pojedyncze (single orchid dahlias /star/) — koszyczek pojedynczy wyglądający jak długoramienna gwiazda; brzeżne kwiaty języczkowe w jednym okółku i są stożkowato zawinięte lub wywinięte
13. dalie storczykowe pełne (single orchid dahlias) — koszyczek pełny wyglądający jak długoramienna gwiazda 3D; kwiaty języczkowe ku wierzchołkowi zawinięte lub wywinięte, ku nasadzie szerokie, w zarysie trójkątne rozpostarte; koszyczek stosunkowo luźny, przejrzysty - widać centrum koszyczka.
14. dalie nenufarowe (waterlily dahlias) — koszyczek pełny z szerokimi i stosunkowo nielicznymi języczkami, prostymi lub nieznacznie zawiniętymi; koszyczek sprawia wrażenie przejrzystego bo jest stosunkowo luźno wypełniony.
10. nietypowe dalie (miscelaneous dahlias) — wszystkie inne rodzaje koszyczków nie pasujące do kryteriów grup wymienionych powyżej; ze względów historycznych ta kategoria ma nr 10, nie jest ostatnią w wyliczance.
wybrane okazy · selected collections ⇈

leg. Marek Snowarski
/ogród, Wrocław/
/cv. Mignon mix./

leg. Marek Snowarski
/ogród, Wrocław/
/cv. Glow/

leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Silver Years/

leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Orange Duet/

leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Procyon/

leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Unwins/