| |||||||||
| |||||||||
cechy charakterystyczne
cechy diagnostyczne w kluczu:
Zobacz też porównanie z podobnym "dzikim winem" — winobluszczem pięciolistkowym (Parthenocissus quinquefolia) na stronie klucza.
Liana (zdrewniałe pnącze) o wysokości 5-15m.
Liście dłoniasto złożone, 5-listkowe; obustronnie ±błyszczące; listki grubo piłkowane; jesienią przebarwiają się karminowoczerwono.
Kwitnienie czerwiec-lipiec.
występowanie
antropofit zadomowiony we florze Polski [491]
Pochodzi ze wschodu Ameryki Północnej. U nas uprawiane i często dziczejące pnące ozdobne, szeroko rozpowszechnione na całym terytorium kraju. Uprawiany w Polsce od początku XIX w.; prawdopodobnie szybka ekspansja nastąpiła w drugiej połowie XX w. Ocenia się, że zasięg jest szerszy niż pokazuje to mapa.
Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.
Inwazyjność i/lub kategorie obcego elementu flory /Tokarska-Guzik et al. (2012) [234]/:
• zadomowiony, inwazyjny
• inwazyjny regionalnie
• kenofit
• Pochodzenie: Ameryka Północna (południowy-zachód, część środkowa, północny-wschód).
• Czas przybycia na teren Polski: 1806r. (introdukcja), 1884r.
• Kategoria inwazyjności: II (średnia) 12pkt.: gatunek przynajmniej w niektórych regionach o ujawnionej zdolność inwazyjnej przez zwiększanie zajmowanej powierzchni lub liczby stanowisk
• Zagrożenia: ekologiczne (bardzo istotne)
• Zasięg regionalny (występuje w dwóch i większej liczbie regionów lub województw)
• Populacje: występują na przeważającym obszarze Polski, jest wiele rozproszonych stanowisk o umiarkowanej liczbie osobników lub duża liczba stanowisk o charakterze większych skupień
• Dynamika: stopniowo zajmuje nowe stanowiska
• Kolonizuje siedliska/zbiorowiska: głównie antropogeniczne ale z możliwością wejścia w częściowo przeobrażone lub o charakterze naturalnym
• Wnika do siedlisk/zbiorowisk: antropogenicznych · częściowo przeobrażonych · o charakterze naturalnym.
• Główne typy siedlisk będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, do których wnika:
· 6430 — ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
• Zagrożenie dla różnorodności biologicznej w przypadku zadomowienia na obszarach cennych przyrodniczo:
- gdzie stwarza zagrożenie: Lasy i mezofilne zarośla oraz obszary chronione.
- powód uprawy: Pnącze ozdobne, stosowane do pokrywania bardzo wysokich i rozległych obiektów (np. ściany budynków), tworzy gęstą masę liści, efektownie, czerwono, przebarwiających się jesienią. Mrozoodporne, wytrzymałe na suszę i zanieczyszczenie powietrza.
- przypadki spontanicznego rozprzestrzeniania się: Co najmniej od kilkudziesięciu lat, przynajmniej w zachodniej i środkowej Polsce.
- zalecenia: Wyłączenie z uprawy na terenach leśnych i ograniczenie stosowania na terenach do nich przylegających.
• zadomowiony, inwazyjny
• inwazyjny regionalnie
• kenofit
• Pochodzenie: Ameryka Północna (południowy-zachód, część środkowa, północny-wschód).
• Czas przybycia na teren Polski: 1806r. (introdukcja), 1884r.
• Kategoria inwazyjności: II (średnia) 12pkt.: gatunek przynajmniej w niektórych regionach o ujawnionej zdolność inwazyjnej przez zwiększanie zajmowanej powierzchni lub liczby stanowisk
• Zagrożenia: ekologiczne (bardzo istotne)
• Zasięg regionalny (występuje w dwóch i większej liczbie regionów lub województw)
• Populacje: występują na przeważającym obszarze Polski, jest wiele rozproszonych stanowisk o umiarkowanej liczbie osobników lub duża liczba stanowisk o charakterze większych skupień
• Dynamika: stopniowo zajmuje nowe stanowiska
• Kolonizuje siedliska/zbiorowiska: głównie antropogeniczne ale z możliwością wejścia w częściowo przeobrażone lub o charakterze naturalnym
• Wnika do siedlisk/zbiorowisk: antropogenicznych · częściowo przeobrażonych · o charakterze naturalnym.
• Główne typy siedlisk będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, do których wnika:
· 6430 — ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
• Zagrożenie dla różnorodności biologicznej w przypadku zadomowienia na obszarach cennych przyrodniczo:
- gdzie stwarza zagrożenie: Lasy i mezofilne zarośla oraz obszary chronione.
- powód uprawy: Pnącze ozdobne, stosowane do pokrywania bardzo wysokich i rozległych obiektów (np. ściany budynków), tworzy gęstą masę liści, efektownie, czerwono, przebarwiających się jesienią. Mrozoodporne, wytrzymałe na suszę i zanieczyszczenie powietrza.
- przypadki spontanicznego rozprzestrzeniania się: Co najmniej od kilkudziesięciu lat, przynajmniej w zachodniej i środkowej Polsce.
- zalecenia: Wyłączenie z uprawy na terenach leśnych i ograniczenie stosowania na terenach do nich przylegających.
wybrane okazy · selected collections ⇈
#2
leg. Barbara Łotocka
#2
leg. Barbara Łotocka
#11
leg. Barbara Łotocka
właściwości i zastosowanie
⇈
🌱
Pnącze pochodzące ze wschodu Ameryki Północnej; u nas uprawiane. Ma ograniczone zdolność wspinania się po ścianach z uwagi na (najczęściej) brak przylg na końcu wąsów czepnych; najlepiej rośnie przy podporach o które może czepiać się owijającymi się końcami wąsów np. przy siatkach ogrodzeniowych, kratach.
wymagania i uprawa
Stanowisko ±słoneczne; ale dość dobrze rozwija się także na północnych ścianach budynków. Gleba przeciętna, dobrze rośnie też na słabych; odporne na suszę. Najbardziej mrozoodporny z uprawianych przedstawicieli rodzaju; odporny na warunki miejskie.
Rozmnażany głównie przez sadzonki zdrewniałe. Tnie się w grudniu na 3 oczka; sadzić głęboko; łatwo ukorzeniają się. Na kwaterze pnączy prowadzi się w rozstawie 20x80cm; w pierwszym roku skraca się pęd do 30 cm; w drugim przycina się krótko nad ziemią aby uzyskać silną, rozkrzewioną sadzonkę.
⇈ 🌱 🌸
nomenklatura, etymologia ℹ️ ⇈
poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Parthenocissus inserta [🔉 par·te·no·cis·sus *] • Parthenocissus inserata [🔉 par·te·no·cis·sus *] · Parthenocissus quinquefolia [🔉 par·te·no·cis·sus *] · Parthenocissus vitacea [🔉 par·te·no·cis·sus *] • (pl) winobluszcz zaroślowy
parthenocissus
(gr., subst., m)
— nazwa rodzaju dla północnoamerykańskich gatunków "dzikiego wina" została utworzona w końcu XIXw. przez francuza Planchona i jest nawiązaniem do francuskiej nazwy potocznej "dziewicze pnącze/wino", dziewicze bo nie rodzące jadalnych owoców;
jest wyrazem złożonym z greckiego parthenios παρθενιος (dziewiczy) i łacińskiego cissos, -i (f.) także z greckiego κισσος (bluszcz);
Anglicy z uwagi na ich potoczną nazwę "wirgnijskie wino/bluszcz" mogą naiwnie wywodzić etymologię z uhonorowania Elżbiety I ("Dziewiczej Królowej") - nazwa północnoamerykańskiej kolonii (obecnie stanu USA) Wirginia, była nadana na jej część
-foliūs, -a, -um; -foliatūs, -a, -um
(lat., subst., n)
— przyrostek od folium, -i n. (liść);
częsty drugi człon w przymiotnikach złożonych -folius,-a,-um ("-listny");
częsty w epitetach gatunków np. angustifolius (wąskolistny), cordifolia (sercolistna), alternifolium (różnolistne), ilicifolius (o liściach jak dąb ostrolistny) lub unifolius (jednolistny)
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji