Parnassia palustris (dziewięciornik błotny)

opis

Bylina kłączowa, wieloletnia, tworzy przyziemną różyczkę liściową i pędy kwiatowe wysokości (5)10-25(45) cm. Naga. Kłącze krótkie, grube, walcowate, proste.

space

Liście (poza łodygowym) liczne, zebrane w luźnej różyczce, długoogonkowe, jajowate, szerokojajowate, jajowatorombowate, sercowatojajowate; 10-50 cm długości; całobrzegie koniec blaszki tępo zaostrzony, podstawa blaszki głęboko sercowato wycięta; bez przylistków; powierzchnia naga, delikatnie kropkowana.

space

Owadopylne.

space

Nasiona liczne, podługowate, 1-2 mm długości, ± spłaszczone, z wyraźnie odstającą workowatą łupiną zewnętrzną i przylegającą wewnętrzną; jasnobrązowe, delikatnie bruzdowane; rozsiewane przez wiatr (anemochoria).

Kwitnienie do (czerwca)lipca do września.

cechy charakterystyczne

Bylina z różyczką liściową i nierozgałęzonymi pędami kwiatowymi zakończonymi pojedynczym kwiatem, z jednym siedzącym liściem poniżej połowy łodygi.

space

Okwiat 5-krotny. Pręcików 5 i tyle samo prątniczek zielonożółtych, podzielone na kilka do kilkunastu palczastych wyrostków z kulistawą żółtozieloną główką. Słupek 4-krotny. Owoc to torebka pęka czteroma klapami.

występowanie

Takson rodzimy lub trwale zadomowiony.^[491]

wystepowanie - Parnassia palustris (dziewięciornik błotny)

ekologiczne liczby wskaźnikowe Parnassia palustris (dziewięciornik błotny)

Częsty na terenie całego kraju od nizin po piętro alpejskie. Miejsca podmokłe, torfowiska niskie, mokre łąki, źródliska, bagna, w górach na miejscach skalistych, przy źródłach. Zarówno na glebach minaralnych jak i torfowych, kwaśnych jak i bogatych w wapń.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:

Gatunek wyróżniający (D.) dla:

Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.

Statusy czerwonej listy 2016r.^[311]: VU – narażony.
Takson nie był ujęty na poprzedniej (2006r.) czerwonej liście
Globalnie — LC – takson najmniejszej uwagi, nie kwalifikujący się do żadnej z pozostałych kategorii zagrożenia.

Podstawy przyznania kategorii zagrożenia:
B2. obszar zasiedlony (AOO) <2000km²:
a) silnie pofragmentowany lub liczba stanowisk ≤10
b) obserwowane, szacowane lub spodziewane jest ciągłe zmniejszanie się wielkości:
– (ii) obszaru zasiedlonego
– (iii) powierzchni, zasięgu i/lub jakości siedliska
– (iv) liczby stanowisk lub subpopulacji
– (v) liczby dojrzałych osobników.

wybrane okazy · selected collections ⇈

bg.040902-7
leg. Błażej Gierczyk
/Bieszczady, zbocza Kopy Bukowskiej/

jmak.10_2_50
leg. Jarosław Makowski
/Donautal, Niemcy/

jmak.293
leg. Jarosław Makowski

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

Flora Polska. Rośliny naczyniowe ... Tom VII, 1955 — Rosaceae (bez Rosa, Rubus), Crassulaceae, ... p.84 [16.7]
Hejný, S., Slavík, B., 1992 — Květena České Republiky 3 p.422 [71.3]
Rothmaler W., 2005 — Exkursionsflora von Deutschland, Band 4. Gefäßpflanzen: Kritischer Band. p.433 [40]
Szafer, Wł., Kulczyński, St., Pawłowski, B., 1988 — Rośliny polskie, cz. I i II. p.269 [3]
Haeupler, H., Muer, T., 2000 — Bildatlas der Farn- und Blütenpflanzen Deutshlands. p.211 [9]
Rutkowski L., 1998 — Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. p.211+62k [15]
Rothmaler W., 1995 — Exkursionsflora von Deutschland, Band 3. Gefäßpflanzen: Atlasband. p.287 [11]
Mowszowicz, J., 1987 — Flora letnia. p.66 [57]
Tzvelev N.N., 2001 — Flora Europae Orientalis. T.10 p.302 [86.10]
Mądalski J. et al., 1930-90 — Atlas flory polskiej i ziem ościennych p.1342 [17]
Komarov, V.L., Juzenczuk, S.W., 1939 — Flora URSS T.9 p.216 [85.9]
Tutin T.G. et al., 1993 — Flora Europaea. Volume 1. Psilotaceae to Platanaceae p.460 [150.1]
Cullen J., Knees S.G., Cubey, H.S., 2011 — The European Garden Flora Flowering Plants Vol. III p.147 [446]
Mirek Z. et al., 2020 — Vascular plants of Poland. An annotated checklist. Rośliny naczyniowe Polski. Adnotowany wykaz gatunków. [491]
Zając, A., Zając, M. (Eds.), 2001 — Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. - Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland. [25]
Matuszkiewicz W., 2001 — Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. [14]
Kaźmierczakowa R. (red.) et al., 2016 — Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. [311]