Papaver somniferum L.

Roślina roczna, 30-180cm wysokości. Cała roślina sinoniebiesko owoszczona, we wszystkich częściach zawiera biały sok mleczny.

Kwiaty fioletowe do białych, u odmian ozdobnych także czerwone, fioletowe.

Kwitnienie czerwiec-sierpień.

Uprawiany roślina oleista i dla jadalnych nasion. Stosunkowo często zdziczała na terenach ruderalnych i po ogrodach.

Wymaga stanowiska z pełnym słońcem. Gleba żyzna, lepsze są zwarte, gliniaste niż piaszczyste; trwale umiarkowanie wilgotna; odczyn obojętny lub zasadowy.

Tak jak i inne maki często jest atakowany przez mszyce.

W takiej sytuacji (ustawa dotyczy gatunku) także uprawa odmian ozdobnych w Polsce jest obarczona pewnym ryzykiem. Z doniesień mediów wygląda, że zdarza się, iż organy ścigania czepiają się kilku sztuk maków lekarskich w ogrodach (niewielkim wysiłkiem można w ten sposób "robić statystykę"). W bardziej cywilizowanych krajach jak np. Wielka Brytania obywatelowi łatwiej przewidzieć czego spodziewać się ze strony państwa. Jest tam dostępna duża liczba ciekawych odmian ogrodowych maku lekarskiego i są one często uprawiane dla ozdoby. U nas, przy polskiej ignorancji oraz paranoi, „życzliwości sąsiedzkiej” i tępocie systemu, może być i tak, że kilka sztuk dla ozdoby na rabacie kwiatowej, przeradza się w problem.

Kwiat jednoroczny uprawiany z siewu wprost do gruntu. (80)90-100(120) cm wysokości, są też ozdobne odmiany karłowate.

O atrakcyjności rośliny decyduje ciekawa sinoniebieska barwa, duże kwiaty (w typie bladofioletowe) w odmianach ozdobnych także białe, czerwone, fioletowe, purpurowe i pośrednie. W odmianach formy pełnokwiatowe o zwielokrotnionej liczbie pofałdowanych płatków (grupa maków piwoniowych, paeoniflorum) lub o płatkach postrzępionych (grupa Laciniata).

Kwitnie krótko na przełomie czerwca i lipca, ale za to później ozdobę stanowią duże, „klasyczne” makówki.

Na rabaty, do ogrodów naturalistycznych i skalnych. Można używać jako kwiat cięty, ale bardzo krótkotrwały (trzyma się około dwóch dni). Makówki używane są w kompozycjach kwiatowych.

W medycynie stosuje się Opium crudum (opium) — wysuszony na powietrzu sok mleczny otrzymywany przez nacięcie niedojrzałych makówek tego gatunku, używany do sporządzania pochodnych preparatów galenowych jak: Opii extractum siccum normatum (wyciąg suchy standaryzowany z opium), Opii pulvis normatus (opium, proszek standaryzowany), Opii tinctura normata (nalewka standaryzowana z opium).

Nasiona maku są używane w kuchni, do posypki wyrobów piekarniczych lub jako ich zasadniczy składnik np. makowiec, torty i ciasta z masą makową.

Przetwory soku mlecznego makówek i słomy śmiertelnie trujące, sok mleczny owoców (makówek) i łodygi trujący. Zatrucia zwykle zamierzone w celu odurzenia. Czynnikiem toksycznym są alkaloidy opioidowe. Działa depresyjnie na ośrodek oddechowy ośrodkowego układu nerwowego, depresyjnie na mózg oraz powoduje spadek ciśnienia tętniczego.