Sarothamnus scoparius (L.) Wimm. ex W.D.J. Koch [🔉 sa·ro·tam·nus *]

Krzew o wyprostowanych pędach, wysokości 1.5 (2) m. Pędy cienkie, wiotkie, ciemnozielone, kanciaste lub żeberkowane, wyprostowane, rozgałęziające się pod ostrym kątem, rózgowato.

Liście na pędzie zróżnicowane; w górze zwykle pojedyncze, drobne, wąskoeliptyczne, siedzące; w dole pędu trójlistkowe, z ogonkiem do 12 mm długości; liście 5-20 mm długości; pod spodem przylegająco owłosione.

Kwiaty motylkowe, złocistożółte, duże 20-25 mm długości; wyrastają po jednym do trzech w kątach drobnych, lancetowatych podsadek, na ubiegłorocznych gałązkach. Szyjka słupka charakterystycznie skręcona w pętlę, co dobrze widać po zapyleniu. Żagielek szeroki, odgięty, okrągławy z wycięciem na szczycie. Kielich nagi, około 6 mm długości, szybko zasychający, dwuwargowy, górna z dwoma, dolna z trzema bardzo drobnymi ząbkami na szczycie.

Kwitnienie w końcu maja i w czerwcu.

Owocem jest silnie spłaszczony strąk; na szwach (na brzegu) silnie, gęsto, biało, odstająco owłosiony, poza tym nagi; dojrzały jest czarny, 4-5 cm długości, w upalne dni po wyschnięciu otwiera się samorzutnie, gwałtownie i z wyraźnym trzaskiem, rozrzucając przy tym liczne nasiona. Nasiona z elajosomem, eliptyczno-jajowate, spłaszczone, żółtawobrunatne, 3 mm długości.

Częsty. Widne lasy, wrzosowiska, wzgórza, na kwaśnych glebach piaszczystych.

W lasach podsiewany, poza tym krzew ozdobny oraz używany do umacniania wydm, skarp, nasypów.

Często spotykany na glebach piaszczystych, kwaśnych, w szczególności przy drogach i torach kolejowych.

Polsce znajduje się na wschodniej granicy zasięgu żarnowca miotlastego. Zimą zielone części pędów łatwo przemarzają stąd nie zimuje on dobrze w klimacie kontynentalnym. Zasieg naturalny trudno jest określić ponieważ jest często wysiewany w lasach na zimowy pokarm dla zwierząt, jest też sadzony jako krzew ozdobny i dla umacniania piaszczystych skarp lub dla rekultywacji terenów z kwaśną glebą.

Żarnowiec miotlasty jest chętnie sadzonym krzewem ozdobnym z kwiatów. W czasie kwitnienia (koniec maja i czerwiec) wygląda bardzo atrakcyjnie.

W krajach Europy o łagodniejszym klimacie w uprawie znajdują się liczne wrażliwe na mrozy odmiany ozdobne, różniące się między innymi barwą kwiatów które mogą być od białych, przez żółte i czerwonawe do brązowych.

Żarnowiec ma silny i głęboki system korzeniowy, jest dzięki temu odporny na suszę i nadaje się do umacniania lub rekultywacji terenów o luźnym i zakwaszonym podłożu - skarp, nasypów, wydm. Uwaga! Roślina trująca.

W ziołolecznictwie (nie ma w farmakopei) stosuje się Sarothamni herba (ziele żarnowca).

Wymaga gleb kwaśnych, piaszczystych. Nie znosi gleb zasadowych lub zasolonych. W mroźne zimy część nadziemna może całkowicie wymarzać, szybko jednak odbija z części podziemnych.

Rozmnaża się z nasion wysiewanych bezpośrednio na miejsce. Jeśli rozmnażany poza miejscem docelowym to wskazana jest produkcja w pojemnikach, jako że nie znosi dobrze przesadzania.