Alcea rosea L. [🔉 al·ce·a *]

Krótkotrwała bylina (do 5 lat) lub roślina dwuletnia. System korzeniowy w postaci wiązki korzeni wrzecionowatych.

W pierwszym roku wegetacji wytwarza różyczkę liści odziomkowych. W kolejnych latach z głowy korzeniowej wyrasta to kilku (3-10) pędów kwiatostanowych, w większej liczbie u starszych egzemplarzy. Pędy wzniesione, 1.2-3 m wysokości, w dole do 2 cm średnicy; zwykle nierozgałęzione lub jedynie z krótkimi gałązkami kwiatostanowymi wyrastającymi z pachwin liści; powierzchnia z rozproszonymi włoskami pojedynczymi lub dwudzielnymi, rzadziej wiązkowymi.

Liście dolne długoogonkowe, okrągłe do jajowatych, nasada sercowata, dolne 5-7-wrębne, górne trójwrębne, czasem z dłuższym odcinkiem środkowym; brzeg nieregularnie karbowany lub ząbkowany; drobno pomarszczona do kędzierzawych; obustronnie mniej lub bardziej gęsto owłosione z przewagą włosków wiązkowych. Przylistki nieregularnie ząbkowane; nietrwałe.

Kwiaty duże, 6-10 cm średnicy, wyrastają po 1(-3) w pachwinach liści; szypułki przeważnie do 20 mm długości, gęsto pokryte włoskami gwiazdkowatymi. Z uwagi na proporce wymiarów kwiatów i szypułek ten groniasty kwiatostan sprawia wrażenie kłosa.

Kieliszek z 6-8 listków, zrosłych do połowy, jajowatych lub podługowato jajowatych, 15-20 mm długości, gęsto pokrytych włoskami wiązkowymi, sięga do 1/2-2/3 długości działek.

Kielich o pięciu działkach zrosłych w 1/3, ząbki trójkątnie jajowate, ok. 30 mm długości, gęsto pokryty włoskami wiązkowymi.

Płatki trójkątne, słabo wykrojone, w zależności od kultywaru różnie zabarwione (różowe, czerwone, czerwonofioletowe, ciemne brązowopurpurowe sprawiające wrażenie czarnych), także formy mniej lub bardziej pełnokwiatowe; duże, 5-6 cm długości i ± takiej samej szerokości, paznokieć gęsto owłosiony.

Rurka pręcikowa tej samej barwy co korona, naga, pięciograniasta. Znamiona słupka fioletowe.

Rozłupnia 17-23 mm średnicy, z 20-40 rozłupkami; stylopodium stożkowate, u nasady 6-7 mm średnicy. Rozłupki nerkowate, ok. 6 mm wysokości i długości, na krawędziach oskrzydlone bez ząbków, boczne powierzchnie żebrowane, krótko owłosione, dojrzałe rozłupki jasne, żółtobrązowe do szarobrązowych.

Nasiona nerkowate, 3.5 mm wysokości i szerokości, czarne.

Kwitnienie od lipca do września.

Szczególnie dawniej była to bardzo popularna bylina ozdobna. W uprawie znajduje się przynajmniej od kilkuset lat, dawniej chętnie sadzona na przypłociach.

Czasem (przejściowo) dziczejąca w okolicach ogrodów.

Ponieważ gatunek nie jest znany ze stanowisk naturalnych, przypuszcza się, że pochodzi od uprawianego mieszańca malwa pomarszczona (Alcea rugosa) i Alcea setosa (lub innych gatunków).

Przyjmuje się, że odmiany o żółtej barwie płatków są mieszańcami malwy różowej (Alcea rosea). Te o dodatkowo głęboko rozciętych liściach ujmuje się często pod nazwą malwa figolistna (Alcea ficifolia).

Krótkotrwała bylina, standardowo uprawiana jako kwiat dwuletni. W drugim i kolejnych latach uprawy tworzy wysokie (1-3 m) kwiatostany z dużymi kwiatami.

Walor ozdobny stanowią kwiaty; kwitnie od lipca do końca sezonu wegetacji. W uprawie znajdują się liczne odmiany różniące się barwą kwiatów: od białych, przez żółte, różne odcienie różu i czerwieni, po purpurowe i fioletowe, także bardzo ciemne odcienie, niemal czarne. Obok kwiatów prostych, są też odmiany o kwiatach mniej lub bardziej pełnych lub o postrzępionych płatkach. Krótsze ale gęste kwiatostany z pełnymi kwiatami ma grupa odmian Chatera.

Stosuje się w grupach, na rabatach, jako okazałe rośliny w charakterze soliterów. Z uwagi na to, że wysokie pędy kwiatostanowe są narażone na pokładanie przez wiatr (czasem trzeba je palikować), sprawdzają się przy oparciach w rodzaju płotu lub w miejscach osłoniętych, przy ścianach. Konieczny element ogrodów o charakterze wiejskim (rustykalnym). Szpalery z malwy mogą osłaniać mniej atrakcyjne części ogrodu.

Stanowisko słoneczne, ciepłe. Wymaga gleb głębokich i żyznych. Nie znosi gleb podmokłych, najlepiej rozwija się na dostatecznie lecz umiarkowanie wilgotnych, w razie suszy wymaga podlewania.

Standardowe odmiany uprawia się w cyklu dwuletnim. Nasiona są dość duże (100-200 szt./g) wysiewa się od końca maja do lipca. Siewki z 2-3 liśćmi pikuje się do doniczek torfowych lub od razu sadzi się na miejsca stałe. Można też w pierwszym roku uprawiać je na rabacie zapasowej (rozstawa 15-25 cm) a na miejsce stałe przesadzić z dużą bryłą ziemi (ma palowy system korzeniowy) jesienią lub na wiosną roku kolejnego. Docelowa rozstawa co 50-80 cm.

Istnieją odmiany określane jako „malwa roczna” np. pełnokwiatowe, różnobarwne grupy odmian , czy . Przy uprawie z rozsady kwitną w tym samym roku. Odmiany jednoroczne na rozsadę wysiewa się w marcu lub na początku kwietnia. Do gruntu wysadza się po majowych przymrozkach, w rozstawie co 50-60 cm. Rośliny osiągają 60-70 cm wysokości i kwitną od lipca do końca sezonu wegetacji. Pozostawione na rabacie zakwitną też w kolejnym roku.

Możliwe jest też rozmnażanie przez sadzonki pędowe wyłamywane „z piętką”, nadają się do tego krótkie pędy odchodzące przy nasadzie pędów głównych.

Rośliny są stosunkowo często porażane przez rdzę malwy.

Jest to co prawda krótkowieczna bylina, standardowo powinna być traktowana jak roślina dwuletnia. Jednak, o ile z sensem obrabiać ziemię wokół i nawozić, to można niekłopotliwie utrzymywać ją w jednym miejscu prawie w nieskończoność — odnawiając czy to z odrostów, czy to z siewek z samosiewu.

Odmiany pełnokwiatowe (w mojej ocenie) są mniej ładne — to dość nieudolna imitacja róży. Kwiaty proste lub półpełne, z widocznym pręcikowiem i słupkowiem charakterystycznym dla malwowatych, mają zdecydowanie więcej uroku. Szczególnie dobrze wyglądają odmiany o nieco pełniejszych kwiatach lub bardziej marszczonych, czy strzępiastych płatkach.

Pewną wadą typowych form malw są bardzo długie pędy kwiatostanowe, mają tendencje do wywracania się, nadają też dość nieporządny, dziki wygląd. To jednak jest też i zaletą, gdy celem jest naturalistyczny wygląd ogrodu.

W 2012r. uprawiałem z samodzielnie przygotowanej rozsady z nasion „malwę roczną” odmianę ;. Rzeczywiście zakwitła tego samego roku i to dość szybko bo już w drugiej połowie lipca. Rośliny niewysokie, rzędu 60-80 cm, ale z wieloma pędami kwiatostanowymi. Kwitła do przymrozków.