Ogółem opisanych jest około 50 gatunków, z czego w Europie pięć. We florze Polski rodzaj jodła (Abies) jest reprezentowany tylko przez jeden gatunek — jodłę pospolitą (Abies alba).
u2/1
jodła Arnolda
koreana × veitschii
u
jodła króla Borysa
alba × cephalonica
u
jodła Bornmüllera
cephal. × nordman.
nazwa pozycji klucza
*alternatywy dla tej pozycji
· do pozycji w szablonie klucza:
(z)
· powrót z szablonu klucza:
(p)
|
górna powierzchnia z liniami aparatów szparkowych (z) *górna powierzchnia igieł zielona, bez linii aparatów szparkowych· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Abies concolor (jodła jednobarwna) jodła kalifornijska ·
syn. Abies lowiana · takson uprawiany [491] Często uprawiane drzewo parkowe. | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
bardzo krótkie, w nasadzie nie skręcone, silnie rozszerzone. (z) *igły dłuższe, ponad 15 mm długości, w nasadzie skręcone· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Abies pinsapo (jodła hiszpańska) takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] Nieczęsto uprawiana ciepłolubna jodła. | ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Abies numidica (jodła numidyjska) jodła algierska · takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] Pochodzi z gór Algieru. | ||||||||||||
|
igły dłuższe, ponad 15 mm długości, w nasadzie skręcone (z) *bardzo krótkie, w nasadzie nie skręcone, silnie rozszerzone.· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Młode pędy brązowo krótko owłosione. ▶ Abies magnifica (jodła wspaniała) takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] Rzadko uprawiana. Zachowują się stosunkowo młode egzemplarze bo w niektóre zimy wymarza. | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
młode pędy ciemne, czerwonawo-brunatne, gęsto owłosione (z) *młode pędy jasne, szarobrunatne, popielate lub białawe
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły od spodu gałązek ściśle do nich przylegające w początkowym biegu, zakrywające powierzchnię pędu. ▶ Abies procera (jodła szlachetna)
syn. Abies nobilis · takson uprawiany [491] Pochodzi z zachodu Ameryki Północnej. U nas rzadko uprawiane drzewo ozdobne. Bardzo atrakcyjna z uwagi na stalowoniebieską barwę igieł, zwłaszcza w wyselekcjonowanych odmianach (np. ‘Glauca’ zwłaszcza młoda o krzaczastym pokroju). | ||||||||||||
|
młode pędy jasne, szarobrunatne, popielate lub białawe (z) *młode pędy ciemne, czerwonawo-brunatne, gęsto owłosione· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście w dole biegu nie przylegają ściśle do gałązek. | ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki brunatne. Kora szarobrunatna. ▶ Abies lasiocarpa (jodła górska) takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] Gatunek północnoamerykański o dużym zasięgu geograficznym.
U nas czasem uprawiana. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki białawe, ożywiczone. Kora biaława. ▶ Abies arizonica (jodła arizońska) jodła korkowa ·
syn. Abies lasiocarpa var. arizonica · takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] Gatunek północnoamerykański; u nas w kolekcjach dendrologicznych. | ||||||||||||
|
górna powierzchnia igieł zielona, bez linii aparatów szparkowych (z) *górna powierzchnia z liniami aparatów szparkowych· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
|
igły płasko rozłożone na dwie strony (grzebieniasto) (z) *igły rozłożone na dwie strony i podnoszące się; pączki ożywiczone**igły inaczej ułożone | ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki bez żywicy. Jedyny krajowy gatunek rodzaju. Częsta na południu Polski. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki ożywicowane. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki małe, zaokrąglone na wierzchołku, nieco ożywicowane. Pędy nagie, początkowo drobno owłosione. ▶ Abies grandis (jodła olbrzymia) takson uprawiany [491] Gatunek z zachodu Ameryki Północnej. U nas rzadko uprawiane drzewo parkowe, w kolekcjach dendrologicznych i uprawach leśnych (charakteryzuje się bardzo szybkim wzrostem). | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki wrzecionowate, ostre. Pędy nagie. Abies bracteata Nutt. — zbyt mało mrozoodporna dla dłuższej uprawy w Polsce. | ||||||||||||
|
igły rozłożone na dwie strony i podnoszące się; pączki ożywiczone (z) *igły płasko rozłożone na dwie strony (grzebieniasto)**igły inaczej ułożone | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pędy nagie, od trzonków igieł ze zbiegającymi garbkami, gładkie, błyszczące. Abies holophylla Maxim. — wystarczająco mrozoodporna dla uprawy w Polsce. | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły równowąskie, zwykle nieznacznie wcięte; spodem z szerokimi, kredowobiałymi paskami. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Abies homolepis (jodła nikkońska) jodła nikko · takson uprawiany [491] Nieczęsto uprawiane drzewo parkowe. Pochodzi z gór środkowej Japonii. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły wyraźnie najszesze pośrodku (do 3 mm szerokości), wierzchołek zwykle ostro wcięty z dwoma ząbkami; spodem z niewyraźnymi białawymi paskami. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Abies firma Sieb. et Zucc. — dość mało mrozoodporna, uprawia możliwa w cieplejszych rejonach zachodniej Polski. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły miękkie, elastyczne. ▶ Abies veitchii (jodła Veitcha) takson uprawiany [491] Gatunek koreański, czasem uprawiany w Polsce. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły sztywniejsze. Abies delavayi Franch. — mało mrozoodporne jak dla pewnej uprawy w Polsce. | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Abies balsamea (jodła balsamiczna) takson uprawiany [491] Składnik tajgi w północnej Ameryce. U nas rzadko uprawiana. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
Abies frasneri Poir. | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki czerwonawobrązowe, ożywicowane głównie na czubku (silniej zimą). Abies nephrolepis Maxim. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pączki czerwonawobrązowe, ożywicowane głównie na czubku (silniej zimą). Abies sachalinenesis Mast. | ||||||||||||
|
igły inaczej ułożone (z) *igły płasko rozłożone na dwie strony (grzebieniasto)**igły rozłożone na dwie strony i podnoszące się; pączki ożywiczone· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły dość długie, do 35 (40) mm. | ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły ciemnozielone, silnie błyszczące (jak lakierowane), mocne, szerokie, na szczycie zaokrąglone i wcięte. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Abies nordmanniana (jodła kaukaska) takson uprawiany [491] Stosunkowo często uprawiana jodła z Kaukazu, podobna do jodły pospolitej (Abies alba). | ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły jaśniej ciemnozielone, węższe. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Abies cilicica (jodła syryjska) takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] Gatunek z Azji Mniejszej, u nas rzadko uprawiany w kolekcjach dendrologicznych. | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Igły sztywne, mniej lub bardziej zaostrzone, 2-3 cm długości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Abies cephalonica (jodła grecka) takson uprawiany [491] Pochodzi z gór Grecji. U nas w kolekcjach. | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Abies sibirica (jodła syberyjska) takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] | ||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pędy bardzo jasne, brudnobiało omszone w bruzdkach. ▶ Abies koreana (jodła koreańska) takson uprawiany [491] Gatunek z gór Korei. U nas stosunkowo często uprawiana z uwagi na dekoracyjność. | ||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pędy brązowo-beżowe, równomiernie omszone. ▶ Abies amabilis (jodła wonna) takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] Gatunek z zachodu Ameryki Północnej. U nas rzadko spotykany, w kolekcjach dendrologicznych. | ||||||||||||
po zalogowniu, w pełnej wersji atlasu, jest tu dodatkowa, zwarta, wersja klucza - wygodna w użyciu gdy chcemy szybko zorientować się w jego strukturze lub znamy już klucz i chcemy szybciej dojść do celu; przycisk logowania jest w prawym górnym rogu strony
opis
Wysokie drzewa, o wyraźnym pniu przewodniku i regularnej, stożkowatej koronie.
Szyszki skupione w pobliżu wierzchołka drzewa, wzniesione, dojrzałe rozpadają się pozostawiając tylko zdrewniałą oś szyszki (trzpień).
wymagania i uprawa
Większość gatunków ma wysokie wymagania co do żyzności gleby i wilgotności oraz wymaga wysokiej wilgotności powietrzna. Źle znoszą zapylenie i zanieczyszczenia powietrza. Wyjątkiem jest tu np. często uprawiana jodła jednobarwna (Abies concolor).
Rozmnażane są wyłącznie z nasion i przez szczepienie.
⇈ 🌱 🌸
Abies alba
jodła pospolita
Abies pectinata
Kora długo gładka, jasna, szarobiała, z pęcherzykami żywicy; stara poletkowato spękana.
Młode pędy długo szare, gęsto krótko owłosione.
Pączki jajowate, drobne, brązowe, nieożywicowane.
Szyszki wąskocylindryczne, 10-15(17)cm długości, młode zielone, dojrzałe brunatne. Łuski wspierające wystające, odgięte w dół.
Abies concolor
jodła jednobarwna
Abies lowiana
Najczęściej uprawiana jodła w Polsce i jedyna którą można polecać bez zastrzeżeń. Zawdzięcza to swoim walorom dekoracyjnym, wysokiej mrozoodporności i wyjątkowo niskim wymaganiom glebowym i wodnym.
Igły wyjątkowo długie (4-6(8) cm), z obu stron jednakowo zabarwione (stąd epitet gatunkowy), matowe, sinozielone do srebrzystych (zależnie od odmiany mniej lub bardziej owoszczone, wtedy niebieskobiałe), luźno ustawione na pędzie, często łukowato uniesione ku górze. Roztarte o silnym, przyjemnym, cytrynowym zapachu.
nomenklatura, etymologia ℹ️ ⇈
poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Abies [🔉 ā·biēs] • (pl) jodła • jedle /cz/ · Tanne (f) /de/ · fir /en/ · sapin (m) /fr/ · пихта (f) /ru/
Naukowa nazwa rodzaju w łacinie klasycznej oznacza drzewo iglaste. Podobnie jest z nazwą polską.
abiēs, abietis
(lat., subst., f)
— w łacinie starożytnej słowo to oznaczało drzewo iglaste, najpewniej bez rozróżnienia, jodłę lub świerk; rodowód słowa nieznany, prawdopodobnie b. archaiczne [460], od przypuszczalnie przed praindoeuropejskiego rdzenia *ab- "drzewo" lub *abi-
jodła
()
— różne odmiany tego słowa występują w językach słowiańskich i bałtyckich, i oznaczają jodłę lub świerk, lub szerzej drzewa iglaste;
prawdopodobnie słowo odnosi się do kłujących liści i pochodzi od praindoeuropejskiego *edʰ-lo- (kłujący) z pierwiastkiem *edʰ- (ostry)
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji