Fraxinus excelsior (jesion wyniosły)

Fraxinus excelsior — drzewostan jesionowy

cechy charakterystyczne

cechy diagnostyczne w kluczu:

⇑ kl 1936 "pąki czarne" w "Fraxinus (jesion)"

Drzewo do 30 (40) m wysokości. Typowa korona wysoko osadzona, podługowato jajowata, dość luźna, z grubymi konarami.

Kora długo gładka, popielatoszara, potem płytko, wzdłużnie, bruzdowana.

Pędy jednoroczne zielonkawoszare; nagie. Pąki czarne lub ciemnobrązowe.

Liście nieparzystopierzastozłożone, z 3-7 parami listków; duże, do 30 (40) cm długości. Listki prawie siedzące; podługowate do podługowatojajowatych; dość drobno ząbkowate, żyłek bocznych mniej niż ząbków, w środkowej części na 1 cm przypada 5-7 ząbków, ich szczyty proste lub słabo zagięte; nerwacja wypukła.

Kwiatostany tworzą się z bocznych pąków. Kwiaty bez korony.

Owocostan wiechowaty; po kilka owoców na końcowych gałązkach. Skrzydlaki 2-5.5 cm długości; ± lśniąco brązowe. Część nasienna skrzydlaka wyraźnie spłaszczona, stanowi mniej niż połowę długości skrzydlaka. Owoce często utrzymują się na drzewie do wiosny kolejnego roku.

Kwitnienie przed rozwojem liści, w kwietniu-maju. Liście rozwijają się bardzo późno. Opadają także późno, często gdy jeszcze są zielone.

występowanie

rodzimy takson flory Polski ^[491]

wystepowanie - Fraxinus excelsior (jesion wyniosły)

ekologiczne liczby wskaźnikowe Fraxinus excelsior (jesion wyniosły)

Pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich. Rośnie w lasach łęgowych i na terenach wilgotnych lub podmokłych ale bez stagnującej wody, w grądach i wilgotnych buczynach. Na glebach żyznych i zasobnych w wapń.

Uprawiany w lasach i sadzony w zieleni miejskiej; także w odmianach ozdobnych: o liściach niezłożonych lub częściowo trzylistkowych, o zwisłych gałązkach, odmiana niska o kulistej koronie.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:

Gatunek wyróżniający (D.) dla:

Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.

wybrane okazy · selected collections ⇈

js.050310-1
leg. Jacek Soboń
/okolice Wlenia, Pogórze Kaczawskie/

03 03 23 - 2
leg. Marek Snowarski
/Wrocław, dolina Bystrzycy, Ratyń-Gałów/

js.060301-2
leg. Jacek Soboń
/Bolesławiec/
/forma jednolistkowa/

js.080408-2
leg. Jacek Soboń
/ogród botaniczny/

bl.020213-5
leg. Barbara Łotocka

bl.020810-1
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Dawidy/

bl.030416-6
leg. Barbara Łotocka

bl.030428-1
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Lasek Bielański/

bl.140412-3
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Pole Mokotowskie/

bl.140415-1
leg. Barbara Łotocka
/OB UW/
/odmiana Pendula/

bl.030415-1
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa, Ursynów/

#4 #4 3D

11 10 14 - 12
leg. Marek Snowarski
/dolina Bystrzycy, Ratyń-Galów k. Wrocławia/

właściwości i zastosowanie

wymagania uprawowe Fraxinus excelsior (jesion wyniosły)

⇈ 🌱

W medycynie ma zastosowanie Fraxini folium (liść jesionu) — wysuszone liście.

🌳 drzewa liściaste

roślina lecznicza

wymagania i uprawa

⇈ 🌸

❄️ zimowanie: strefa mrozoodporności 5a

Wymagania (optimum rozwoju/konkurencyjności na naturalnych stanowiskach wg ekologicznych liczb wskaźnikowych): światło — półcień • woda — gleba przeciętnie wilgotna lub gleba wilgotna • próchnica — gleba mineralno-próchnicza, zasobna w humus • ciepło — miejsce umiarkowanie chłodne lub miejsce przeciętnie ciepłe • zwięzłość — gleba średnio zwięzła lub gleba ciężka, gliniasta • żyzność — podłoże żyzne

⇈ 🌱 🌸

odmiany uprawne (#17) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

▫	bez odmiany
▫	‘Aarsee’ — listki b. wąskie, silnie zredukowane
○	‘Abiona’ — karłowa, kulista, do 80 cm wysokości
▫	‘Allgold’ — młode pędy (zwłaszcza zimą) złotożółte
▫	‘Altena’
▫	‘Argenteovariegata’ — młode liście gęsto biało nakrapiane
▫	‘Aurea Pendula’ — korona parasolowata; pędy (zwłaszcza zimą) złocistożółte
▫	‘Coarctata’ — szerokokolumnowa, wyprostowana; liście nieregularnie powyginane
○	‘Crispa’ — b. wolno rosnąca; liście ciemne, pomarszczone
	‘Diversifolia’
▫	‘Foliis Aureis’ — liście złocistożółte
▫	‘Globosa’
▫	‘Heterophylla Pendula’ (Monophylla Pendula) — forma płacząca; liście jednolistkowe; klon żeński
▫	Monophylla Pendula (‘Heterophylla Pendula’) — forma płacząca; liście jednolistkowe; klon żeński
	‘Nana’
▫	‘Pendula’ — pokrój silnie płączący
▫	‘Punctata’ — liście delikatnie biało nakrapiane
▫	‘Zygmunt Krasiński’ — liście silnie wydłużone, 1-3-listkowe; znaleziona w parku w Opinogórze (siedziba ojca Zygmunta Krasińskiego i tamże pochowanego poety)

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

nomenklatura, etymologia ℹ️ ⇈

poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie

Fraxinus excelsior L. [🔉 fra·ksi·nus eks·cel·si·or] • (pl) jesion wyniosły • jasan ztepilý /cz/ · Gewöhnliche Esche (f) /de/ · common/european ash /en/ · fréne commun (m) /fr/ · ясень обыкновенный, высо́кий /ru/

Polska epitet gatunku jest skromnym, może zbyt nieśmiałym, powtórzeniem naukowego. Jesion w sprzyjających warunkach wyrasta w najpotężniejsze, najwyższe z krajowych gatunków drzewo.

frăxinus, -i (lat., f) — słowo obecne już w starożytnej łacinie, oznaczało jesion wyniosły (Fraxinus excelsior); niewiadomego pochodzenia, tworzone są etymologiczne ekwilibrystyki wyprowadzające je od praindoeuropejskiego rdzenia wspólnego z brzozą

excĕlsus, -a, -um (lat., adj.) — wysoki, okazały, wybitny; rdzeń *cello oznacza podnoszenie; stąd też "Gloria in excelsis Deo" — chwała na wysokości

excĕlsior, -ius (lat., grad.comp.) — wyższy, okazalszy; stopień wyższy przymiotnika excelsus, -ior

-ior, -ius (lat.) — końcówki te dołączone do tematu przymiotnika tworzą jego stopień wyższy (gradus comparativus); -ior dla rodzaju męskiego i żeńskiego, -ius dla nijakiego; np. excelsius, -a, -um — excelsior, -ior, -ius (wyższy)

jesion (pl.) — stare słowo oznaczające jesion wyniosły (Fraxinus excelsior); podobne w wielu językach słowiańskich i bałtyckich, jasen, aseń itp.; wyprowadzane od praindoeuropejskiego *os z przyrostkiem słowiańskim *-en-; z tegoż rdzenia łacińskie ornus które w botanice funkcjonuje jako epitet jesionu mannowego (Fraxinus ornus)

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈