Gatunek o dużej zmienności. Czasem wyróżnia się dwa podgatunki:
ssp. helleborine o kwiatach z różowym lub fioletowym nalotem; guzki na mezofilu duże, wyraźne,
ssp. viridis o kwiatach żółtozielonych, bez różowego lub fioletowego nalotu; guzki na mezofilu bardzo małe lub brak.
Najdłuższy liść 8 – 18.5 cm długości, stanowi 1/6 – 1/3 długości pędu.
Łodyga pod kwiatostanem stosunkowo cienka (stosunek długości pędu do średnicy = 185 – 385).
Liści (4) 5 – 10 (12), drugi od nasady eliptyczny lub szeroko jajowaty do jajowato-lancetowatego, 2 – 5× dłuższy od międzywęźla.
Gatunek podlega ochronie częściowej (poz. 2.245 wg aktualnego rozporządzenia). Do ustawowej ochrony został włączony w 1946 roku. Do 2014r. znajdował się pod ochroną ścisłą.
Gatunek o szerokiej skali ekologicznej. Od żyznych lasów bukowych do ubogich i kwaśnych lasów sosnowych i wydm. Także na siedliskach antropogennych jak rowy melioracyjne, hałdy rumoszu skalnego.
Epipactis ×schmalhausenii
Epipactis atrorubens · kruszczyk rdzawoczerwony