Allium porrum (czosnek por)

cechy diagnostyczne w kluczu:

⇑ kl 1041 "cebule nie wyróżniają się, przybyszowych zwykle brak" w "Allium (czosnek)"

właściwości i zastosowanie

wymagania uprawowe Allium porrum (czosnek por)

takson uprawiany ^[491]

⇈ 🌱

Por jest używany głównie jako warzywo przyprawowe.

space

Zawiera sporo fosforu i wapnia. Witamin niewiele.

uprawa

Masa tysiąca nasion wynosi 2.5-2.9 g, w jednym gramie znajduje się 350-400 nasion.

Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez 2-4 lata.

Por najczęściej jest uprawiany z rozsady. Ale może być też uprawiany z siewu do gruntu na miejsce stałe. Amatorsko bywa rozmnażany przez cebulki boczne tworzone w specyficznych warunkach.

space

Uprawa z rozsady wygląda podobnie jak w przypadku cebuli. Produkcja rozsady trwa 8-10(16) tygodni i wysadza się ją w okresie od kwietnia do lipca. Lepsze wyniki uzyskuje się sadząc starszą rozsadę niż młodą. Może być nawet grubości ołówka.

space

Przed sadzeniem rozsady należy ją zahartować. Korzenie i liście nie powinny być skracane, bo obniża to plon.

Rozstawa rzędów wynosi 30-45 cm. Gęstość w rzędzie zależy od przeznaczenia uprawy. Przy wczesnym zbiorze pęczkowym odległość roślin wynosi 7-10 cm, przy późniejszym 12-15 cm, dla porów zimujących stosuje się odległość 15-20 cm.

space

Przy uprawie z siewu na miejsce stałe nasiona wysiewa się od końca marca do końca kwietnia, w rozstawie rzędów 30-45 cm. Uzyskane w ten sposób cebule pora są krótsze a plon niższy niż w przypadku uprawy z rozsady.

space

Uprawa z cebulek jest ciekawostką dla amatorów. Dla uzyskania cebulek bocznych, w drugim roku uprawy usuwa się pęd kwiatostanowy. Cebulki używa się do rozmnażania wegetatywnego podobnie jak w przypadku prawdopodobnego dzikiego przodka pora - cebuli perłowej (Allium ampeloprasum).

zmianowanie

Por, ze względu na wspólne choroby, nie powinien być uprawiany po innych warzywach cebulowych.

space

Por może być uprawiany współrzędnie z marchwią i pietruszką na wczesny zbiór pęczkowy, rzodkiewką lub sałatą. Najlepiej gdy te warzywa są uprawiane w międzyrzędziach pora.

wymagania

Wymagania cieplne są niskie. Najlepiej rośnie w temperaturze kilkunastu °C. W temperaturach powyżej 20°C nie przyrasta. Wyrośnięte rośliny są odporne na spadki temperatury poniżej zera. Niektóre odmiany mogą zimować w gruncie, pod okrywą śnieżną, znosząc temperaturę do -15°C. Przy długotrwałych chłodach i długim dniu mogą wytwarzać pędy kwiatostanowe w pierwszym roku wegetacji.

space

Optymalne są gleby średnio zwięzłe, o dobrej strukturze. Odczyn zbliżony do obojętnego. Wymagania nawozowe są wysokie.

space

zbiór i przechowywanie

Zbiór przeprowadza się w różnych terminach zależnie od zamierzonego sposobu użytkowania. Możliwości to:
· zbiór młodych roślin na bezpośrednie spożycie latem i jesienią,
· zbiór na użytek zimowy przeprowadza się przed zamarznięciem gleby, w listopadzie, można je przechowywać w temperaturze zbliżonej do zera przesypane wilgotnym piaskiem lub zadołowane
· zbiór pozimowy wczesny przeprowadza się w marcu/kwietniu, w tym czasie rośliny jeszcze nie regenerują się i nie przyrastają po zimowaniu,
· zbiór pozimowy późny można przeprowadzać na początku maja, najdalej do połowy maja (nim zaczną tworzyć pęd kwiatostanowy), w tym czasie rośliny są zregenerowane po zimie i mogą znacznie urosnąć.

Pory podkopuje się, usuwa zewnętrzne uszkodzone i zażółcone liście, skraca korzenie i liście.

odmiany

Są dwie zasadnicze grupy odmian: przeznaczone do uprawy letniej i do uprawy jako poplon zimujący.

space

Odmiany zimowe mają dłuższy okres wegetacji (150-170 dni) i mogą zimować pod okrywą śnieżną.

⇈ 🌱 🌸

odmiany uprawne (#14) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

	bez odmiany
○	‘Albos’ — średnio wczesna, na zbiór letni lub jesienny (wysiew do gruntu od połowy kwietnia do maja), mrozoodporność umiarkowana; długi odcinek wybielony (ok. 35cm)
▫	‘Baca’ — późna, do zbioru jesiennego i późnojesiennego, bardzo plenna, duży udział plonu handlowego; pokrój półwzniesiony, ulistnienie słabo zwarte, liście średniej długości, szerokie, zielone, silnie owoszczone, łodyga rzekoma długa (ponad 20cm), średnio gruba, bez zgrubienia cebulowego; większa oporność na rdzę pora
○	‘Bartek’ — późna, ok. 244 dni od siewu do zbioru, plenna, dobrze zimująca w polu i odrastająca wiosną, z dużymi przyrostami umożliwiającymi zbiór do późnej wiosny; liście długie, szarozielone, łodyga rzekoma 9-10 cm, średnica 2.5-3.5cm
▫	‘Bluventia’
◑	Bulgaarse Reuzen (‘Starozagorski Kamush’) — wczesna, bardzo plenna, szybko rosnąca, na zbiór wczesnoletni i jesienny, na użytek świeży i do suszenia lub mrożenia; na zbiór jesienny możliwy wysiew do gruntu 20-40 × 10-15 cm; wrażliwa na przymrozki; liście jasnozielone
▫	‘Carentan’ — późna, ok. 250 dni od siewu do zbioru, plena, dobrze zimująca w polu, wiosną dobrze odrastająca umożliwia zbiory do późnej wiosny; liście długie, zielone, łodyga rzekoma walcowata, średniej długości i grubości, można uprawiać w bruzdach i stopniowo obsypywać dla uzyskania dłuższej łodygi rzekomej
○	‘Golem’ — wczesna, okres wegetacji 155-165 dni, na zbiór letni i jesienny, dla przetwórstwa i do bezpośredniego spożycia; łodyga rzekoma dobrze wybielona, 40-45 cm długości
▫	‘Janosik’ — odmiana późnojesienna i zimowa, plenna, może zimować w polu, na świeży rynek i dla przetwórstwa; pokrój półwzniesiony, liście zwarte, średniej długości, szerokie, ciemnozielone, silnie owoszczone; duża tolerancja wobec rdzy pora; łodyga rzekoma 14 cm długości i 2.5-3 cm średnicy
▫	‘Jolant’
○	‘Juhas’ — średnio późna, do zbioru jesiennego i późnojesiennego; pokrój półwzniesiony, ulistnienie średnio zwarte, liście szerokie, zielone, średnio owoszczone; łodyga rzekoma 14-16 cm długości, stosunkowo gruba (2.5-4cm), z dużym udziałem roślin o średnicy ponad 4 cm, zgrubienie cebulowe słabo zaznaczone
	‘October’ — średnio późna, bardzo plenna, na zbiór jeseinny; liście ciemnozielone, część wybielona długa (30-35cm); wytrzymuje do -10°C
▫	‘Parizade’ — wczesny
◑	‘Starozagorski Kamush’ (Bulgaarse Reuzen) — wczesna, bardzo plenna, szybko rosnąca, na zbiór wczesnoletni i jesienny, na użytek świeży i do suszenia lub mrożenia; na zbiór jesienny możliwy wysiew do gruntu 20-40 × 10-15 cm; wrażliwa na przymrozki; liście jasnozielone
○	‘Tango’ — późna, bardzo plenna, na zbiór jesienny, polecana na zbiór pęczkowy, znosi do -10°C

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany