Petasites (lepiężnik)

Petasites japonicus (Siebold et Zucc.) Maxim.

takson uprawiany, nie ujęty w czekliście^[491]

Okazała uprawiana bylina ozdobna; lokalnie może dziczeć.

space

Liście odziomkowe, wegetatywne, szeroko nerkowate, na szczycie często ucięte; do 1 m szerokości i z ogonkiem liściowym do 2 m długości.

oznaczanie

lepiężnik różowy (Petasites hybridus) osobnik androdynamiczny

lepiężnik wyłysiały (Petasites kablikianus) osobnik androdynamiczny

Wskazówki autorstwa Aldony Uziębło:

space

* brzeżne - słupkowe, rurkowate, nieregularnie ząbkowane, płodne,

space

Stosunek obu rodzajów kwiatów determinuje typ osobnika. I tak, na okazach gynodynamicznych panują w koszyczkach kwiaty słupkowe, na okazach androdynamicznych zaś kwiaty obupłciowe (pręcikowe). Oba typy osobników różnią się zarówno pod względem dynamiki rozwoju, jak i morfologii pędu generatywnego (porównaj fot. wyżej)

space

Przy rozróżnianiu gatunków Petasites współwystępujących na południu Polski:

* w przypadku pędów gynodynamicznych warto zwrócić uwagę na typ kwiatostanu: grono (P. hybridus i P. kablikianus) lub wiecha (P. albus); kształt i liczbę koszyczków: smukłe, średnio 25-40 (P. albus) lub drobne, kuliste, bardzo liczne 50-80, różowo nabiegłe (P. hybridus) lub duże, beczułkowate w liczbie około 30 (im wyżej n.p.m. tym mniej liczne) – (P. kablikianus),

space

możliwości pomyłki w stanie wegetatywnym

Adenostyles alliariae (miłosna górska) · liść; przekrój przez dolny odcinek ogonka liściowego liścia odziomkowego

Petasites kablikianus (lepiężnik wyłysiały) — Petasites kablikianus · przekrój ogonka liściowego

W okresie letnim podobne liście ma podbiał pospolity (Tussilago farfara). Na przekroju w górnej części ogonka liściowego wiązki u gatunków rodzaju lepiężnik (Petasites) są rozmieszczone na całym przekroju a u podbiałów (Tussilago farfara) są ułożone w formie podkowy, bliżej ku obwodowi.

space

wybrane okazy · selected collections ⇈

skorowidz tabel	Petasites hybridus (lepiężnik różowy) Petasites officinalis Moench · rodzimy takson flory Polski^[491]	Petasites kablikianus (lepiężnik wyłysiały) Petasites kablikianus Tausch · rodzimy takson flory Polski^[491]	Petasites albus (lepiężnik biały) rodzimy takson flory Polski^[491]	Petasites spurius (lepiężnik kutnerowaty) rodzimy takson flory Polski^[491]
kwiaty barwa	pokazana po zalogowaniu Kwiaty różowe, różowofioletowe, rzadko białawe.	pokazana po zalogowaniu lepiężnik wyłysiały (Petasites kablikianus) osobnik androdynamiczny Kwiaty białe, w pączkach żółtawe, nigdy nie różowe.	pokazana po zalogowaniu Kwiaty białe, w pączkach żółtawe, nigdy nie różowe.	pęd kwiatowy Kwiaty żółtawe lub różowawobiałe.
okrywa	pokazana po zalogowaniu XL,3D Listki okrywy zupełnie bez włosków gruczołowatych; tępo szpiczaste; fioletowo nabiegłe lub przynajmniej z różowym końcem, bardzo rzadko zielone.	Listki okrywy szpiczaste, zielone, ogruczolone; z grubymi, maczugowatymi gruczołkami na krótkich stopkach.	pokazana po zalogowaniu Listki okrywy szpiczaste, zielone, ogruczolone; gruczołki wydłużone na długich stopkach.	Listki okrywy zaostrzone, jasno obrzeżone, u nasady wełnisto owłosione, bez włosków gruczołowatych.
znamiona kwiatów pozornie obupłciowych u osobników gynodynamicznych nieliczne w centrum koszyczka; u androdynamicznych niemal wszystkie są tego rodzaju	pokazana po zalogowaniu Znamiona kwiatów pozornie obupłciowych (w centrum koszyczka) maczugowate lub jajowate, podzielone co najwyżej w 1/5, na dwa trójboczne ramiona.	Znamiona kwiatów pozornie obupłciowych (w centrum koszyczka) wydłużone, rozcięte co najwyżej w 3/5 na dwa wydłużone, lancetowate ramiona.	pokazana po zalogowaniu 3D Znamiona kwiatów pozornie obupłciowych (w centrum koszyczka) wydłużone, rozcięte niemal do podstawy na dwa wąsko lancetowate ramiona.
ogonek liściowy	pokazana po zalogowaniu Głęboko żebrowany, na górnej stronie z wyraźną rynienką. Pusty (u innych gatunkach kanał powietrzny może tworzyć się w starych liściach pod koniec wegetacji).	pokazana po zalogowaniu ogonek liściowy Płytko rowkowany, na górnej stronie szeroko i płytko spłaszczony, z ±ostrymi krawędziami.	pokazana po zalogowaniu 3D ogonek liściowy od góry, w środkowym odcinku Gładki, na górnej stronie prawie obły lub słabo spłaszczony; pełny.
blaszka liści odziomkowych	pokazana po zalogowaniu XL Szeroko trójkątne lub okrągłosercowate, w nasadzie głęboko wcięte; brzegiem nierówno podwójnie ząbkowane.	pokazana po zalogowaniu liść Blaszka liściowa zwykle lejkowato zwinięta (klapy u nasady podniesione), ±skórzasta; górą błyszcząca i ciemnozielona; spodem szybko łysiejące; brzegiem drobno, tępo ząbkowana.	pokazana po zalogowaniu XL Blaszka liściowa płaska, miękka; górą matowa i jasnozielona; spodem dość silnie owłosiona; brzegiem z zaostrzonymi zębami.	pokazana po zalogowaniu Blaszka liściowa w zarysie trójkątna do pięciobocznej, z bardzo szeroką zatoką nasadową, brzeg blaszki nierównomiernie ząbkowany, spód blaszki trwale biało kutnerowaty, także na nerwach.
inne	pokazana po zalogowaniu XL Kłącze pod łodygą kwiatostanową zgrubiałe głowiasto.	pokazana po zalogowaniu pokrój Kłącze pod łodygą kwiatostanową nie jest głowiasto zgrubiałe; w węzłach zgrubiałe przez co silnie poprzecznie żeberkowane. Pappus mniej niż 2× dłuższy od dojrzałych niełupek. Tworzy kępy.	pokazana po zalogowaniu XL Kłącze pod łodygą kwiatostanową nie jest głowiasto zgrubiałe; cienkie, w węzłach nie zgrubiałe. Pappus 3× dłuższy od dojrzałych niełupek. Nie tworzy kęp.	pokazana po zalogowaniu Kłącze w węzłach zgrubiałe.
występowanie	Brzegi potoków, źródliska, wilgotne łąki i zarośla.	Gatunek górski; nad potokami i rzeczkami w Karpatach i Karkonoszach; głównie kamieńce potoków górskich.	Pospolity w Sudetach i Karpatach; rzadki na niżu, głównie na południowym i wschodnim Wybrzeżu Bałtyku. Wilgotne lasy, wąwozy, źródliska, brzegi potoków.	Piaszczyste brzegi dużych rzek i Bałtyku, rzadko nad jeziorami.