Calendula officinalis (nagietek lekarski)

właściwości i zastosowanie

wymagania uprawowe Calendula officinalis (nagietek lekarski)

takson uprawiany ^[491]

W medycynie stosuje się Calendulae flos (kwiat nagietka) — całe lub pocięte, szybko wysuszone w temperaturze do 40°C, w pełni rozwinięte, oddzielone od osadnika języczkowe kwiaty uprawianych, pełnokwiatowych odmian. Poza farmakopeą stosuje się też Calendulae anthodium (koszyczki kwiatowe). Surowiec zawiera liczne substancje, w tym większej ilości saponiny. Zwykle stosuje się wyciągi alkoholowe lub olejowe, bo substancje te nie są rozpuszczalne w wodzie. Ma działanie przeciwzapalne, przyśpiesza regenerację naskórka. Stosuje się w stanach zapalnych błony śluzowej. Surowiec dla przemysłu kosmetycznego.

⇈ 🌱

Gatunek z obszaru śródziemnomorskiego; uprawiana przynajmniej od średniowiecza, u nas to wysiewany wprost do gruntu kwiat jednoroczny. We florze Polski notowany jako przejściowy uciekinier z upraw.

Rośliny 50-70 cm wysokości (w odmianach także wyższe lub karłowate odmiany ok. 20-30 cm wysokości, te są zdatne na obwódki lub do pojemników). Efekt ozdobny daje długie kwitnienie, do końca sezonu wegetacji, a nawet do pierwszego dłuższego okresu mroźnego; przy łagodnym początku zimy mogą dokwitać do grudnia lub stycznia. Kwiaty typowe żółte, żółtopomarańczowe, w odmianach także kremowe lub ciemnopomarańczowe, oprócz typowych także półpełne i pełne o różnie układających się kwiatach języczkowych.

Kwitnie obficie od połowy czerwca do końca sezonu wegetacji; można używać jako kwiat cięty.

Do wysadzania na kwietnikach, do obwódek i uprawy w pojemnikach. Płatki mogą być dodawane do sałatek, zdobią potrawę swoją barwą.

wymagania i uprawa

ekologiczne liczby wskaźnikowe Calendula officinalis (nagietek lekarski)

Wymaga stanowiska nasłonecznionego. Dla długiego i obfitego kwitnienia gleba powinna być żyzna, wilgotna, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym.

Wysiew wprost do gruntu w końcu marca i w kwietniu; można też siać i później, do końca czerwca, dla uzyskania późniejszych terminów najintensywniejszego kwitnienia. Nasiona (owoce-niełupki) stosunkowo duże, łukowato zgięte, 130-170 szt./g. Obficie tworzy nasiona i potrafi z nich samodzielnie odnawiać się w kolejnych latach.

Kiełkuje po 1-2 tygodniach. Kwitnienie z wczesnego siewu rozpoczyna po 2-2.5 miesiącach (8-10 tygodni). Usuwanie przekwitłych koszyczków pomaga w utrzymaniu intensywnego kwitnienia do końca sezonu wegetacyjnego.

Docelowa rozstawa roślin 20-25 cm w rzędzie i 30-40 cm między rzędami, uzyskuje się ją przez przerwanie wzeszłych siewek.

Nagietki są niestety podatne na mączniaka prawdziwego, profilaktyce służy nieprzegęszczanie roślin i usuwanie egzemplarzy z oznakami choroby. Słabo kwitną w lata przekropne.

W "uprawach ekologicznych" nagietek ceniony jest na dobroczynny wpływ na strukturę gleby, negatywne działanie na nicienie glebowe; dlatego stosowany jest jako przedplon dla warzyw lub na mieszanych grządkach kwiatowo-warzywnych.

⇈ 🌱 🌸

odmiany uprawne (#16) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

◔	bez odmiany
◔	‘(mix wysoki)’
▫	‘(żółty niski)’
▫	‘(żółty pełnokwiatowy)’
▫	‘Apricot Beauty’ — różowołososiowy
▫	‘Flame Dancer’ — jasy morelowy
▫	‘Geisha Girl’ — pomarańczowy
▫	‘Indiański Książę’ — pomarańczowy
▫	‘Kremowa Piękność’ — jasnożółty
▫	‘Morelowa Piękność’ — kremowopomarańczowy
▫	‘Persimmon Beauty’ — pomarańczowy
▫	‘Pink Surprise’ — ciemniejszy morelowy
▫	‘Princes Golden’ — żółty
○	‘Radio’ — pomarańczowy, igiełkowy
▫	‘Santana’ — żółty
▫	‘Tokaj’ — ciemnypomarańczowy

symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany