występowanie
• zadomowiony
• archeofit
• Pochodzenie: Europa.
• Czas przybycia na teren Polski: nieznany
• Wnika do siedlisk/zbiorowisk: antropogenicznych · częściowo przeobrażonych.
wybrane okazy · selected collections ⇈
leg. Jarosław Makowski
właściwości i zastosowanie
Korzeń jest używany jako ostra przyprawa ("chrzan tarty").
W ziołolecznictwie (nie w farmakopei) stosuje się Cochleariae radix (korzeń chrzanu).
Chrzan jest ważnym warzywem przyprawowym z uwagi na charakterystyczny, ostry smak. Jego korzeń i liście używane są jako dodatek przy kwaszeniu ogórków, sam korzeń dodaje się do niektórych marynat.
Chrzan jest rozmnażany wyłącznie wegetatywnie. W uprawie znajduje się kilka typów, tradycyjnie uprawianych w określonych rejonach. W nielicznych przypadkach są to wyselekcjonowane klony opatrzone nazwą odmianową. Poza tym powszechnie uprawia się niewiadomego pochodzenia chrzan z dzikich stanowisk.
wymagania i uprawa
Wymagania (optimum rozwoju/konkurencyjności na naturalnych stanowiskach wg ekologicznych liczb wskaźnikowych): światło — umiarkowane słońce • woda — gleba przeciętnie wilgotna • próchnica — gleba mineralno-próchnicza, zasobna w humus • ciepło — miejsce umiarkowanie chłodne lub miejsce przeciętnie ciepłe • zwięzłość — gleba średnio zwięzła • żyzność — podłoże żyzne
Chrzan jest zupełnie mrozoodporny. Części nadziemne giną przy spadku temperatury poniżej -4°C.
Chrzan lepiej rozwija się w miejscach zacienionych.
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#2) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
| ▫ | bez odmiany |
| ‘Variegata’ |
uprawa
Chrzan jest wieloletnią byliną o grubym zimującym korzeniu, na jego powierzchni mogą tworzyć się pąki przybyszowe. Kwitnie, lecz bez specjalnych zabiegów nie zawiązuje nasion i jest rozmnażany wyłącznie wegetatywnie, z sadzonek korzeniowych.
Sadzonki korzeniowe przygotowuje się późną jesienią, przy okazji zbiorów korzeni chrzanu. Na sadzonki wykorzystuje się korzenie boczne. Ponieważ korzenie główne w sezonie przyrastają prawie wyłącznie na grubość to sadzonki powinny być jak najdłuższe, przynajmniej 30 cm długości i powyżej 7 mm średnicy. Zwykle z każdej rośliny można pozyskać 2-3 zdatne do uprawy sadzonki.
Sadzi się wczesną wiosną, gdy tylko można prowadzić prace polowe. Przed sadzeniem umieszcza się korzenie w wilgotnym piasku na okres 2 tygodni w temperaturze ok. 10°C, aby pobudzić do zrostu pączki. Po tym czasie ociera się korzeń z pączków (za pomocą mocnej tkaniny) za wyjątkiem kilku cm na obu końcach. Zmniejsza to liczbę niepożądanych korzeni bocznych.
W pierwszym okresie należy starannie odchwaszczać bo chrzan jest wtedy bardzo wrażliwy na zachwaszczenie, potem sam głuszy chwasty.
zmianowanie
Mimo że chrzan jest rośliną wieloletnią to plantacje produkcyjne prowadzi się jako jednoroczne lub wyjątkowo dwuletnie.
zbiór i przechowywanie
Chrzan zbiera się późną jesienią, w końcu października i listopadzie, gdy liście są częściowo zaschnięte albo przynajmniej zżółkłe. Korzenie podkopuje się głęboko i stara się najstaranniej wybrać wszystkie (pozostałości korzeni bocznych są przyczyną kłopotliwego zachwaszczenia w kolejnych latach). Korzenie boczne odcina się a liście ukręca.
Grubsze korzenie chrzanu można przechowywać do wiosny w temperaturze około zera stopni, najlepiej przesypane wilgotnym piaskiem.