Viola tricolor L. s.str. [🔉 wi·o·la *]

Roślina zielna, jednoroczna. Korzeń ±prosty, nierozgałęziający się, cienki, do 1.5mm grubości. Pędy słabo rozgałęziające się, (8)15-27(40)cm wysokości; ±obła, z niewyraźnymi listewkami poniżej ogonka liściowego.

Liście środkowe jajowatolancetowate, lancetowate lub podługowate, brzegiem drobno karbowano-piłkowane.

Przylistki ± 2/3 długości liścia, bardziej dłoniastodzielne niż pierzastodzielne, z końcowym odcinkiem zwykle podługowatym lub odwrotnielancetowatym do równowąsko-odwrotnielancetowatego, brzegiem drobno, odlegle karbowano-piłkowany, rzadziej całobrzegi.

Działki kielicha wydłużone trójkątne, lancetowate, ostro zakończone, licząc z przydatkami do 16mm długości i do 2.5mm szerokości, nieco krótsze od płatków korony. Płatki korony przeważnie niebieskofioletowe i jasno lub ciemnożółte, często wszystkie w większej części niebieskofioletowe, bardzo rzadko prawie całe żółte. Często płatki boczne z trzema a dolny z pięcioma ciemnymi kreskami. Dolny płatek przy gardzieli ostrogi z dwoma liniami włosków, te mniej więcej równoległe i przy końcu prawie połączone tworzą oczko. Korona (13)15-22(25)mm, płasko rozpostarta. Ostroga ±prosta, ok. 3-4mm długości, niewiele (1-1.5×) dłuższa niż przydatki działek (te mają 2.5-3mm długości).

Na przedniej stronie szyjki słupka, tuż poniżej znamienia, ciemniejsza plamka — gruczołowaty wyrostek.

Pospolicie na terenie całego kraju na niżu i w niższych położeniach górskich. Przede wszystkim wyrasta na stanowiskach mniej lub bardziej synantropijnych, nieleśnych, pobocza dróg, nasypy kolejowe, wycinki, brzegi pól, ogrody, sady, parki, tereny trawiaste, unika gleb silnie zasadowych.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:

W medycynie stosuje się Violae herba cum flore (ziele fiołka trójbarwnego) — wysuszone, kwitnące nadziemne części fiołka polnego (Viola arvensis) i/lub fiołka trójbarwnego (Viola tricolor). Wchodzi w skład Species metabolicae I (zioła metaboliczne I) oraz różnych mieszanek ziołowych.