Lycopersicon esculentum Mill.

Wartość odżywcza pomidorów jest nikła. Istotna jest jedynie ilość witamin i soli mineralnych, a przede wszystkim walor smakowy.

Z uwagi na wysokie wymagania cieplne i długi okres wegetacji pomidory uprawia się niemal wyłącznie z rozsady. Produkcja rozsady trwa 50-60 dni.

Rozsadę sadzi się po minięciu ryzyka wiosennych przymrozków, gdy gleba jest dostatecznie ogrzana (powyżej 12°C) i ustala się ciepła pogoda, nie wcześniej jak w ostatniej dekadzie maja. Rozsada powinna być krępa, niewybiegnięta.

Rozstawa zależy od rosłości odmiany i sposobu uprawy, czy rośliny są cięte i palikowane. Maksymalna rozstawa między rzędami to 100-150 cm i 50-80 w rzędzie. Przy palikowaniu i mniej rosłych odmianach 70-100 × 60-30 cm. Odmianom karłowym wystarczy rozstawa 40-60 × 30-50 cm. Pod osłonami stosuję się większe zagęszczenie niż w gruncie.

Wszystkie pędy pomidora obficie tworzą pędy boczne. Wyrastają one z kątów wszystkich liści. U odmian tzw. samokończących pędy zaprzestają wzrostu po kilku węzłach i zwykle mogą się one obyć bez cięcia. U typowych odmian, o silnym wzroście, bez cięcia roślina pomidora przybiera formę silnie krzaczastą.

Sporym ułatwieniem jest nie stosowanie palikowania, połączone z brakiem cięcia. Jest to łatwe w przypadku odmian karłowatych o sztywnych łodygach, jednak może być stosowane i u odmian wiotkołodygowych. Problemem jest wtedy brudzenie się owoców od ziemi i ich gnicie, dlatego warto wtedy ściółkować agrowłókniną, słomą itp. Ściółkowanie jest wysoce korzystne w każdym systemie uprawy.

Tworzenie kwiatostanów i owoców jest uwarunkowane sposobem wzrostu właściwym dla danej grupy odmian.

U odmian karłowych pierwszy kwiatostan powstaje powyżej nad 4-6 liściem a kolejne co 1-2 liście lub nawet bezpośrednio po sobie. U odmian "samokończących", wzrost pędu na długość ustaje po wytworzeniu 2-3 kwiatostanów.

Pomidory można prowadzić bez cięcia lub na określoną ilość pędów (1-3), usuwając liczne pędy boczne.

Tnie się odmiany wysokie. Dzięki cięciu na ograniczoną liczbę pędów uzyskuje się wcześniejszy plon i większe owoce ale mniejszy plon z krzaka.

Przy cięciu na 2 pędy, jako drugi pozostawia się silny pęd wyrastający z kąta liścia tuż pod pierwszym kwiatostanem na pędzie głównym. Niżej położone pędy byłyby słabsze i później wchodziły by w owocowanie niż pęd najsilniejszy. Przy prowadzeniu na 3 pędy, jako trzeci pozostawia się najsilniejszy pęd poniżej pędu drugiego. Z drugiego i trzeciego pędu tak samo, jak najwcześniej usuwa się pędy boczne przez uszczykiwanie.

Zabiegiem przyśpieszającym dojrzewanie jest usuwanie liścia pod gronem, w momencie gdy zawiązki są wielkości orzecha laskowego a liść jaśnieje.

Pomidor nie wykazuje większych różnić w plonowaniu ze względu na roślinę poprzedzającą. Może być także uprawiany bezpośrednio po sobie.

Z uwagi na późne sadzenie rozsady pomidorów - w końcu maja, możliwe jest uprawianie wczesnych warzyw przedplonowych jak: szpinak ozimy, rzodkiewka, sałata, cebula z dymki na szczypior, kalarepa, bardzo wczesny kalafior i kapusta.

Wymagania cieplne pomidora są wysokie. Przyrosty następują w przedziale temperatur 12-32°C, z optimum w dzień w okolicach 25°C a w nocy 17°C. Istotna jest też temperatura gleby która powinna być wyższa od 15°C. Dłuższe utrzymywanie się temperatury poniżej 10°C prowadzi do zrzucania kwiatów i zawiązków. Dla kwitnienia i zawiązywania owoców optymalna jest temperatura 25-30°C.

Wymagania świetlne są bardzo wysokie. W warunkach silnego oświetlenia plon jest większy i jakość owoców wyższa.

Pomidor ma system korzeniowy silny, daleko rozrastający się na boki i przy tym głęboki. Tworzy korzenie przybyszowe z każdego miejsca łodygi mającej styk z ziemią. Stąd zagłębianie rozsady przy sadzeniu jest korzystne, bo wzmacnia system korzeniowy.

Wymagania wodne, po przyjęciu się rozsady, są stosunkowo nieduże. Lekki deficyt wody w początkowym okresie wzrostu sprzyja tworzeniu silnego i głębokiego systemu korzeniowego oraz przyśpiesza wejście w owocowanie. W okresie wiązania owoców i ich przyrostu zapotrzebowanie na wodę staje się wysokie i jej dostępność decyduje o wysokości i jakości plonu. Silne wahania dostępności wody powodują pękanie owoców.

Wymagania glebowe są niewysokie. Optymalna gleba powinna się łatwo nagrzewać, być żyzna i nie może być podmokła i o zbyt wysokim poziomie wód gruntowych. Najodpowiedniejszy jest odczyn lekko kwaśny, pH 5-6. Wymagania nawozowe są bardzo wysokie.

Pomidory są niestety trapione przez różne choroby. Wśród nich, w amatorskiej uprawie, największe spustoszenie czyni zaraza ziemniaczana. Jest ona na tyle rozpowszechniona i groźna, że czyni uprawę pomidorów bez ochrony chemicznej praktycznie niemożliwą. Przy zwalczaniu zarazy wykonuje się od wystąpienia pierwszych symptomów (co ma miejsce zwykle w końcu czerwca, początku lipca) regularne opryski co 7-10 dni dwoma preparatami przemiennie (zgodnie z programem ochrony na dany rok) aż do końca sezonu.

Zbiór należy prowadzić sukcesywnie, co kilka dni, gdy owoce są suche.

Najsmaczniejsze są owoce niedługo przez pełną dojrzałością lub w fazie pełnej dojrzałości. Dla przechowywania lepiej zbierać owoce zapalone bo są trwalsze.

Pod koniec sezonu w gruncie, gdy z uwagi na chłody nie ma szans na dojrzenie owoców na krzaku lub grozi nawet nieduży przymrozek, należy zebrać wszystkie owoce w pełni wyrośnięte, najlepiej całymi gronami, i przeprowadzić ich dojrzewanie w lepszych warunkach. Temperatura musi być powyżej 12°C, optymalna to około 25°C i w miarę duża wilgotność powietrza (80-85%). W okresie dojrzewania należy często przeglądać i usuwać wszystkie porażone przez choroby i uszkodzone.

Pomidory dopiero dojrzewające można przechować do kilku tygodni. Okres przechowywania w pełni dojrzałych owoców ograniczony jest do około tygodnia. Stąd dominującym sposobem jest konserwacja w różnego rodzaju przetworach np. jako przecier lub koncentrat pomidorowy.

Pokrój roślin jest silnie zróżnicowany pomiędzy odmianami. Z natury pomidor silnie rozgałęzia się w każdym węźle łodygi i ma zdolność do nieograniczonego wzrostu na długość. Ta grupa odmian to odmiany wysokie. Łodyga u typowych odmian wysokich jest dość wiotka, musi być prowadzony przy podporze. Część odmian, tzw. półwysokich ma bardziej skrócone międzywęźla i sztywniejszą łodygę.

Odmiany silnie różnią się cechami owoców, ich wielkością, kształtem, barwą, liczbą i rozwojem komór nasiennych, grubością skórki, zwartością miąższu, aromatem, liczbą owoców w kwiatostanie.

Roślina jednoroczna.

Gatunek wyróżniający (D.) dla: