Chenopodium polyspermum L. [🔉 che·no·po·di·um *]

Rośliny jednoroczne; nagie, bez włosków mączystych, z wiekiem zwykle zaczerwienione.

Ulistnienie skrętoległe, w dole łodygi czasem naprzeciwległe. Liście ogonkowe, żółtozielone, trawiastozielone do ciemnozielonych, często zaczerwienione. Blaszki liściowe zwykle 2-4× dłuższe niż szersze, podługowate, eliptyczne, jajowatolancetowate do jajowatych lub rombowatoeliptycznych, rzadziej łopatkowatych; 1-8 cm długości i 0.5-3 cm szerokości; nasada blaszki często jest asymetryczna i stopniowo lub szybko przechodzi w niedługi ogonek; całobrzegie, rzadko u nasady z 1(2) małymi ząbkami po każdej stronie; wierzchołek zaokrąglony, tępy lub rzadziej ostro zakończony.

Kwiaty obupłciowe. Listków okwiatu (4)5, zrośniętych tylko u nasady, nagich, jajowatych do podługowatoeliptycznych, w nasadzie zwężone, tępe lub szpiczaste, wypukłe, o nie zaznaczonej linni grzbietu, początkowo zielone, dojrzałe jasne lub buraczkowoczerwono przebarwione, błoniasto obrzeżone, odstające, tylko częściowo zakrywają dojrzały owoc, który łatwo wypada. Pręcików 1-3(5). Szyjki słupka bardzo krótkie, z dwoma drobnymi, czasem niewidocznymi, znamionami.

Nasiona w zarysie okrągłe, 0.7-0.9-1.1 mm średnicy, soczewkowato spłaszczone, 0.5-0.6-0.65 mm grubości [80]; łupina nasienna ciemnowiśniowobrunatna do prawie czarnej, błyszcząca, krawędź zaokrąglona, tępa; korzonek wyraźnie odstający, oddzielony szeroką bruzdą na obwodzie nasienia; powierzchnia z wyraźną skulpturą (zwłaszcza na spodniej stronie nasienia) w postaci promieniście biegnących, wąskich, nieregularnych, zatokowato pofalowanych ostrych listewek i zagłębień pomiędzy nimi.

Kwitnienie od (maja)czerwca do października.

Gatunek o dużej zmienności rozmiaru roślin, sposobu rozgałęziania się, kształtu liści i formy kwiatostanu.

Typowa var. polyspermum, var. obtusifolium Gaudin charakteryzuje się ciemnozieloną barwą, łodyga jest podnosząca się lub płożąca, większość liści jajowata, tępo zakończona, kwiatostan niebogaty z luźnymi wierzchotkami dwuramiennymi o widocznych ramionach.

Gatunek częsty na terenie całego kraju.

Występuje w prawie całej Europie i zachodniej części Azji, zawleczony po całym świecie i naturalizujący się w pasie klimatu umiarkowanego i w subtropikach.

Młode pędy oraz liście mogą być jedzone jako warzywo liściowe. [71.2][85.6]