różne typy użytkowe sałaty
uprawa z rozsady
We wczesnym terminie (wysiew na rozsadę w marcu, wysadzanie w kwietniu) uprawia się sałatę łodygową ("głąbiki krakowskie"). Pozyskuje się pędy kwiatostanowe przed kwitnieniem. Ich rdzeń jest wyborny po ukiszeniu.
Głębokość sadzenia powinna być taka sama jak w doniczce. Przy wczesnej uprawie okrycie włókniną znacznie przyśpiesza i zwiększa jakość plonu. Pierwsze zbiory można wtedy przeprowadzać w początkach maja.
uprawa z siewu, uprawa zimowa
Pierwszą przerywkę należy wykonać gdy siewki mają 3-4 liście, w odległości 20-30cm. Usuwane rośliny można użyć jako rozsady. Jeśli po pierwszej przerywce są zostawione gęściej, to kolejnych przerywek rośliny można już użytkować na sałatę. Docelowa rozstawa zależy od odmiany, w przypadku sałaty masłowej jest to 20-30 cm pomiędzy rzędami i 20-25 cm w rzędzie, dla sałaty kruchej 45-50 × 30-35 cm.
zmianowanie
W uprawie poplonowej może być uprawiana ogórku, pomidorze, buraku, cebuli lub porze.
wymagania
zbiór
Sałata łatwo więdnie, dlatego powinna być przeznaczona do bieżącego spożycia. Schłodzona do temperatury około zera stopni i foliowana sałata krucha może być przechowywana przez 3-4 tygodnie. Sałata krucha, tworząca zwarte główki, jest lepiej dostosowana do dłuższego przechowywania.
odmiany
· sałata krucha — liście tworzą dość dużą zwartą główkę, liście z racji budowy anatomicznej są sztywne i przy tym kruche, ±gładkie; może być uprawiana w okresie letnim
· sałata masłowa — liście tworzą mniej zwartą główkę, nie są kruche lecz wiotkie i miękkie, przy nerwie głównym zwykle głęboko pofalowane z zakładkami; w okresie długiego dnia łatwo wybija w pęd kwiatostanowy
· sałata liściowa — liście nie tworzą główki lecz rozetę, brzeg liścia może być rozmaicie wycinany, pofalowany lub kędzierzawy
· sałata rzymska — liście silnie wydłużone, mogą tworzyć główkę lub rozetę, może być uprawiana w okresie letnim
· sałata łodygowa (pędowa) tzw. "głąbiki krakowski" — tworzy wydłużony mięsisty pęd, którego wnętrze jest częścią jadalną.
Sałata krucha i masłowa jest też określana jednym terminem sałata głowiasta.
Liście różnią się kształtem, stopniem pomarszczenia, mogą być powcinane, kędzierzawe, różnią się barwą i konsystencją.
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#62) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
( · (rzymska bez odmiany) · A · Agora · Anielka · Apache · Atena · B · Bakata · Batavia (typ) · Beata · Biscia Rosa · Bona · C · Carmina · Cud Voorburgu · D · Dubacek · Dumka · E · Edyta Ożarowska · Ewelina · F · Flamenco · G · Goplana · Great Lakes · I · Ice Queen · Ismina · J · Jubilatka · Juleczka · Justyna · K · Karola · Kinga · Królowa Lata · Królowa Majowych · Kumak · Kwiryna · L · Larsen · Limona Hortag · Liwia · Lollo Bionda · Lollo Rossa · Ludwina · M · Marta Zielona · Maryna · Marysieńka · Maugli · May King · Meraviglia Delle Quattro Stagioni · Michalina · Milly - Elena · Mira · Modesta · N · Nawojka · Nochowska · O · Oleńka · Owacja · R · Redun · Regina dei ghiacci · Regina Zielona · Rozalka · S · Saba · Safir · Samba · Syrena · Szansa · T · Tarzan · Tiara · V · Vanguard 75 · Verde Degli Ortolani · Z · Zina▫ | ‘Batavia (typ)’ — o cechach pośrednich pomiędzy typem sałaty masłowej i kruchej, do uprawy wiosennej, letniej i jesiennej polowej lub w nie ogrzewanym tunelu foliowym; zalecana uprawa z rozsady; wymaga pełnego nasłonecznienia dla zawiązania główek; główka duża, ścisła; liście zielone |
▫ | ‘Bona’ — średnio wczesna, dojrzałość zbiorcza po ok. 55 dniach od wysadzenia rozsady; do uprawy wiosennej w gruncie lub tunelu; pokrój wzniosły, główka elipsoidalna wydłużona (jak u sałat rzymskich), ścisła, dobrze zamknięta, ok. 1000 g; liście jasnozielone silnie owoszczone, bez połysku, pęcherzykowate, konsystencja krucho-masłowa, brzeg prawie gładki |
▫ | ‘Cud Voorburgu’ — średnio późna, do uprawy polowej na zbiór późnowiosenny i letni; główka kulista do wydłużonej, duża, ścisła, wewnętrzne liście żółtawobiałozielone, delikatne, kruche |
▫ | ‘Dumka’ |
▫ | ‘Edyta Ożarowska’ — wczesna, do wczesnej uprawy polowej lub w ogrzewanych i nieogrzewanych tunelach foliowych, odporna na niektóre rasy mączniaka rzekomego; główki duże, ścisłe, 500g |
▫ | ‘Ewelina’ |
▫ | ‘Ismina’ — wczesna, plenna, o cechach pośrednich pomiędzy typem sałaty masłowej i kruchej, do uprawy wiosennej i jesiennej polowej lub w nie ogrzewanym tunelu foliowym; główka szerokoeliptyczna, otwarta, dobrze znosi transport i przechowywanie w chłodni; liście jasnozielone, silnie pęcherzykowate, dekoracyjne, chrupkie, smaczne; |
▫ | ‘Jubilatka’ |
○ | ‘Justyna’ |
◔ | ‘Królowa Majowych’ (May King) — wczesna, do uprawy wiosennej polowej lub w nieogrzewanych tunelach foliowych, zalecana uprawa z rozsady; główki duże, zamknięte, ok. 250 g, wymaga pełnego nasłonecznienia, w miejscach zacienionych nie tworzy główek; liście żółtozielone, pęcherzykowate; nasiona białe |
▫ | ‘Marta Zielona’ — bardzo wczesna, do wiosennej i jesiennej uprawy polowej i w tunelach nieogrzewanych, bardzo plenna, dobra struktura handlowa plonu; odporna na większość ras mączniaka rzekomego; główki duże, ścisłe, zamknięte, ok. 300 g; liście zielone, delikatne, niewiele pomarszczone, smaczne |
▫ | ‘Maryna’ — późna (70 dni wegetacji), umiarkowanie odporna na mączniaka rzekomego i szarą pleśń; główki półotwarte, zwięzłe, kuliste, duże, ok. 750 g; liście silnie pęcherzykowate, brzeg słabo pofalowany, nieco lśniący, czasem nieco antocjanowo przebarwiony |
▫ | ‘Marysieńka’ — wczesna, do uprawy wiosennej i jesiennej, polowej i w tunelach nieogrzewanych, odporna na silne nasłonecznienie i wysokie temperatury; odporna na większość ras mączniaka rzekomego; główki średni zwięzłe, zamknięte, okrągłe; liście delikatne, jasnozielone do zielonych, prawie gładkie do lekko pęcherzykowatych |
◔ | May King (‘Królowa Majowych’) — wczesna, do uprawy wiosennej polowej lub w nieogrzewanych tunelach foliowych, zalecana uprawa z rozsady; główki duże, zamknięte, ok. 250 g, wymaga pełnego nasłonecznienia, w miejscach zacienionych nie tworzy główek; liście żółtozielone, pęcherzykowate; nasiona białe |
▫ | ‘Meraviglia Delle Quattro Stagioni’ — czerwona, zimująca |
▫ | ‘Michalina’ — wczesna do średnio wczesnej, do letniej uprawy polowej, można też uprawiać na wczesny plon w gruncie lub nieogrzewanych tunelach, plenna, równomiernie dojrzewająca, dobra struktura handlowa plonu; tolerancyjna wobec CMV, tolerancyjna na suszę, niska skłonność do gromadzenia azotanów; główki kulisto-spłaszczone, duże (350-400g), żółtozielone |
▫ | ‘Milly - Elena’ — średnio wczesna, do uprawy pod osłonami (w szklarniach od stycznia) i polowej (wysiew do połowy maja), można też na zbiór jesienny, bardzo plenna, późno wybija w pęd nasienny; dojrzałość handlowa po ok. 47 dniach od wysadzenia pod osłonami i 45 dniach w gruncie, zalecana rozstawa 12-16szt./m2; główka duża, 370-520 g, okrągłą, poprzecznie eliptyczna, zamknięta, liście jasnozielono-żółtawe, nie gorzknieją; odporna na niektóre rasy mączniaka rzekomego i wirusa mozaiki |
▫ | ‘Mira’ — stosunkowo wczesna, plenna, dobra struktura handlowa plonu, do wczesnej uprawy polowej i w nieogrzewanych tunelach, odporna na choroby i niesprzyjającą pogodę, późno wybija w nasienniki; główki duże, 300-400 g, okrągłe, ścisłe; liście czerwone przy brzegu, poza tym zielone |
▫ | ‘Modesta’ — wczesna do średniowczesnej, plenna, dobra struktura handlowa plonu, do uprawy polowej przez cały sezon wegetacji i do wczesnowiosennej w tunelu nieogrzewanym, równomiernie osiąga wielkość handlową tolerancyjna wobec CMV, odporna na niekorzystną pogodę; główki duże, 350-500 g, okrągłe, ścisłe; liście jasnozielone, średnio pęcherzykowate, przy brzegu prawie gładkie |
▫ | ‘Nawojka’ — wczesna, do uprawy wiosennej gruntowej i w nieogrzewanych tunelach foliowych; główki otwarte, zwięzłe, szerokoelipsoidalne, 250-350 g; liście cienkie, delikatne, silnie pęcherzykowate |
▫ | ‘Nochowska’ — średnio wczesna, bardzo plenna, do uprawy polowej i w tunelach foliowych, wytrzymała na wysokie temperatury, późno wybija w pędy nasienne, na zbiór późnowiosenny i letni, ok. 47 dni od posadzenia do zbioru pod osłonami i 42 dni w gruncie, obsada 16-18 szt./m2; główki dość duże, 300-350 g, kuliste, twarde; liście duże żółtawozielone, delikatne, smaczne |
▫ | ‘Oleńka’ — średnio późna, nieco później wybija w pęd nasienny, średnio odporna na mączniaka rzekomego i szarą pleśń; główka rozetowa, twarda, ok. 500 g; zewnętrzne liście żywo zielone, bez przebarwień antocjanowych |
▫ | ‘Owacja’ — średni wczesna, dojrzałość handlowa po 50 dniach od posadzenia pod osłonami o po ok. 45 dniach w gruncie, bardzo plenna, do uprawy polowej przez cały sezon, można uprawiać na zbiór jesienny, bardzo późno wybija w pęd nasienny, zalecana rozstawa 12-16 szt./m2; główka duża, 400-550 g, dobrze wypełniona, jasnozielona, u podstawy zamknięta, długo ma wartość handlową, liście nie gorzknieją; odporna na razy 1-7,10-12 mączniaka rzekomego i wobec wirusów |
▫ | ‘Regina Zielona’ — średniowczesna, bardzo plenna, do polowej uprawy od wiosny do jesieni, w szczególności latem z uwagi na odporność na wybijanie w nasienniki, długo utrzymuje dojrzałość konsumpcyjną; odporna na większość odmian mączniaka rzekomego; główki duże, >350 g, ścisłe, zamknięte; liście zielone z połyskiem |
▫ | ‘Rozalka’ — średnio późna, szybko rosnąca, bardzo późno wybija w pęd nasienny, średnio odporna na szarą pleśni i mączniaka rzekomego; główki zamknięte, ok. 600 g; liście jasnozielone, bez przebarwień antocjanowych |
▫ | ‘Saba’ — średniowczesna, bardzo plenna, do gruntowej uprawy do wiosny do jesieni, także latem z uwagi na odporność na wybijanie w nasienniki, długo utrzymuje dojrzałość konsumpcyjną, odporna na większość ras mączniaka rzekomego; główki duże, >350 g, ścisłe, zamknięte; liście jasnozielone, delikatne |
▫ | ‘Safir’ — wczesna, głównie do uprawy w szklarni lub tunelach ogrzewanych na zbiór jesienny, zimowy i wczesnowiosenny, ewentualnie w nieogrzewanych tunelach |
◔ | ‘Syrena’ — wczesna (okres wegetacji 35-45 dni), głównie do uprawy wiosennej polowej lub pod osłonami, stosunkowo późno wybija w pęd nasienny; główki półotwarte, 400-480 g, liście żółtozielone, kruche |
▫ | ‘Szansa’ — do uprawy pod osłonami jesienią, zimą i wczesną wiosną, szybko wiąże główki przy krótkim dniu, wysiewy od połowy sierpnia do końca lutego, dojrzałość handlowa po ok. 40 dniach od wysadzenia, zalecana rozstawa ok. 20szt./m2; pokrój lekko wzniesiony, zmniejsza ryzyko zagniwania główek, główki okrągłe, 260-300 g, średnio zwięzłe, liście bardzo delikatne, jasnozielone; tolerancyjna na niektóre rasy mączniaka rzekomego, wobec temperatury i długości dnia |
○ | ‘Zina’ — zimująca w gruncie, średnio wczesna, na plon wczesnowiosenny zbliżony do plonu z tuneli, oraz do uprawy z siewu wczesnowiosennego, ok. 40 dni od posadzenia do zbioru, obsada ok. 20szt./m2, dość odporna na choroby; główki średnio duże, średnio zwięzłe, zamknięte, 210-230 g; liście średniej wielkości, jasnozielone ze słabym połyskiem, kruche, gładkie, ze słabo pofalowanymi brzegami |
▫ | ‘Agora’ — szklarniowa |
▫ | ‘Anielka’ — wczesna, do uprawy szklarniowej na zbiór od grudnia do kwietnia; rośnie przy niższym natężeniu światła zimą; odporna na niektóre rasy mączniaka rzekomego, bez skłonności do gromadzenia azotanów; główki owalne, zamknięte, średnio zwięzłe; liście jasnozielono-żółte z połyskiem, lekko pomarszczone |
○ | ‘Atena’ — bardzo wczesna, do wysadzenia rozsady do zbioru 30 dni, rośnie przy niższym natężeniu światła zimą, tolerancyjna na niskie temperatury; polecana do uprawy na zbiór od końca listopada do marca w szklarniach ogrzewanych i w tunelach od końca września do listopada; główki ścisłe, twarde, zamknięte; liście delikatne, zielone, smaczne |
▫ | ‘Bakata’ — średnio późna, plenna, do uprawy z rozsady, całorocznej, wczesnowiosennej w tunelach, w sezonie wegetacji polowej, także letniej, gdyż jest odporna na wybijanie w pęd kwiatostanowy; główki zbite, zamknięte, typu lodowego, ponad 1000 g wagi, długo utrzymują dojrzałość konsumpcyjną; liście soczystozielone, kruche, gładkie, lśniące, brzeg płytko powcinany |
▫ | ‘Beata’ — krucha |
▫ | ‘Carmina’ — główka duża, ścisła; liście zielone, na brzegu i na powierzchni miejscami czerwonobrązowe |
▫ | ‘Goplana’ — średnio późna, do uprawy polowej wiosną, wcześnie zawiązuje główki i długo nie wybija w pęd nasienny; główki duże, rozłożyste, >800g |
▫ | ‘Great Lakes’ — późna, odporna na wybijanie w pęd nasienny; główki duże, zbite, liście ciemnozielone, na końcach postrzępione |
▫ | Ice Queen (‘Regina dei ghiacci’) — krucha, o krótkim okresie wegetacji, znosi przymrozki do -5°C; główki średniej wielkości, liście intensywnie zielone, na brzegach postrzępione, smaczne |
▫ | ‘Juleczka’ — wczesna, dojrzałość użytkowa w tunelu pod 30-35 dniach od posadzenia rozsady, w uprawie polowej po 40-45 dniach, długo zachowuje dojrzałość konsumpcyjną; do uprawy całorocznej, wczesnowiosennej w nieogrzewanych tunelach foliowych, w sezonie wegetacji polowej; główki zwarte, zamknięte, typu lodowego, ponad 1000 g wagi; liście jasnozielone, prawie gładkie, brzeg płytko powcinany |
▫ | ‘Kinga’ — średnio wczesna, do uprawy całorocznej z rozsady, w tym wczesnowiosennej w tunelach foliowych; główki twarde, typu lodowego, nieco spłaszczone, duże, 750-1200 g; liście grube, intensywnie zielone, silnie pęcherzykowate, brzeg nieregularnie powcinany |
◔ | ‘Królowa Lata’ — wczesna, do wiosennej uprawy polowej (siew do gruntu na początku kwietnia) lub jesiennej (siew w połowie lipca); główki duże, ścisłe, jasneżółtozielone, szybko osiągają dojrzałość użytkową i późno wybijają w nasienniki; liście przy brzegu silnie pofalowane i drobno pęcherzykowate |
▫ | ‘Kumak’ — do uprawy w gruncie i pod osłonami; główki średnio zwarte, zamknięte, niska skłonność do wybijania w pędy nasienne; liście zielone do jasnozielonych, smaczne |
▫ | ‘Kwiryna’ — wczesna, do uprawy wiosennej w nieogrzewanym tunelu foliowym lub w gruncie, dojrzałość użytkowa po 45-50 dniach od wysadzenia rozsady; główki średnie, 600-650 g, lekko spłaszczone, typu lodowego; liście jasnozielone, nieco lśniące, słabo pęcherzykowate, prawie gładkie, umiarkowanie pofalowane na brzegu |
‘Larsen’ — średnio wczesna, do całosezonowej uprawy gruntowej, odporna na wybijanie w pęd nasienny i na niektóre rasy mączniaka rzekomego, okres od siewu do zbioru ok. 80 dni; główki duże, zamknięte, kruche | |
▫ | ‘Ludwina’ — średnio wczesna, do wiosennej i letniej uprawy polowej z rozsady; główki średnie, 600-900 g, ścisłe, typu lodowego; liście jasnozielone, silnie pofalowane przy brzegu, bardzo soczyste, bez goryczy; nie gromadzi azotanów |
‘Maugli’ — średnio wczesna (okres wegetacji 77-78 dni), bez tendencji do wybijania w pęd nasienny; główki duże, zbite, ciemnozielone | |
▫ | ‘Regina dei ghiacci’ (Ice Queen) — krucha, o krótkim okresie wegetacji, znosi przymrozki do -5°C; główki średniej wielkości, liście intensywnie zielone, na brzegach postrzępione, smaczne |
▫ | ‘Samba’ — krucha |
‘Tarzan’ — średnio wczesna, zalecana produkcja z rozsady; główki bardzo duże, 700-1200 g, lekko spłaszczone, twarde; liście intensywnie zielone, pęcherzykowate, brzeg pofalowany | |
▫ | ‘Vanguard 75’ — późna, główki ciemnozielone, typu lodowego |
▫ | ‘Apache’ — liście ciemnoczerwone, kędzierzawe, pofałdowane, w szerokiej rozecie |
▫ | ‘Biscia Rosa’ — odmiana uprawiana całorocznie dla pozyskania liści z młodych, 4-tygodniowych roślin; liście wąskie, wcinane, "dębowate", czerwonobrązowe |
▫ | ‘Dubacek’ — "sałata dębolistna", amatorska, do uprawy wiosennej i wczesnoletniej; liście wąskie, wydłużone, powcinane, zielone, w dużej rozecie, delikatne; zbierać można pojedyncze liście lub całe rozety |
▫ | ‘Flamenco’ — odmiana do produkcji wiosennej, letniej i jesiennej, odporna na niektóre rasy mączniaka rzekomego; liście duże, bujne, "dębowate", czerwoobrązowe, mogą być pozyskiwanie sukcesywnie |
▫ | ‘Limona Hortag’ — kędzierzawa |
◔ | ‘Lollo Bionda’ — liście kędzierzawe, głęboko powcinane, jasnozielone, dekoracyjne; tworzy luźne, półkuliste główki |
◔ | ‘Lollo Rossa’ — liście kędzierzawe, głęboko powcinane, zielone, ku brzegom czerwonobrązowe, dekoracyjne; tworzy luźne, półkuliste główki |
▫ | ‘Redun’ — "sałata dębolistna", amatorska, do uprawy wiosennej i wczesnoletniej; liście wąskie, wydłużone, powcinane, zielone do czerwonobrązowych, w dużej rozecie, delikatne; zbierać można pojedyncze liście lub całe rozety |
▫ | ‘(rzymska bez odmiany)’ — zielona |
▫ | ‘Liwia’ — średnio późna, do uprawy wiosennej, długo okres przydatności w przechowywaniu, dość odporna na choroby; zewnętrzne liście wzniesione, skórzaste; główka wydłużona elipsoidalna, masa bez liście zewnętrznych 750-1000 g, jasna, soczysta, słodka |
▫ | ‘Tiara’ |
▫ | ‘Verde Degli Ortolani’ |
▫ | ‘Karola’ — późna (okres wegetacji 70-90 dni), do uprawy na zbiór wiosenny lub jesienny; zalecana rozstawa 50 × 30, zbiór gdy osiągają wysokość ok. 30cm |