atlas-roslin.pl
subReg. Tracheophyta » Div. Euphyllophyta » Div. Spermatophyta » Div. Magnoliophyta » core angiosperms » Eudicotyledoneae » core eudicots » Pentapetalae » superasterids » subCl. Asteridae » euasterids » lamiids » Ord. Lamiales » Fam. Orobanchaceae » Tr. Rhinantheae » Euphrasia »

Euphrasia rostkoviana Hayne [🔉 e͡u·fra·si·a *]

świetlik łąkowy
Euphrasia officinalis L. ssp. rostkoviana (Hayne) F. Townsend [🔉 * of·fi·ci·na·lis]
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
07.08.2009, wzniesienie Tarasówka, Podtatrze; copyright © by Anna Nowak-Dańda
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
pokrój
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
szczyt kwiatostanu
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
szczyt kwiatostanu
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
dolna część pędu
Euphrasia rostkoviana
Sowerby, English botany. 3rd editon IV tab.991 — świetlik łąkowy (Euphrasia rostkoviana)

opis

cechy diagnostyczne w kluczu:Euphrasia (świetlik)kl 1538
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
ogruczolenie przysadek i kielichów
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
owłosienie liści łodygowych
Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
pręcik, szyjka słupka ze znamieniem
Roślina jednoroczna.

Pęd wzniesiony lub podnoszący się (3) 10-30 (50) cm wysokości, pojedynczy lub rozgałęziający się zwykle przeciwległymi pędami bocznymi, te skośnie odstające i następnie łukowato wznoszące się, czasem pędy boczne ponownie rozgałęziają się. Powierzchnia łodygi owłosiona włoskami odgiętymi ku podstawie trzonu i nieco splątanymi; często czerwonawa lub brudno czerwonawobrązowa (bura); góra łodygi często z włoskami gruczołowatymi.

Liście łodygowe jajowate, 5-15 (20) mm długości, o klinowate nasadzie; brzeg dolnych liści z 1-3 parami tępych ząbków, u liści środkowych i górnych 3-6 par ząbków tępych lub szpiczastych, ale bez ostki.

Przysadki przeważnie naprzeciwległe lub prawie takie, szerokojajowate do podługowatojajowatych 5-15 (20) mm długości, o zaokrąglonej, uciętej lub płytko sercowatej nasadzie, brzeg z 4-6 (9) parami szpiczastych ząbków, bez ostki lub z krótką, ząbki zwykle nie są dłuższe niż szersze. Brzeg liści i przysadek zwykle ciemniejszy, spód biało krótko szczeciniasto owłosiony, czasem z siedzącymi gruczołkami. Roślina jednoroczna.

space

Liście łodygowe jajowate, 5-15 (20) mm długości, o klinowate nasadzie; brzeg dolnych liści z 1-3 parami tępych ząbków, u liści środkowych i górnych 3-6 par ząbków tępych lub szpiczastych, ale bez ostki.

space

Przysadki i międzywęźla w obrębie kwiatostanu bardzo gęsto do bardzo rzadko (lub wcale — patrz uwagi poniżej) pokryte włoskami gruczołowatymi. Włoski te mają wielokomórkową (3-6), wygiętą, długą do 1 mm stopkę, znacznie bo 10-12× dłuższą od średnicy kończącego włosek gruczołka.Przysadki i międzywęźla w obrębie kwiatostanu bardzo gęsto do bardzo rzadko (lub wcale — patrz uwagi poniżej) pokryte włoskami gruczołowatymi. Włoski te mają wielokomórkową (3-6), wygiętą, długą do 1 mm stopkę, znacznie bo 10-12× dłuższą od średnicy kończącego włosek gruczołka.
Kwiatostan początkowo gęsty i krótki, potem wydłuża się. Kwiaty siedzące lub prawie takie.Kwiatostan początkowo gęsty i krótki, potem wydłuża się. Kwiaty siedzące lub prawie takie.
Kielich owłosiony, z włoskami gruczołowatymi tak jak przysadki, nie zwiększa się podczas owocowania.Kielich owłosiony, z włoskami gruczołowatymi tak jak przysadki, nie zwiększa się podczas owocowania.
Korona stosunkowo duża, przy rozkwitaniu (8) 9-11 mm długości, pod koniec kwitnienia rurka kwiatowa wydłuża się 7-10 mm, tak że przewyższa działki kielicha i pod koniec kwitnienia cała korona ma 11-14 (15) mm długości. Korona ogólnie jest biaława (rzadko jest cała niebieskawofioletowa), górna warga może być bladofioletowa, dolna warga jest znacznie dłuższa od górnej, biaława lub z fioletowawym odcieniem, z ciemnofioletowymi prążkami i żółtą plamą u ujścia gardzieli

Torebki w zarysie odwrotniejajowate do eliptycznych nieco wykrojone na szczycie, 4-6.5 mm długości, w dojrzałości równa lub nieco dłuższe od kielicha, o powierzchni odstająco owłosione prostymi szczeciniastymi włoskami.

Kwitnienie typowego podgatunku jest późnoletnio-jesienne, podgatunku ssp. montana wiosenno-wczesnoletnie..Korona stosunkowo duża, przy rozkwitaniu (8) 9-11 mm długości, pod koniec kwitnienia rurka kwiatowa wydłuża się 7-10 mm, tak że przewyższa działki kielicha i pod koniec kwitnienia cała korona ma 11-14 (15) mm długości. Korona ogólnie jest biaława (rzadko jest cała niebieskawofioletowa), górna warga może być bladofioletowa, dolna warga jest znacznie dłuższa od górnej, biaława lub z fioletowawym odcieniem, z ciemnofioletowymi prążkami i żółtą plamą u ujścia gardzieli

space

Kwitnienie typowego podgatunku jest późnoletnio-jesienne, podgatunku ssp. montana wiosenno-wczesnoletnie..

występowanie

Takson rodzimy lub trwale zadomowiony.[491]
wystepowanie
o mapie
ekologiczne liczby wskaźnikowe Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
Częsty od niżu po piętro subalpejskie.

Różnego rodzaju tereny trawiaste, od wilgotnych do suchych, na glebach torfowych i mineralnych piaszczystych i gliniastych, ekstensywnie użytkowane łąki, zwykle gleby ubogie lub umiarkowanie zasobne, słabo kwaśne.Częsty od niżu po piętro subalpejskie.

space

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:

space_elw

Gatunek wyróżniający (D.) dla:

space_elw

Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.

ssp. rostkoviana

Kwitnie od lipca do września(października).

Łodyga bogato rozgałęzia się już w dolnej połowie, z (1) 3-8 (12) parami pędów bocznych, międzywęźla nie dłuższe niż trzykrotna długość przynależnych im liści. Końcowy ząbek liści i przysadek trójkątny, tępo zaostrzony do zaostrzonego, dłuższy niż szerszy. Dolne liście łodygowe w czasie kwitnienia zwykle nie są już zachowane.

Najniższe kwiaty zwykle na 6-10 węźle.

ssp. montana

Kwitnie od (maja)czerwca do pierwszej połowy lipca.

Łodyga pojedyncza, rzadziej pośrodku lub w górnej połowie z nielicznymi pędami bocznymi.

Międzywęźla wydłużone, 2-6 (10)× dłuższe niż długość przynależnych im liści. Ząbki górnych liści i przysadek tępo zaostrzone, zwykle bez ostek; końcowy ząbek górnych liści łodygowych poprzecznie eliptyczny, zaokrąglony, szerszy niż dłuższy. Dolne liście łodygowe (często i liścienie) w czasie kwitnienia zwykle są jeszcze zachowane. Ogruczolenie zwykle mniej gęste niż u podgatunku typowego.

Najniższe kwiaty zwykle na (2) 3-4 (6) węźle.

Podgatunek częstszy w górach, bardzo rzadki na niżu.ssp. rostkoviana

space

Łodyga bogato rozgałęzia się już w dolnej połowie, z (1) 3-8 (12) parami pędów bocznych, międzywęźla nie dłuższe niż trzykrotna długość przynależnych im liści. Końcowy ząbek liści i przysadek trójkątny, tępo zaostrzony do zaostrzonego, dłuższy niż szerszy. Dolne liście łodygowe w czasie kwitnienia zwykle nie są już zachowane.

space

ssp. montana

space

Łodyga pojedyncza, rzadziej pośrodku lub w górnej połowie z nielicznymi pędami bocznymi.

Międzywęźla wydłużone, 2-6 (10)× dłuższe niż długość przynależnych im liści. Ząbki górnych liści i przysadek tępo zaostrzone, zwykle bez ostek; końcowy ząbek górnych liści łodygowych poprzecznie eliptyczny, zaokrąglony, szerszy niż dłuższy. Dolne liście łodygowe (często i liścienie) w czasie kwitnienia zwykle są jeszcze zachowane. Ogruczolenie zwykle mniej gęste niż u podgatunku typowego.

space

space

Świetlik nadobny (Euphrasia picta) i świetlik Kernera (Euphrasia kerneri) to gatunki zbliżone do świetlika łąkowego (Euphrasia rostkoviana) — tak samo jak on wielkokwiatowe i z rurką korony wydłużającą się podczas kwitnienia, wielkość rośliny jest dość duża. Od świetlika łąkowego (Euphrasia rostkoviana) różnią się głównie brakiem włosków gruczołowatych.

Świetlik nadobny (Euphrasia picta) występuje w wyższych piętrach górskich ale schodzi też w niższe położenia [31s279], jest związany z glebami wapiennymi, kwitnie od czerwca do sierpnia.Świetlik nadobny (Euphrasia picta) i świetlik Kernera (Euphrasia kerneri) to gatunki zbliżone do świetlika łąkowego (Euphrasia rostkoviana) — tak samo jak on wielkokwiatowe i z rurką korony wydłużającą się podczas kwitnienia, wielkość rośliny jest dość duża. Od świetlika łąkowego (Euphrasia rostkoviana) różnią się głównie brakiem włosków gruczołowatych.

space

wybrane okazy · selected collections

znalezisko 20090807.3.and - Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy); wzniesienie Tarasówka, Podtatrze
090807-3
leg. Anna Nowak-Dańda
/wzniesienie Tarasówka, Podtatrze/ #2
znalezisko 20100820.21.10 - Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy); okolice Nowego Waliszowa, Ziemia Kłodzka
100820-21
leg. Marek Snowarski
/okolice Nowego Waliszowa, Ziemia Kłodzka/ #19
znalezisko 00010000.15.ikonografia
15
leg. none #2

właściwości i zastosowanie

wymagania uprawa Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy)
🌱
W farmakopei nie ujęte, jest stosowane w lecznictwie ludowym Euphrasiae herba (ziele świetlika) — wysuszone, ulistnione pędy. Tradycyjnie stosowane w postaci przymoczek w stanach zapalnych spojówki oka; o lekkim działaniu przeciwzapalnym.

Analogiczne zastosowanie mają inne gatunki świetlików: świetlik gajowy (Euphrasia nemorosa) i świetlik wyprężony (Euphrasia stricta).W farmakopei nie ujęte, jest stosowane w lecznictwie ludowym Euphrasiae herba (ziele świetlika) — wysuszone, ulistnione pędy. Tradycyjnie stosowane w postaci przymoczek w stanach zapalnych spojówki oka; o lekkim działaniu przeciwzapalnym.

space