Pisum sativum L. ssp. sativum [🔉 * sa·tī·wum]

Jedna z najstarszych roślin uprawnych. Groch na suche ziarno jest uprawiany od czasów prehistorycznych. Na zielone ziarno jest uprawiany przynajmniej od XVI wieku.

Podgatunek ssp. sativum jest uprawiany od czasów prehistorycznych jako warzywo strączkowe i obecnie nie sposób zidentyfikować dzikiego przodka. Może przejściowo utrzymywać się w miejscu uprzedniej uprawy. Większość zdolność do dziczenia ma drugi podgatunek, znajdująca się w uprawie polowej peluszka (Pisum sativum ssp. arvense).

Najlepszy klimat dla grochu jest chłodny, z temperaturą poniżej 20°C, nasiona kiełkują już w temperaturze 2°C a rośliny rosną od temperatury 4.4°C. Młode rośliny przed kwitnieniem doskonale znoszą przymrozki do -4-7°C. Późnowiosenne przymrozki uszkadzają kwiaty i zawiązki strąków. Największy plon jest przy wczesnej, długiej stosunkowo chłodnej i wilgotnej wiośnie bo wtedy przed kwitnieniem rośliny tworzy dużą masę liści i mogą wyżywić większą masę strąków i ziaren.

Wymaga gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego lub lekko zasadowej (pH 6.5-7.8), na glebach kwaśnych nie udaje się i może zamierać. Optymalna jest gleba żyzna, zasobna w próchnicę, nie podmokła. Jak i inne rośliny motylkowe wiąże azot z powietrzna, nie ma potrzeby nawożenia azotem, i w sumie istotnie wzbogaca glebę w ten składnik mineralny, pozostawia też ją w dobrej strukturze.

Groch uprawia się z siewu do gruntu w terminie najwcześniejszym, gdy tylko możliwa jest uprawa roli — w końcu marca lub początek kwietnia, nie później jak w drugiej dekadzie kwietnia.

Optymalne zagęszczenie odmian karłowych i niskich to 120-150 roślin na m² co osiąga się siewem w rzędach w rozstawie 15-25cm a w rzędzie co 3-4cm (większą rozstawa dla odmian wysokich). Odmiany wysokie, amatorskie sieje się przy podporze, w dwóch rzędach co 30 cm i zostawia przejście 60-80 cm szerokości. Sieje się na głębokość 2-6 cm, głębiej duże nasiona i na glebach lekkich.

Z uwagi na znaczne nasilenie chorób nie należy grochu uprawiać po innych roślinach motylkowych, a po sobie nie częściej jak co (4)5-6 lat. Poza tym można uprawiać po każdych innych roślinach. Najodpowiedniejszym przedplonem są zboża, dobrym okopowe na oborniku.

Groch z racji niepełnego pokrycia i braku możliwości odchwaszczania w czasie wzrostu, zwiększa zachwaszczenie. Z drugiej strony groch bardzo źle znosi zachwaszczenie, stąd ważne jest staranne przygotowanie pola pod tę uprawę.

Optymalna dojrzałość konsumpcyjna odmian cukrowych to w pełni rozwinięte strąki z niewyrośniętymi zalążkami nasion (później mimo, że jest to teoretycznie groch bezłuskowy, to jednak strąki są wyraźnie twardsze i mniej smaczne.

Przez dłuższy czas można przechowywać w postaci zamrożonej lub ugotowane i następnie konserwowane.

Odmiany grochu można dzielić wg różnych kryteriów. Podstawowy podział to odmiany z twardą wyściółką pergaminową wnętrza strąka — groch łuskowy i bez niejadalnej wyściółki — groch cukrowy.

Groch łuskowy można podzielić na odmiany o pomarszczonych nasionach, są one słodsze i dłużej zachowujących dojrzałość konsumpcyjną ale mniej plenne i wrażliwsze, oraz odmiany o gładkich nasionach które mogą być kuliste lub ±spłaszczone, są plenniejsze ale zwykle szybciej przejrzewają i są mniej smaczne.

Odmiany różnią się też okresem wegetacji. Wczesne osiągają dojrzałość zbiorczą po 70 dniach, późniejsze po około 90 dniach. Wysokie odmiany amatorskie mogą mieć jeszcze dłuższy okres wegetacji.