Spinacia oleracea L. [🔉 spi·na·ci·a *]

Wartość energetyczna szpinaku wynosi ok. 16kcal/100 g. Zawartość białka 2.6g/100 g, tłuszczu 0.4g/100 g, węglowodanów 0.4g/100 g.

Swego czasu szpinak był lansowany jako źródło żelaza, istotnie zawiera go bardzo dużo. Oprócz tego są i inne sole mineralne i witaminy, zwłaszcza witamin C, A i beta-karotenu. Niekorzystnym żywieniowo składnikiem jest kwas szczawiowy. W szpinaku jesiennym i ozimym jest go mniej niż z uprawy wiosennej.Wartość energetyczna szpinaku wynosi ok. 16kcal/100 g. Zawartość białka 2.6g/100 g, tłuszczu 0.4g/100 g, węglowodanów 0.4g/100 g.

Kłopotliwym elementem wykorzystania szpinaku jest konieczność oczyszczenia. Obrywa się zewnętrzne, uszkodzone, przywiędłe lub zażółcone liście. Dokładnie myje z resztek ziemi i piasku. Robi się to przez zanurzenie w dużej ilości wody i opłukiwanie liści pod strumieniem wody bieżącej.

Szpinak nie nadaje się do przechowywania. Powinien być możliwie szybko przerobiony. Popularną formą konserwacji jest mrożenie. Umyty szpinak blanszuje się, studzi, sieka drobno, nakłada do torebek foliowych i zamraża.Kłopotliwym elementem wykorzystania szpinaku jest konieczność oczyszczenia. Obrywa się zewnętrzne, uszkodzone, przywiędłe lub zażółcone liście. Dokładnie myje z resztek ziemi i piasku. Robi się to przez zanurzenie w dużej ilości wody i opłukiwanie liści pod strumieniem wody bieżącej.

Szpinak uprawia się z siewu do gruntu na miejsce stałe.

Szpinak jest rośliną dnia długiego, w warunkach długiego dnia szybko wybija w pęd kwiatostanowy. Dlatego może być uprawiany jedynie wiosną lub jesienią. Może być uprawiany w trzech terminach:
• na szpinak ozimy — siew od końca sierpnia do połowy września (później w cieplejszych rejonach) - tak aby rośliny przed zimą miały 3-4 liście; zbiór w kwietniu do połowy maja
• wiosenny — siew najwcześniej gdy to możliwe (nasiona wschodzą gdy temperatury gleby osiągnie 2-3°C), nie później niż do połowy kwietnia; zbiór w od połowy maja do początku czerwca
• na zbiór jesienny — siew od końca lipca do połowy sierpnia; zbiór w październiku do początku listopada Szpinak uprawia się z siewu do gruntu na miejsce stałe.

Wyższy plon jest przy dość gęstej uprawie. Rozstawa rzędów powinna wynosić 20 - 30 cm, pomiędzy roślinami w rzędzie 8 - 10 cm. Sieje się na głębokość 1.5-4 cm.

Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest odchwaszczanie. Przy uprawie ozimej korzystnie wpływa przykrycie roślin np. łętami pomidorowymi czy ziemniaczanymi.Wyższy plon jest przy dość gęstej uprawie. Rozstawa rzędów powinna wynosić 20 - 30 cm, pomiędzy roślinami w rzędzie 8 - 10 cm. Sieje się na głębokość 1.5-4 cm.

Jednym z powodu atrakcyjność uprawy tego warzywa do uprawy jest krótkiego okres wegetacji i sposób uprawy jako wczesnego przedplonu wiosennego lub poplonu jesiennego. Daje to możliwość dwukrotnego wykorzystania pola w ciągu jednego sezonu.

Może być przedplonem przed warzywami sadzonymi w połowie maja lub później: pomidorami, ogórkami, selerem korzeniowym, porem, kapustą późną, kalafiorem, kapustą brukselką.

Może być uprawiany poplonowo po warzywach zbieranych z pola przed końcem lipca np. grochu, wcześnie zbieranych kapustnych, marchwi na pęczki, wczesnych porach itd.

Szpinak nie powinien być uprawiany po burakach z uwagi na wspólne choroby i szkodniki.Jednym z powodu atrakcyjność uprawy tego warzywa do uprawy jest krótkiego okres wegetacji i sposób uprawy jako wczesnego przedplonu wiosennego lub poplonu jesiennego. Daje to możliwość dwukrotnego wykorzystania pola w ciągu jednego sezonu.

Może być uprawiany poplonowo po warzywach zbieranych z pola przed końcem lipca np. grochu, wcześnie zbieranych kapustnych, marchwi na pęczki, wczesnych porach itd.

Wymagania cieplne szpinaku są niskie. Najlepiej rośnie w temperaturze 15-18°C, w zbyt wysokich temperaturach przestaje rosnąć. Jest wybitnie oporny na niskie temperatury do -6-7°C. Może być uprawiany jako roślina ozima, dobrze zimuje pod okrywą śnieżną.Wymagania cieplne szpinaku są niskie. Najlepiej rośnie w temperaturze 15-18°C, w zbyt wysokich temperaturach przestaje rosnąć. Jest wybitnie oporny na niskie temperatury do -6-7°C. Może być uprawiany jako roślina ozima, dobrze zimuje pod okrywą śnieżną.

Szpinak ma głęboki system korzeniowy, jednak jest on dość słaby. Z uwagi na duża powierzchnię liści jego wymagania wodne są wysokie. Duże i dobrej jakości liście można uzyskać tylko w warunkach dostatecznej wilgoci. Przy suszy liście stają się drobne, skórzaste i niesmaczne. Rośliny szybko wtedy wybijają w pęd kwiatostanowy.

Szczególnie duży problem niedostatku wody podczas kiełkowania występuje przy siewie w lipcu/sierpniu na zbiór jesienny. W razie suszy mogą też strzelać w pęd kwiatostanowy mimo krótkiego dnia.
Szpinak jest wrażliwy na silne wiatry.Szpinak ma głęboki system korzeniowy, jednak jest on dość słaby. Z uwagi na duża powierzchnię liści jego wymagania wodne są wysokie. Duże i dobrej jakości liście można uzyskać tylko w warunkach dostatecznej wilgoci. Przy suszy liście stają się drobne, skórzaste i niesmaczne. Rośliny szybko wtedy wybijają w pęd kwiatostanowy.

Wymagania glebowe są wysokie. Gleba powinna być żyzna, szybko nagrzewająca się (stąd lepsze są gleby lekkie), zasobna w wodę. Odczyn powinien być zbliżony do obojętnego, na glebach kwaśnych gorzej plonuje i jest mniej wartościowy.Wymagania glebowe są wysokie. Gleba powinna być żyzna, szybko nagrzewająca się (stąd lepsze są gleby lekkie), zasobna w wodę. Odczyn powinien być zbliżony do obojętnego, na glebach kwaśnych gorzej plonuje i jest mniej wartościowy.

Szpinak zbiera się nim zaczną się rozwijać pędy kwiatostanowe. Najwcześniej można zbierać gdy rośliny mają 5-6 liści. Zbyt późno zbierany ma gorszy smak, może być gorzki. W zbyt młodych liściach jest większa zawartość kwasu szczawiowego co nie jest korzystne.

Na plantacjach produkcyjnych zbiera się szpinak mechanicznie. W amatorskiej skali odcina się nożem rozety liściowe poniżej jej nasady. Ścięty szpinak szybko więdnie, dlatego należy go zbierać rano lub popołudniem i szybko przerobić. Zebrany w większej masie, zwłaszcza gdy jest wilgotny, to łatwo się zagrzewa.

Musi być szybko przerobiony ponieważ w czasie przechowywania, zwłaszcza gdy jest podduszony, rośnie zawartość szkodliwych azotynów.Szpinak zbiera się nim zaczną się rozwijać pędy kwiatostanowe. Najwcześniej można zbierać gdy rośliny mają 5-6 liści. Zbyt późno zbierany ma gorszy smak, może być gorzki. W zbyt młodych liściach jest większa zawartość kwasu szczawiowego co nie jest korzystne.

Musi być szybko przerobiony ponieważ w czasie przechowywania, zwłaszcza gdy jest podduszony, rośnie zawartość szkodliwych azotynów.

Szpinak jest rośliną z natury dwupienną. Wiele odmian uprawnych jest tak selekcjonowanych aby dominowały rośliny żeńskie lub jednopienne (obupłciowe), bo mają one większe i silniejsze rozety liściowe.

Poszczególne odmiany różnią się cechami blaszki liściowej, w tym długością ogonka liściowego. Najsmaczniejsze są liście nie skórzasta. Ze względu na łatwość zbioru i mniejsze zanieczyszczenie ziemią pożądane są odmiany o rozetach liściowych wzniesionych i niezbyt długich ogonkach liściowych.

Są odmiany lepiej przystosowane do zimowania (np. ‘Olbrzym Zimowy’) lub odmiany lepsze do uprawy wiosennej. Najmniej wymagająca w doborze jest uprawa na zbiór jesienny gdzie z uwagi na krótki dzień nie ma problemu wybijania w pęd kwiatostanowy i nie ma kwestii zimowania.Szpinak jest rośliną z natury dwupienną. Wiele odmian uprawnych jest tak selekcjonowanych aby dominowały rośliny żeńskie lub jednopienne (obupłciowe), bo mają one większe i silniejsze rozety liściowe.

Są odmiany lepiej przystosowane do zimowania (np. ‘Olbrzym Zimowy’) lub odmiany lepsze do uprawy wiosennej. Najmniej wymagająca w doborze jest uprawa na zbiór jesienny gdzie z uwagi na krótki dzień nie ma problemu wybijania w pęd kwiatostanowy i nie ma kwestii zimowania.