Tropaeolum majus L. [🔉 tro·pe·o·lum *]

Pochodzi z tropikalnej strefy Ameryki Południowej (Peru, Ekwador). Uprawiana jako roślina ozdobna, w ciepłym klimacie jako bylina, u nas siana wprost do gruntu jak kwiat jednoroczny; popularna, przejściowo dziczejąca z uprawy. Rośliny o bardzo zróżnicowanej wysokości w zależności od odmiany. Formy karłowate o krzaczkowatym pokroju mogą mieć tylko 30-40 cm wysokości (oferowane jako „nasturcja niska”). Formy pnące się mają pędy 2-4 m długości (oferowane jako „nasturcja wysoka”). Odmiany pośrednie w pełnym zakresie od 30 cm do 400 cm.

Głównym walorem nasturcji jest wyjątkowo długie kwitnienie — zaczyna w końcu czerwca lub lipcu, a kończą je pierwsze silniejsze jesienne przymrozki. Ważnym walorem są też duże tarczowate liście, typowo z sinoniebieskawym owoszczeniem, u odmian także pstre lub z jasnymi obwódkami oraz różniące się barwą; pędy są gęsto ulistnione, z liśćmi tworzą zwartą okrywę. Kwiaty dużo, z ostrogami; typowo pomarańczowe, w odmianach żółte do czerwonych w przeróżnych odcieniach, także czerwonobrązowym; u niektórych odmian kwiaty półpełne. Ważną cechą użytkową są też niskie wymagania glebowe.

Nasturcja ma wyjątkowo szerokie zastosowanie w ogrodzie. Karłowate odmiany są dobre na szerokie obwódki oraz na kobierce kwiatowe, można też je stosować na rabatach kwiatowych. Te o nieco dłuższych, ścielących się pędach, dzięki dużym liściom są świetną rośliną okrywową. Długopędowe, pnące się, można sadzić przy płotach, altanach, pergolach lub podporach albo ekranach ogrodowych tworząc roślinne przesłony i żywopłoty jednoroczne. W podobnej roli sprawdzą się sadzone w pojemnikach, przy balustradach, także i w pojemnikach wiszących.

Kwiaty, liście i owoce są jadalne, przyprawowe — patrz akapit na ten temat dalej.Pochodzi z tropikalnej strefy Ameryki Południowej (Peru, Ekwador). Uprawiana jako roślina ozdobna, w ciepłym klimacie jako bylina, u nas siana wprost do gruntu jak kwiat jednoroczny; popularna, przejściowo dziczejąca z uprawy. Rośliny o bardzo zróżnicowanej wysokości w zależności od odmiany. Formy karłowate o krzaczkowatym pokroju mogą mieć tylko 30-40 cm wysokości (oferowane jako „nasturcja niska”). Formy pnące się mają pędy 2-4 m długości (oferowane jako „nasturcja wysoka”). Odmiany pośrednie w pełnym zakresie od 30 cm do 400 cm.

Nasturcja ma wyjątkowo szerokie zastosowanie w ogrodzie. Karłowate odmiany są dobre na szerokie obwódki oraz na kobierce kwiatowe, można też je stosować na rabatach kwiatowych. Te o nieco dłuższych, ścielących się pędach, dzięki dużym liściom są świetną rośliną okrywową. Długopędowe, pnące się, można sadzić przy płotach, altanach, pergolach lub podporach albo ekranach ogrodowych tworząc roślinne przesłony i żywopłoty jednoroczne. W podobnej roli sprawdzą się sadzone w pojemnikach, przy balustradach, także i w pojemnikach wiszących.

Optymalne kwitnienie zapewnia pełnego nasłonecznienia i przeciętna gleba. Na glebach żyznych i w półcieniu także rośnie bardzo dobrze ale bardziej "idzie w liście, niż w kwiaty". Gleba powinna być stale umiarkowanie wilgotna; odczyn obojętny.

Wysiewa się wprost do gruntu na początku maja (tak aby siewki pojawiły się po ostatnich przymrozkach); wschody następują po 2-3 tygodniach. Nasiona bardzo duże (5-20 szt./g), wysiewa się punktowo, po dwa nasiona w dołku, na głębokość 2-3 cm. Rozstawa zależy od wielkości odmiany, przeciętnie 15-20 cm w rzędzie i 40-50 cm między rzędami dla odmian ścielących się lub 30-35 cm między rzędami dla karłowych o krzaczkowatym pokroju. Kwitnienie po około 2 miesiącach od wysiewu.

Można też przygotować rozsadę w kwietniu, w doniczkach i wysadzać w drugiej połowie maja po ustąpieniu ryzyka przymrozków. Tak uprawiane kwitną wcześniej, bo już od czerwca.

Z powodzeniem można siać późno, nawet do początku lipca. Tak otrzymane rośliny wchodzą w okres kwitnienia jesienią, budują przy tym gęstą okrywę liści głuszącą chwasty. W ten sposób można wypełniać luki po kwiatach wcześnie kończących wegetację jak np. kroplik tygrysi (Mimulus ×hybridus).Optymalne kwitnienie zapewnia pełnego nasłonecznienia i przeciętna gleba. Na glebach żyznych i w półcieniu także rośnie bardzo dobrze ale bardziej "idzie w liście, niż w kwiaty". Gleba powinna być stale umiarkowanie wilgotna; odczyn obojętny.

Można też przygotować rozsadę w kwietniu, w doniczkach i wysadzać w drugiej połowie maja po ustąpieniu ryzyka przymrozków. Tak uprawiane kwitną wcześniej, bo już od czerwca.

Dojrzewające owoce nasturcji mogą być marynowane (przypominają wyglądem kapary i są od nich na mój gust smaczniejsze).

Sama roślina jest dość krucha; młode pędy i liście oraz kwiaty mogą być jedzona jako przyprawa lub sałata — ma ostry smak taki jak u przedstawicieli rodziny kapustowatych (Brassicaceae), w zasadzie identyczny ze smakiem ogrodowej rzeżuchy. Jak w przypadku wszystkich ostrych/drażniących przypraw i pokarmów nie należy przesadzać z ilością w potrawie bo grożą nieprzyjemne sensacje żołądkowe. Kwiaty mogą być użyte do ozdabiania potraw i sałatek.

Pod mianem „nasturcja wielka” jest oferowana w celach leczniczych.Dojrzewające owoce nasturcji mogą być marynowane (przypominają wyglądem kapary i są od nich na mój gust smaczniejsze).

Pod mianem „nasturcja wielka” jest oferowana w celach leczniczych.

Gdy na rabacie pojawia się luka po zejściu wiosennych kwiatów można na niej wysiać nasturcję; jest to możliwe nawet późno, w lipcu. Oprócz atrakcyjnego wyglądu samego płatu roślin, otrzymujemu gęstą okrywę liści skutecznie gluszących rozwój chwastów pod nimi.

Muszę potwierdzić, że jest to kwiat ogrodowy niemal idealny. Wysiewa się wprost do gruntu, łatwo bo punktowo i nasiona są duże (większe od grochu). Rośnie szybko. Odmiany krępe, karłowate, szybko tworzą gęstą okrywę, poduchę, z ciekawych, tarczowatych liści. Przy późnym wysiewie (tak jak w tym przypadku) nasturcja zaczął obficiej kwitnąć także późno, bo dopiero we wrześniu, ale roślina trzyma się w dobrej kondycji aż do jesiennych przymrozków (tylko najlżejsze z nich może przetrzymać). Niskimi odmianami można skutecznie przysłaniać mało atrakcyjne części ogrodu np. pryzmę kompostu lub tanim kosztem okrywać dużą przestrzeń.

Nasturcje są często atakowane przez mszyce, zwłaszcza wiosną. Gdy te się pojawiają to niezwłocznie należy opryskiwać. Jeśli tego przypilnować, to latem ataki mszyc są rzadsze i zwykle rośliny nie sprawiają kłopotu w utrzymaniu.Gdy na rabacie pojawia się luka po zejściu wiosennych kwiatów można na niej wysiać nasturcję; jest to możliwe nawet późno, w lipcu. Oprócz atrakcyjnego wyglądu samego płatu roślin, otrzymujemu gęstą okrywę liści skutecznie gluszących rozwój chwastów pod nimi.

Nasturcje są często atakowane przez mszyce, zwłaszcza wiosną. Gdy te się pojawiają to niezwłocznie należy opryskiwać. Jeśli tego przypilnować, to latem ataki mszyc są rzadsze i zwykle rośliny nie sprawiają kłopotu w utrzymaniu.