powierzchnia skórki, owłosienie

Zewnętrzna tkanka okrywowa roślin naczyniowych, zwykle jednokomórkowa warstwa, ściśle przylegających do siebie komórek; pokrywa wszystkie organy rośliny za wyłączeniem korzeni, pokrytych w początkowym okresie wzrostu przez analogiczną tkankę epiblemę (ryzodermę) z długimi wypustkami — włośnikami.

Elementem epidermy są aparaty szparkowe. Wytworem epidermy są włoski oraz z udziałem warstw podepidermalnych emergencje np. kolce w rodzaju Rosa.Zewnętrzna tkanka okrywowa roślin naczyniowych, zwykle jednokomórkowa warstwa, ściśle przylegających do siebie komórek; pokrywa wszystkie organy rośliny za wyłączeniem korzeni, pokrytych w początkowym okresie wzrostu przez analogiczną tkankę epiblemę (ryzodermę) z długimi wypustkami — włośnikami.

Pokrycie to zbiór włosków i metablastemów (łuseczek) pokrywających powierzchnię organu. Często używamy węższego określenia owłosienie.

Pokrycie może być nietrwałe (opadające) (lat. indumentum deciduum) np. obecne tylko na etapie rozwoju organu lub później przez jakiś czas, albo trwałe (lat. indumentum persistans) do końca funkcjonowania organu.

Można określić charakter pokrycia np. pokrycie pajęczynowate (lat. indumentum floccosum).

Termin omszenie (lat. pubescentia) jest nieprecyzyjny i może oznaczać od zespołu wszelkich wytworów powierzchni, przez owłosienie dowolnymi włoskami, po specyficzny rodzaj owłosienia (gęsty krótkimi włoskami prostymi).Pokrycie to zbiór włosków i metablastemów (łuseczek) pokrywających powierzchnię organu. Często używamy węższego określenia owłosienie.

Można określić charakter pokrycia np. pokrycie pajęczynowate (lat. indumentum floccosum).

Naga (gładka) jest powierzchnia bez pokrycia (nieowłosiona i bez innych wytworów skórki).

Powierzchnia może być też prawie naga (prawie gładka) gdy pokrycie jest bardzo skąpe.

Powierzchnia jest wyłysiałą lub łysiejącą gdy w początkowym okresie rozwoju była pokryta, później stopniowo stawała się naga lub taką się staje w skutek opadania włosków.

Naga lub wyłysiała powierzchnia może być matowa (lat. opacum) lub lśniąca (lat. nitidum) jeśli silnie kierunkowo odbija światło.

Termin nieowłosiony (lat. imberbis, dosłownie "bezbrody") używamy przy porównaniu z inną owłosioną, orzęsioną lub w inny sposób pokrytą wytworami skórki powierzchnią.Naga (gładka) jest powierzchnia bez pokrycia (nieowłosiona i bez innych wytworów skórki).

Powierzchnia jest wyłysiałą lub łysiejącą gdy w początkowym okresie rozwoju była pokryta, później stopniowo stawała się naga lub taką się staje w skutek opadania włosków.

Pokryty krótkimi, miękkimi włoskami; włoski mogą być rozproszone, ale jeśli włoski są gęsto rozmieszczone to powierzchnia w dotyku sprawia wrażenie aksamitnej a faktura wygląda matowo.Pokryty krótkimi, miękkimi włoskami; włoski mogą być rozproszone, ale jeśli włoski są gęsto rozmieszczone to powierzchnia w dotyku sprawia wrażenie aksamitnej a faktura wygląda matowo.

Z grubszymi, dłuższymi, prostymi, odstającymi włoskami (rzęskami), zwykle ustawionymi w rzędzie na granicy lub krawędzi organów roślin lub ich części.Z grubszymi, dłuższymi, prostymi, odstającymi włoskami (rzęskami), zwykle ustawionymi w rzędzie na granicy lub krawędzi organów roślin lub ich części.

Powierzchnia kutnerowata jest pokryta bardzo gęstą warstwą miękkich włosków, tak splątanych, że nie można odróżnić przebiegu poszczególnych; splątane martwe włoski tworzą filcopodobną warstwę zasłaniającą powierzchnię organu [szarotka alpejska (Leontopodium alpinum)]; jest ona matowa, barwy białej, srebrzystobiałej lub szarej.

Warstwa włosków to kutner (pilśń) (lat. tomentum).

Gdy warstwa pilśniowa jest stosunkowo rzadka i cieńsza, to jest rzadko kutnerowata (lat. subtomentosus). Termin tomentosus bywa też używany nieprecyzyjnie dla powierzchni dość rzadko owłosionych włoskami miękkimi, ±splątanymi.

Kutner stanowi ochronę przed nadmierną transpiracją: ocieniając zmniejsza temperaturę powierzchni skórki, okrywając zmniejsza ruch powietrza przy aparatach szparkowych i zwiększa ciśnienie pary wodnej w ich pobliżu. Jest też mechaniczną barierą dla drobnych roślinożerców a większe może zniechęcać obniżając smakowitość pokarmu.Powierzchnia kutnerowata jest pokryta bardzo gęstą warstwą miękkich włosków, tak splątanych, że nie można odróżnić przebiegu poszczególnych; splątane martwe włoski tworzą filcopodobną warstwę zasłaniającą powierzchnię organu [szarotka alpejska (Leontopodium alpinum)]; jest ona matowa, barwy białej, srebrzystobiałej lub szarej.

Gdy warstwa pilśniowa jest stosunkowo rzadka i cieńsza, to jest rzadko kutnerowata (lat. subtomentosus). Termin tomentosus bywa też używany nieprecyzyjnie dla powierzchni dość rzadko owłosionych włoskami miękkimi, ±splątanymi.

Powierzchnia oszroniona (oszadziała [od słowa szadź]) epidermy nagiego organu jest pokryta cienkim nalotem woskowym, zwykle o szarej, białawej barwie, często z sino-niebieskawym refleksem. Gdy ta warstwa jest stosunkowo gruba, mówimy o owoszczeniu.

Warstwę woskową można zetrzeć, zmyć gorącą wodą lub usunąć przez ogrzanie. Jest ona hydrofobowa (niezwilżalna), w dotyku tłusta.

Taką powierzchnię ma wiele soczystych owoców typu jagoda lub pestkowiec, owoce [np. jałowiec (Juniperus)]; czasem taką powierzchnię mają liście [np. Iris], łodygi, pąki i inne organy.

W budowie anatomicznej oszronienie to efekt wizualny spowodowany przez warstwę wosku wydzielanego przez zewnętrzną ścianę komórek epidermy — kutykulę (lat. cuticula). Ściana ta zbudowana jest z kutyny (spolimeryzowane hydrofobowe związki tłuszczowe), przeplatanej niekiedy warstwami celulozy.

Kutykula to część ściany komórkowej — jest nieścieralna. Jej powierzchnia pod mikroskopem ma charakterystyczną, rozmaitą formę (wzór kutykularny), m.in. guzków, zmarszczek, grzebieni lub dołkowaną.

Warstwa wosku na powierzchni kutykuli jest ścieralna i ma formę mikroskopijnych łuseczek, kłaczków, słupków lub inną. Starta odnawia się po pewnym czasie. Kutykula pokryta warstwą wosku — lat. cuticula cerata.Powierzchnia oszroniona (oszadziała [od słowa szadź]) epidermy nagiego organu jest pokryta cienkim nalotem woskowym, zwykle o szarej, białawej barwie, często z sino-niebieskawym refleksem. Gdy ta warstwa jest stosunkowo gruba, mówimy o owoszczeniu.

Taką powierzchnię ma wiele soczystych owoców typu jagoda lub pestkowiec, owoce [np. jałowiec (Juniperus)]; czasem taką powierzchnię mają liście [np. Iris], łodygi, pąki i inne organy.

Kutykula to część ściany komórkowej — jest nieścieralna. Jej powierzchnia pod mikroskopem ma charakterystyczną, rozmaitą formę (wzór kutykularny), m.in. guzków, zmarszczek, grzebieni lub dołkowaną.

Mikroskopijne uwypuklenie zewnętrznej ściany komórkowej w skórce. Kształtu zaokrąglonego lub stożkowatego z zaokrąglonym końcem.

Patrz objaśnienie trudności z polskim terminem przy haśle z papillami. Mikroskopijne uwypuklenie zewnętrznej ściany komórkowej w skórce. Kształtu zaokrąglonego lub stożkowatego z zaokrąglonym końcem.

Powierzchnia z papillami jest gładka i naga, matowo-lśniąca z uwagi na nieco rozpraszające światło uwypuklone zewnętrzne ściany komórek skórki (papille). Z definicji papille są umieszczone regularnie, jedna obok drugiej.

W miarę wydłużania papille przechodzą do kategorii włosków jednokomórkowych. W zależności od wysokości papilli nadają one powierzchni skórki specyficzną jedwabistą lub aksamitną fakturę i połysk.

Problem w polskiej terminologii jest tego rodzaju, że łacińskie papilla i veruca, obie są tłumaczone jako brodawka, także w wyrazach pochodnych (np. przymiotniki papillosa, veruccosa - po polsku brodawkowana). Papilla to np. brodawka sutka (wyniosły, nieduży zaokrąglony na końcu czubek "piersi", skąd wypływa mleko) ale i inne tej wypukłej formy detale anatomiczne organizmu zwierzęcego, a verruca to np. brodawka na skórze, wypukła narośl.

Aby odróżnić w polszczyźnie przymiotniki pochodne, tj. odróżnić papillosa od veruccosa, można dla papillosa w terminologii botanicznej użyć zwrotu: "z papillami" (papillowana nijak nie było używane i brzmi dziwnie).Powierzchnia z papillami jest gładka i naga, matowo-lśniąca z uwagi na nieco rozpraszające światło uwypuklone zewnętrzne ściany komórek skórki (papille). Z definicji papille są umieszczone regularnie, jedna obok drugiej.

Problem w polskiej terminologii jest tego rodzaju, że łacińskie papilla i veruca, obie są tłumaczone jako brodawka, także w wyrazach pochodnych (np. przymiotniki papillosa, veruccosa - po polsku brodawkowana). Papilla to np. brodawka sutka (wyniosły, nieduży zaokrąglony na końcu czubek "piersi", skąd wypływa mleko) ale i inne tej wypukłej formy detale anatomiczne organizmu zwierzęcego, a verruca to np. brodawka na skórze, wypukła narośl.

Brodawka to twór wystający z powierzchni, w obrysie okrągławy, formy stożkowatej, na szczycie szeroko zaokrąglony.

Lat. verrucula to mała brodawka.Brodawka to twór wystający z powierzchni, w obrysie okrągławy, formy stożkowatej, na szczycie szeroko zaokrąglony.

Powierzchnia brodawkowana jest pokryta drobnymi, ±okrągłymi, wyraźnie wystającymi brodawkami.

Drobno brodawkowany lat. verruculose, bo lat. verrucula to mała brodawka.Powierzchnia brodawkowana jest pokryta drobnymi, ±okrągłymi, wyraźnie wystającymi brodawkami.