Cymbalaria muralis P. Gaertn., B. Mey. et Scherb. [🔉 cym·ba·la·ri·a *]

Zimozielona bylina lub roślina jednoroczna odnawiająca się z nasion. Korzenie cienkie, główny korzeń jest słaby, za to licznie występuje korzenie przybyszowe, zwłaszcza tworzone w dolnym odcinku łodygi. Roślina w typowym podgatunku ssp. muralis naga (jedynie młode pędy i liście mogą być nieco owłosione); u nie występującego u nas podgatunku ssp. visianii (Jáv.) Webb ≡ var. pilosa (Vis.) Degen pędy są owłosione (torebki pozostają nagie). Roślina zielona, często z purpurowymi przebarwieniami.

Pędy płożące się, polegujące lub zwisające; łodyga cienka, wiotka, rozgałęziająca się, 10-40(60) cm długości, obła. Międzywęźla w końcowej części pędu nie są skrócone i są ±tej samej długości co w środkowej części pędu. Ulistnienie w dole pędu naprzeciwległe, wyżej skrętoległe, pośrodku może być okółkowe.

Liście z długim do 3 cm ogonkiem; blaszka liściowa w zarysie nerkowata, szersza niż dłuższa, 11-13 mm długości i 14-16 mm szerokości, grubawa, podzielona na 5(-7) zaokrąglonych lub trójkątnych łatek, często zaostrzonych; nasada blaszki sercowata; powierzchnia naga; nerwacja dłoniasta.

Korona do 15 mm długości, dwuwargowa, tj. ±równie długa jak kielich; warga górna dwuząbkowa; warga dolna z trzema większymi ząbkami i dwoma wystającymi żółtymi guzkami (całkowicie przymykają gardziel one rurki korony) oraz ze stożkowatą, tępą ostrogą 0.5-2(3) mm długości. W barwach korony dominuje jasny fiolet, miejscami z ciemniejszymi pręgami, szybko płowieje do białego.

Pręciki płodne cztery, zrośnięte z rurką korony; para dłuższych pręcików przy nasadzie nitki ma krótkie, grubo, tępe włoski, para krótszych pręcików ma nagie nitki. Pylniki białawe, zrośnięte w parach. Prątniczek drobny w pobliżu nasady rurki korony, jest to przekształcony piąty pręcik.

Zalążnia jajowata, purpurowa, naga, u nasady z zielonym, tarczowatym miodnikiem, znamię główkowate.

Torebka ±kulista, ok. 4 mm średnicy, dłuższa od kielicha, dwukomorowa, otwiera się dwoma trójząbkowymi otworami, naga, z licznymi nasionami. Owoce wykazują ujemny fototropizm — szypuła owocu podąża w stronę przeciwną do światła co sprzyja umieszczeniu nasion w glebie lub w szczelinach między kamieniami (geokarpia).

Kwitnienie od (maja)czerwca do września(października).

Pochodzi z rejonu południowych Alp i Gór Dynarskich, od czasów starożytnych uprawiana jako roślina ozdobna i obecnie zdziczała w całej Europie i na innych kontynentach. Spotyka się ją na starych murach kamiennych i temu podobnych konstrukcjach np. umocnieniach koryt rzecznych. Rośnie w pełnym słońcu i w miejscach zacienionych, częściej w miejscach o stałym dopływie wilgoci, np. przy jazach, progach wodnych. Preferuje skały niewapienne.

Gatunek wyróżniający (D.) dla:

Zadomowiona u nas niska bylina z długimi, płożącymi i zakorzeniającymi się pędami oraz z podziemnymi rozłogami. Na pogórzu często porasta stare mury.

W miejscach cienistych lub półcienistych. Szczególnie bujnie rozrasta się w warunkach podgórskich, stosunkowo chłodnych i z wilgotnym powietrzem.